پس از تصویب برجام و آغاز اجرای آن، هم اکنون اقتصاد کشور و همچنین بازارهای جهانی منتظر افزایش عرضه نفت خام ایران هستند که گمانه‌زنی‌ها از افزایش 500 هزار بشکه‌ای عرضه ایران بلافاصله بعد از برداشته شدن تحریم‌ها را بسیار جدی کرده است. از سوی دیگر رونمایی از قراردادهای جدید نفتی و افزایش زمینه‌های حضور سرمایه گذاران خارجی یا حضور دیگر بانک‌های خارجی مواردی است که می‌تواند با تامین مالی یا استفاده از تکنولوژی‌های نوین شرایط کلی صنعت نفت ایران را دگرگون سازد. این موارد در حالی در حال تجربه شدن است که استیضاح وزیر نفت همگام با دادگاه بابک زنجانی استارت خورده است.
نزدیک به یک هفته پس از تشکر 220 نفر از نمایندگان مجلس از وزارت نفت به دلیل گازرسانی به روستاهای محروم، استیضاح وزیر نفت با چهره‌ای جدید و با 40 امضا وارد فاز جدیدی شد، ولی این وضعیت ابهامات بسیاری را در دل خود نهفته داشته که شاید به رمزگشایی یا تحلیل بیشتری نیاز داشته باشد. اولین سوالی که در این بین به ذهن خطور می‌کند تعداد نمایندگان خواهان استیضاح است که می‌تواند موضع‌گیری مشهودی در برابر نامه تشکرآمیز فوق به شمار رود. همین وضعیت موجود نشان خواهد داد که به احتمال قوی و در صورت به جریان افتادن آن هم ممکن است که به سرنوشت استیضاح وزیر راه و شهرسازی دچار شود. در هر حال هنوز این استیضاح اعلام وصول نشده است.
با توجه به موارد فوق، طرح این استیضاح در شرایط فعلی و مقارن با تصویب کلیات برجام در مجلس شورای اسلامی، قیمت‌های پایین نفت در بازارهای جهانی، شرایط سخت اقتصادی کشور، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های جدید، رقابت‌های نفتی بین ایران و سایر کشورها برای کسب سهم بازار بیشتر، شرایط سخت مالی دولت و البته پرداخت یارانه‌ها در بدنه وزارت نفت برای کل اقتصاد ایران مفید نیست. از سوی دیگر در شرایط فعلی که کشور خود را برای جذب منابع بلوکه شده ارزی آماده کرده و البته برای سرمایه‌گذاری خارجی نیز آماده شده است بیش از همه چیز به ثبات اقتصادی نیاز داریم که با تغییر برخی از وزرای کلیدی قطعا این مهم محقق نخواهد شد.
از سوی دیگر طراحان استیضاح نیز برخی ادعاها همچون نیمه تعطیل بودن پارس جنوبی، مشکلات میادین مشترک، وضعیت پالایشگاه‌ها را بخش‌هایی از دلایل خود برای این استیضاح برشمرده‌اند.
در ادامه باید گفت که شرایط مالی دولت چندان مطلوب نیست تا جایی که تقریبا پروژه‌های عمرانی در کشور به حالت نیمه تعطیل درآمده و شاید کمتر پروژه‌ای حتی با اولویت بالا در حال اجرا باشد. با توجه به تمامی این مشکلات شاید پارس جنوبی را بتوان تنها پروژه فعال در کشور برشمرد هرچند که با وقفه تزریق نقدینگی هم تا حدودی رو به روست. ضعف بودجه در کل کشور یک واقعیت است که باید به آن توجه داشت. از سوی دیگر جذب سرمایه خارجی نیز در شرایط فعلی تقریبا وجود خارجی ندارد و در کنار الزام به پرداخت یارانه‌ها راهی برای دولت به جز عقب نشینی از بسیاری پروژه‌ها وجود نداشته و ندارد. از طرف دیگر و پس از افزایش نرخ دلار و با توجه به وارداتی بودن حجم بسیار بزرگی از تجهیزات مورد نیاز در وزارت نفت و شرکت‌های بزرگ زیرمجموعه، قیمت تمام شده بسیاری از پروژه‌ها افزایش یافته که به دلزدگی برخی از شرکت‌های فعال و پیمانکاری نیز منجر شده است. حال در این شرایط سخت نقدینگی دولت در حالی که چند فاز پارس جنوبی در پایان سال گذشته و ابتدای سال جاری افتتاح شده، وارد مدار شده است.
