بحث اپراتورى ترمینال دوم بندر شهید رجایى و مساله واگذارى آن چند روزى است که به یکى از موضوعات بحث برانگیز در سطح رسانه ها و محافل بندرى تبدیل شده است اما چه تفاوتى بین ترمینال کانتینرى یک و دو این بندر وجود دارد که واگذارى آن این همه حاشیه ساز شده است؟
به گفته علیرضا چشم جهان، معاون امور کانتینر و لجستیک شرکت تایدواتر خاورمیانه، اگر تا پنج سال قبل از این، بندر شهیدرجایى محل تردد کشتى هاى کوچک و متوسط بود، اما اکنون با تلاشهایى که در طول سالیان اخیر صورت گرفته، این بندر به محل تردد کشتى هاى غول پیکرى تبدیل شده که در گذشته سابقه نداشته است. اما تردد این کشتى هاى غول پیکر به تفاوت ترمینال هاى کانتینرى بندر شهیدرجایى چه ارتباطى دارد؟ وى در گفتگو با مانا به برتریهاى ترمینال دوم در مقایسه با ترمینال اول اشاره مى کندکه نسبت تردد کشتى ها و همچنین حجم عملیات بندرى این دو ترمینال را تحت الشعاع قرار مى دهد. وى تفاوت عمق آبخور اسکله هاى ترمینال دوم با ترمینال اول بندر شهیدرجایى را یکى از این برترى ها عنوان مى کند و مى گوید: عمق آبخور اسکله هاى ترمینال اول بین هشت تا ۱۲ متر است در حالى که این عمق در اسکله هاى ترمینال دوم ۱۴ تا ۱۶ متر است و به این به آن معنا است که امکان پهلوگیرى کشتى هاى نسل ششم و هفتم به راحتى در ترمینال دوم وجود دارد، موضوعى که تحقق آن در ترمینال اول با توجه به شرایط ساختارى آن دور از ذهن است. اما این تنها تفاوت ترمینال کانتینر شماره یک بندر شهید رجایى که با طول اسکله ۹۵۷ مترى در سال ۱۳۷۱ کار خود را به طور رسمى آغاز کرده با ترمینال دوم نیست، به گفته معاون امور کانتینر و لجستیک شرکت تایدواتر خاورمیانه، وضعیت اسکله ها و استعداد و ظرفیت تجهیزات فعلى این دو ترمینال نیز با یکدیگر قابل مقایسه نیستند. چشم جهان سپرى شدن بخش عمده اى از عمر مفید تجهیزات و گنترى کرین هاى ترمینال اول و ظرفیت کمتر آنها را یکى دیگر از تفاوت هاى این ترمینال در قیاس با ترمینال دوم مى داند و مى گوید: ترمینال کانتینر شماره یک بندر شهید رجایى جمعا به ۱۰ دستگاه گنترى کرین از انواع پاناماکس و پست پاناماکس قدیمى مجهز است که عمر مفید دو دستگاه از آنها (سال ساخت ۱۹۹۱) تقریبا تمام شده و دو دستگاه دیگر نیز به علت نقایص ساختارى ناشى از ضعف سازندگان داخلى و خارجى به این زودى ها قابل استفاده نیستند اما در مقابل، هشت دستگاه گنترى کرین فعلى ترمینال دوم، از نوع سوپر پست پاناماکس جدید با ظرفیت ۶۵ تن است و این در حالى است که تعداد ۱۸ دستگاه گنترى کرین پست پاناماکس دیگر نیز در اسکله هاى جدید این ترمینال (به طول حدود ۲۰۲۰ متر)، قابل نصب است. وى مى گوید: اگر وضعیتى که براى گنترى کرین هاى ترمینال یک توصیف شد را مدنظر قرار دهیم، این ترمینال در بهترین حالت تنها شش گنترى کرین فعال را براى تخلیه و بارگیرى کشتى ها و شناورها در اختیار خواهد داشت، در حالى که درترمینال دوم علاوه بر هشت دستگاه گنترى کرین موجود، در آینده نزدیک امکان نصب ۱۸ دستگاه گنترى کرین جدید وجود دارد و تعداد کل گنترى کرین هاى آن به ۲۶ دستگاه خواهد رسید که این به معناى توان یک پنجمى ترمینال اول کانتینرى بندر شهید رجایى در مقابل