اطلاعات دقیقی از وضعیت هزینه‌های خوردگی در کشور وجود ندارد اما رئیس انجمن خوردگی ایران درباره صنعت نفت می‌گوید: برآورد من این است که بیش از 30 درصد از خوردگی به صنعت نفت تعلق دارد و بیشترین نگرانی‌های ما در این زمینه متعلق به منطقه عسلویه است. براساس اعلام پژوهشکده حفاظت صنعتی پژوهشگاه صنعت نفت بیشترین خوردگی در میادین نفتی و گازی خشکی و دریایی و سیستم‌های چندفازی رخ می‌دهد و امروز اگر مدیریت خوردگی اجرا نشود در آینده باید هزینه‌های زیادی را صرف این موضوع کنیم.
جابر نشاطی، رئیس انجمن خوردگی ایران و رئیس پژوهشکده حفاظت صنعتی پژوهشگاه صنعت نفت در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از دغدغه‌ها و نگرانی‌های خود از مدیریت خوردگی در صنعت نفت می‌گوید.
***
وضعیت خوردگی در صنعت نفت چگونه است، آیا می‌توان براساس بررسی‌های صورت گرفته در مدیریت خوردگی تحلیل دقیقی در این زمینه ارائه کرد؟
متأسفانه به دلیل دولتی بودن سیستم موضوع خوردگی جدی گرفته نمی‌شود که علت اصلی آن عدم آگاهی در این باره است و تلاش داریم با آگاهی بخشیدن در این باره مدیریت خوردگی را در اولویت قرار دهیم. البته در این زمینه با چالش جدی مواجه هستیم زیرا اساس بر این است که مدیریت خوردگی مورد نیاز نیست.
آیا این چالش مدیران اصلی است؟
این چالش فراگیر است و در بدنه مدیران و کارکنان دیده می‌شود. گام نخست برای مواجهه با این چالش برآورد هزینه‌های خوردگی است که رقم آن بالاست. در کشور ما 3 درصد تولید ناخالص ملی صرف هزینه‌های خوردگی می‌شود. میزان خوردگی در برخی از بخش‌ها از جمله پوشش‌های صنعتی، لوله‌های موجود در دریا و خشکی بالاست. خوردگی برای صنعت نفت خسارت‌های جانی و مالی دارد. وقتی به دلیل خوردگی سیستمی از سرویس خارج می‌شود خسارت‌های زیادی وارد می‌شود.
مدیران صنعت نفت همواره از نبود آمار در مدیریت خوردگی سخن می‌گویند، چرا در این باره اطلاعات و آمار به‌درستی وجود ندارد، آیا مسئله از اهمیت لازم برخوردار نیست؟
تخمین‌ها درباره مدیریت خوردگی در هیچ کشوری وجود ندارد اما برآورد می‌شود که حدود هشت‌دهم تا ٥ درصد تولید ناخالص ملی هر کشور را هزینه‌های خوردگی شامل می‌شود. این رقم در برخی از کشورها از جمله ژاپن0.8 درصد اعلام شده است و در ایران 3درصد است که رقم بالایی است.
با توجه به اهمیت صنعت نفت در کشور میزان خوردگی در این صنعت باید بالا باشد، اینگونه نیست؟
از هزینه‌های خوردگی در صنعت‌های مختلف اطلاع دقیقی وجود ندارد، اما 25درصد از هزینه‌های خوردگی در کشورهایی که صنعت نفت دارند، متعلق به این صنعت است زیرا سیال‌های صنعت نفت خورنده است اما اینکه در ایران این میزان چقدر است به‌درستی نمی‌توان اعلام کرد اما به نظر من به عنوان کسی که سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته است، بیش از 30 درصد از خوردگی کشور متعلق به صنعت نفت است که در صورت بی‌توجهی به مدیریت خوردگی قطعا افزایش خواهد یافت.
وزارت نفت مدیریت خوردگی را در پالایشگاه گازی و یکی از شرکت‌های مهم خود انجام داده است، با توجه به اینکه مسئله نوسازی پالایشگاه‌های گازی در حال پیگیری است، وضعیت چگونه است؟
در پاسخ دادن به این موضوع باید هزینه‌های مستقیم را با هزینه‌های غیرمستقیم مقایسه کرد اما در کل اعلام می‌کنم هزینه‌های خوردگی در پالایشگاه گازی انجام شده، بیش از 5 درصد است. اما درباره نوسازی پالایشگاه‌ها باید بگویم که این موضوع در یک سال گذشته با ابلاغ سند راهبردی مدیریت خوردگی و استقرار نظام مدیریت خوردگی مورد تأکید قرار گرفته است. البته نگرانی زیادی در منطقه عسلویه برای خوردگی داریم که این روزها با سیاست افزایش تولید مواجه شده است. بدون شک اگر به موضوع خوردگی پس از بهره‌برداری پالایشگاه‌ها توجه جدی نشود و شفافیت لازم در راستای حفظ سرمایه‌های ملی صورت نگیرد هزینه‌های خوردگی افزایش می‌یابد.
به نظر شما آیا نباید در یک‌سال گذشته اقدامات اساسی‌تری برای مدیریت خوردگی در صنعت نفت صورت می‌گرفت؟
این سند سال گذشته ابلاغ شده است و تمامی پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های نفتی در گام نخست باید هزینه‌های خوردگی خود را مشخص کنند تا اطلاعات دقیقی در این باره کسب شود. فشارها برای اجرای این سند وجود دارد.
برای اجرای این سند چقدر زمان نیاز است؟
ما متولی و مجری هستیم اگر به ما اعلام شود که هزینه‌های خوردگی را مشخص و اعلام کنیم بدون شک این کار را انجام می‌دهیم اما تاکنون ابلاغیه برای مشخص شدن این هزینه‌ها به دست ما نرسیده است. سند مربوط به خوردگی 12 بند دارد و وزارت نفت در تلاش است با شناسایی موانع و رفع آن این سند را اجرایی کند.
در چند سال اخیر به ویژه در دوران تحریم از تجهیزاتی در صنعت نفت استفاده شده است که متعلق به کشورهای آسیایی همچون چین است و از استانداردهای جهانی بالایی برخوردار نیستند. این تجهیزات چه میزان در بالا بردن هزینه‌های خوردگی صنعت نفت تأثیرگذار بوده‌اند؟
بدون شک بی‌تأثیر نبوده است اما باید به این مهم توجه شود که این تجهیزات حتی اگر به کشور چین تعلق داشته باشد استاندارد است و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
در شرایط موجود در صورت اجرای مدیریت خوردگی چقدر می‌توان به توانایی تولیدکنندگان داخلی تکیه کرد؟
صنعت نفت ما 107 سال قدمت دارد. برای تحقق این موضوع و استفاده از ظرفیت‌های داخلی باید ابتدا این بخش را باور کنیم و از آن بخواهیم – به‌خصوص وزارت نفت بخواهد - که این بخش در مدیریت خوردگی ورود کنند. متأسفانه ما عادت کردیم با آوردن تکنولوژی به سود کار فکر کنیم. تصور من بر این است که کشور ما محصول‌محور شده تا تکنولوژی‌محور.
چقدر زمان برای اجرای مدیریت خوردگی لازم است؟
این فرآیند از سال گذشته آغاز شده است اما سرعت کمی دارد. در صورتی که تمامی زیرساخت‌های لازم فراهم باشد، حداقل به پنج سال زمان نیاز است تا این مدیریت در صنعت نفت لحاظ شود.