سرمایه‌گذاران تمایل زیادی برای حضور در بالادستی صنعت پتروشیمی دارند اما این تمایل در پایین دستی وجود ندارد از این رو باوجود مواد اولیه برای بسیاری از مصنوعات مورد نیاز کشور در صنایع تکمیلی، با این حقیقت مواجه هستیم که واردکننده مصنوعات هستیم. مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی از برنامه منسجم وزارت نفت برای تکمیل چرخه پتروشیمی می‌گوید که در آن دولت به دنبال جذب سرمایه‌گذاران در صنعت پایین‌دستی پتروشیمی است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت بارها توسعه صنایع تکمیلی را در کنار توسعه بالادستی پتروشیمی عنوان کرده است، اما بعد از لغو تحریم‌ها علیه ایران کمتر برنامه منسجمی از سوی وزارت نفت برای پایین‌دستی پتروشیمی عنوان شده است. بر همین اساس به دلیل ضرورت تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی با مرضیه شاهدایی، مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی به گفت‌و‌گو نشستیم.
***
بر اساس یکی از طرح‌های جدی شرکت ملی پتروشیمی قــرار بـود تـوسعه پایین‌دستی پتروشیمی در شهرک‌های صنعتی از رونق افتاده اجرایی شود، در این خصوص چه اقدامات مؤثری صورت گرفته است؟
برای اجرایی کردن این طرح شهرک‌های صنعتی برخی از استان‌ها از جمله ایلام، کردستان و آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گرفت و زیرساخت‌های مورد نیاز برای این طرح بررسی شده است. با این وجود مهم‌ترین اقدام باید جلب سرمایه‌گذار به سمت شهرک‌های صنعتی برای توسعه صنایع پایین دستی باشد که در این زمینه تلاش بسیاری صورت گرفته به‌طوری که سرمایه‌گذاران منطقه‌ای شناسایی و معرفی شده و با استاندار و نماینده وزارت صنعت و معدن در استان‌ها نیز وارد مذاکره شدیم. با لغو تحریم‌ها موانع در حال برطرف شدن است و بدون شک در این فضا می‌توانیم سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کنیم، همچنین لازم است صنعت پتروشیمی را به سمتی ببریم که تولید مواد اولیه مورد نیاز صنایع پایین‌دستی را افزایش دهد. اگر بتوانیم اقدامات تعریف شده در پایین‌دستی را به سرانجام برسانیم، بدون شک موفقیت‌های بیشماری نسبت به بالادستی حاصل خواهیم کرد.
وضعیت اقتصادی کشور در شرایط مساعد نیست و سرمایه‌گذاران تمایل دارند در بخش‌هایی غیر‌از پایین‌دستی پتروشیمی سرمایه‌گذاری کنند، علت چیست؟ آیا می‌توان گفت نبود اعتماد نسبت به چرخه بالادستی در تأمین خوراک است یا عدم بازگشت سرمایه از علل اصلی است؟
اینکه سرمایه‌گذاران حاضر به سرمایه‌گذاری در صنعت نیستند معضل جدی کشور است و مختص صنایع پایین‌دستی پتروشیمی نیست، مشکلات اقتصادی موجب شده تا سرمایه‌گذار نداند که با سرمایه خود چه باید کند؟ در بانک بماند بهتر است یا در صنعت سرمایه‌گذاری کند، اما به استناد سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دولت، سرمایه‌ها در کشور سرمایه‌گذاری خواهد شد.
از جذب سرمایه گذاران خارجی برای توسعه پایین دستی پتروشیمی سخن گفتید، فکر می‌کنید چه درصد از پایین دستی تـوسـط سرمایه‌گذاران داخلی توسعه یابند؟
سیاست و تلاش ما بر این است که صنایع کوچک داخلی باشد و سرمایه‌گذاران خارجی برای صنایع بزرگ حضور داشته باشند. پایین دستی پتروشیمی نیز صنعت کوچک است.
آیا در شرایط کنونی موفق به جذب سرمایه‌گذاران داخلی خواهید بود؟
اگر سیاست‌گذاری کلان اقتصادی دولت درست باشد قطعا شاهد حضور سرمایه‌گذاری در بخش پایین‌دستی خواهیم بود، مشکلات پتروشیمی باید کلان دیده شود.
توسعه پایین دستی پـتـروشیمی چندساله تعریف شده است و آیا دولت برنامه منسجم و جدی برای این تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی دارد؟
موفقیت در توسعه پایین‌دستی به دو عامل بستگی دارد، در سطح پتروشیمی تلاش داریم خوراک و مواد اولیه مورد نیاز در داخل کشور تولید و صنایع پتروشیمی تکمیل شود. البته در این مسیر باید سیاست‌گذاری کلان اقتصادی کشور به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذار جلب این صنعت شود. تلاش‌های مــا در سـیـاسـت‌گذاری پایین دستی بدون جلب سرمایه بی‌نتیجه خواهدبود و این هنر دولت است که بتواند سرمایه‌گذار جلب کند.
یکی از جمله مشکلات توسعه پایین دستی، عدم دسترسی به خوراک مورد نیاز است. برخی کارشناسان از وجود رانت در عرضه خوراک سخن می‌گویند، رانتی که به واسطه عرضه خوراک در پتروشیمی ایجاد شده است، نظر شما چیست؟
پیش از این نیز اعلام کردم که عرضه محصولات پتروشیمی در بورس و غیربورس با رانت همراه است، محصولات پتروشیمی برای پایین دستی در بورس به صورت یکپارچه در حال عرضه شدن است. بسیاری از تولیدکنندگان تمایل دارند محصولات خود را در خارج از بورس عرضه کنند و بسیاری از خریداران این محصولات در پایین دست نیز تمایل دارند به طور مستقیم از تولیدکننده خارج از بورس خرید کنند و معتقدند مشکلات بوروکراسی و قوانین دست‌وپاگیر وجود دارد که مانع می‌شود.