ترمینال دوم است. به گفته چشم جهان وضعیت و ساختار ترمینال اول کانتینرى بندر شهید رجایى امکان رقابت آن را با ترمینال دوم فراهم نمى آورد و در عمل نمى تواند به طور مستقل سهم جدى از عملیات کانتینرى این بندر را به خود اختصاص دهد، اما در صورتى که این ترمینال به عنوان بخشى از ترمینال یکپارچه کانتینرى بندر شهید رجایى محسوب گردد، عملکرد آن مورد توجه خواهد بود و بر کارآمدى و انعطاف پذیرى بندر براى پاسخگویى به حجم ترافیک بندر آن، مى افزاید. چشم جهان با بیان اینکه پس از بهره بردارى و تکمیل مراحل ساخت و تجهیز کامل ترمینال دوم بندر شهیدرجایى ۷۰ تا ۸۰ درصد ترافیک کانتینرى بندر شهید رجایى امکان انتقال به ترمینال مذکور را پیدا مى کند، مى افزاید : اگر قرار باشد این دو ترمینال به تفکیک و با اپراتورهاى مختلف به حیات خود ادامه دهند، با توجه به شرایط رقابت نابرابر بین آنها، فعالیت محدودى براى ترمینال یک در زمینه پذیرش و تخلیه و بارگیرى شناورها و کشتى هاى کوچک و متوسط شکل مى گیرد و عمده فعالیت هاى کانتینرى منحصر به ترمینال دوم خواهد شد ضمن اینکه استفاده کامل از کل ظرفیت عملیات کانتینرى این بندر تحت الشعاع قرار مى گیرد،در واقع بازهم همان مساله تک اپراتورى در یک قالب و جاى جدید (که همان ترمینال دوم خواهد بود)، شکل پیدا مى کند. وى درباره سرنوشت اپراتورى که قرار باشد تنها راهبرى ترمینال یک را عهده دار باشد نیز مى گوید: اگر یکپارچگى عملیات کانتینرى در بندر شهید رجایى حفظ نشود، به دلیل شرایط نابرابر رقابتى،حجم عملیات ترمینال اول و سهم اپراتور آن از فعالیت هاى بندر شهید رجایى به دلایلى که توضیح دادم به طور محسوسى کاهش خواهد یافت و جایگاه فعالیتهاى بین المللى آن نیز آسیب مى بیند. چشم جهان با اشاره به مباحثى که در ایام اخیر درباره حضور اپراتور دوم در بندرشهید رجایى در محافل مختلف مطرح است،
مى گوید: چنانچه هدف فقط ایجاد رقابت براى پاسخگویى به تقاضاهاى بازار داخلى نیست، پس باید یکپارچگى در امر مدیریت و راهبرى ظرفیت هاى کانتینرى بندر را حفظ کنیم و همواره به اقتدار در عرصه رقابت هاى بین المللى ازطریق اجراى سیاست واحد، استفاده بهینه از منابع و کاهش هزینه ها بیندیشیم. وى اضافه مى کند:اگر به دنبال هاب شدن بندر شهیدرجایى در منطقه با وجود این همه رقباى قوى منطقه اى هستیم، باید به موضوع از نگاه نحوه حضور موثر در عرصه رقابت هاى منطقه اى و بین المللى توجه کنیم و به تجربه هاى موفق دیگران با داشتن تحلیل درست از موقعیت و وضعیت هر یک از بنادر شبیه خودمان تصمیم بگیریم. چشم جهان مى گوید:در بنادر پیشرفته و قدرتمند جهان، همواره حضور یک ترمینال اپراتور باتجربه، شناخته شده، مقتدر و کارآمد که توان سرمایه گذارى،ایجاد و حفظ و توسعه روابط به طور مستقیم یا غیرمستقیم با شرکاى تجارى موجود و جدید را داشته باشد از جمله مهم ترین ضروریات موفقیت محسوب مى شود و این تجربه اى است که به عنوان نمونه در دوبى و سنگاپور به شکل هاى متفاوت و آنهم از طریق روش هاى تقریبا دولتى تجربه شده و مى تواند الگوى مسؤولین براى اتخاذ تصمیمات باشد.هر چند که همیشه فرصت براى اینکه بخواهیم چرخ را از اول اختراع کنیم، براى همه ما محفوظ است.