شائبه سیاسی بودن استیضاح
امیر عباس سلطانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر ضعف مبانی و مواردی که در این استیضاح به آن اشاره شده است، گفت: در ابتدا باید از استیضاح‌کنندگان پرسید که آقای زنگنه چه کاری می‌توانسته انجام بدهد یا در چه زمینه‌ای دچار کم‌کاری یا ضعف شده است؟ مثلا کاهش قیمت نفت را مثال می‌زنند آن هم در شرایطی که تولید نفت خام آمریکا به نزدیک 10 میلیون بشکه در روز رسیده یا عربستان و سایر تولیدکنندگان اوپک یا غیراوپک تمام تلاش خود را برای افزایش حجم تولید به کار بسته است. این عوامل باعث شده که قیمت نفت حتی تا نزدیکی 40 دلار در هر بشکه نیز کاهش یابد. حال این چه ارتباطی به آقای زنگنه دارد و وی در این زمینه چه کاری می‌توانست انجام دهد؟ از طرف دیگر حجم ذخایر نفت خام در اغلب نقاط جهان افزایش یافته که نشان دهنده برتری عرضه نسبت به تقاضاست.
وی همچنین درخصوص تقدیر بیش از 200 نماینده مجلس از وزیر نفت در مورد گازرسانی به روستاها گفت: هم اکنون این تعداد نماینده از وزیر برای این اقدام تشکر می‌کنند، بنابراین در صورت پافشاری بر این استیضاح، شاهد آن خواهیم بود که تجربه استیضاح آقای آخوندی وزیر مسکن در مورد آقای زنگنه نیز تکرار شود.
این عضو کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» درخصوص سیاسی بودن این اقدام و شائبه تلاش برای زمین زدن تیم اقتصادی دولت گفت: با توجه به عدم وجود زمینه‌های مورد نیاز برای این استیضاح باید گفت که شاید برخی از استیضاح‌کنندگان انگیزه‌هایی به غیر از مبانی اصلی را دنبال می‌کنند که ممکن است انگیزه‌هایی سیاسی را در دستور کار داشته باشند که می‌تواند یکی از آنها همین زمین زدن تیم اقتصادی دولت باشد که شما مطرح کردید.
امیر عباس سلطانی در ادامه اشاره کرد: در شرایط فعلی تمام تلاش تیم مدیریتی وزارت نفت بازگرداندن ثبات به بدنه این وزارت خانه و به‌دست آوردن مجدد سهم بازار پیشین و جایگاه قبلی ایران در اوپک است حال با توجه به پرداخت یارانه‌ها و کاهش قیمت‌های جهانی نفت خام شاهد حضور وی در یکی از بدترین شرایط هستیم حال با این وضعیت هم تلاش‌ها در پارس جنوبی در حال انجام است.
این عضو کمیسیون انرژی در پایان این صحبت افزود: زنگنه در بدترین شرایط تحریم و پرداخت یارانه‌ها از درآمدهای نفتی، مدیریت وزارت نفت را برعهده گرفته و اعمال فشار بر این وزارتخانه آن هم در شرایط حساس کنونی نتایج معکوسی را برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت.
سید‌هاشم بنی‌هاشمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز ضمن انتقاد نسبت به برخی رویکردها که به بزرگنمایی این استیضاح دامن می‌زند به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: در ابتدا باید گفت نباید به این موارد دامن زد، زیرا هم‌اکنون نیز وسعت و پراکندگی چندانی ندارد و پرداختن به این قبیل موارد می‌تواند این طرزفکر را تقویت کند. وی در ادامه افزود هم‌اکنون بحث استیضاح وزیر نفت از اهمیت چندانی برخوردار نیست. این عضو کمیسیون انرژی در ادامه درخصوص امضای تعداد محدودی از نمایندگان افزود: این استیضاح از مبانی محکمی برخوردار نیست، بنابراین نباید آن را چندان هم جدی گرفت.