بخش خصوصی فعال در تجهیزات نفت امیدوار بود که در دوران برجام قول‌های وزرای نفت و صنعت مبنی بر حمایت از ساخت داخل عملیاتی شود، اما با توافق اخیر میان پژوهشگاه نفت و شرکت توتال، نگرانی‌های این بخش از عدم همکاری بدنه دولت با بخش خصوصی دوچندان شد.
مدیران شرکت توتال فرانسه با مدیران ارشد پژوهشگاه صنعت نفت، توافقی برای همکاری در حوزه‌های پژوهشی و خدمات امضا کردند. از پژوهشگاه صنعت نفت به‌عنوان مرکز خلق و توسعه فناوری وزارت نفت یاد می‌شود، از این رو این پژوهشگاه تلاش خود برای مذاکره با شرکت‌ها را آغاز کرده است که خروجی آن شکل‌گیری زمینه‌های همکاری و استفاده متقابل از توانمندی‌های یکدیگر (ایران و توتال) خواهد بود.
کوروش آهنج، عضو هیات‌مدیره استصنا نیز در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «متاسفانه بخش دولتی در کشور ما، بخش خصوصی را به رسمیت نمی‌شناسد و اخیرا نیز رئیس‌جمهور به این موضوع اشاره‌ای داشته است. البته یکی از نقایص موجود این است که بخش خصوصی ما نتوانسته است انتظارات جامعه را برآورده کند با این وجود انتظار می‌رفت در انعقاد توافق نامه‌هایی همچون توافق میان توتال با پژوهشگاه نفت، از فعالان خصوصی مرتبط با این حوزه دعوت صورت می‌گرفت.»
وی با بیان اینکه شرکت‌های خصوصی تلاش کرده‌اند تا در انتقال دانش و توسعه فناوری‌های مورد نیاز صنعت نفت کارامد عمل کنند، می‌افزاید: «شرکت‌هایی در این حوزه فعالیت جدی دارند و باید از آنها بهره گرفت. البته باید به این مهم نیز توجه شود که سال‌هاست پژوهشگاه صنعت نفت فعالیت دارد اما خروجی آن دستیابی به دانش و تکنولوژی نبوده است و موفق نشده‌اند تکنولوژی خلق کنند و بیشتر تکنولوژی‌ها لایسنس شرکت‌های معتبر دنیاست.»
خروجی پژوهشگاه‌های دولتی نفت چه بوده است؟
اصل 44 قانون اساسی و منویات مقام معظم رهبری موید توجه به توانمندی بخش خصوصی است اما به دلیل بها ندادن به این بخش کمتر توسعه‌ای در بخش خصوصی صورت گرفته است این در حالی‌است که تمامی شرکت‌های برند و معتبر در صنعت نفت در کشورهای پیشرفته از بدنه دولت نیستند و کاملا خصوصی هستند، اما در کشور ما این‌گونه نبوده و نیست و همواره تلاش می‌شود این بخش تضعیف شود. عدم حمایت مالی از شرکت‌های خصوصی توسط دولت و بانک‌ها و واگذاری وام با بهره بالا از جمله سنگ‌اندازی‌ها در توسعه بخش خصوصی است.
این فعال بخش خصوصی ضمن تایید این موضوع می‌افزاید: «به دنبال زیر سوال بردن پژوهشگاه نفت یا پژوهشگاه پتروشیمی نیستم اما چرا نباید مااز تجربیات دنیا استفاده کنیم؟ توجه به بخش خصوصی و تقویت آن می‌تواند خروجی کار را در صنعت نفت بهبود ببخشد. سازندگان تجهیزات صنعت نفت عموما در پایین دستی صنعت نفت حضور فعالی دارند و پژوهشگاه‌ها در بالادستی نفت از جمله افزایش ضریب بازیافت نفت فعالیت دارند. همکاری این دو بخش می‌تواند منجر به بهبود فضا شود. ایجاد هماهنگی میان دو بخش دولتی و خصوصی می‌تواند زمان جبران عقب‌ماندگی در تجهیزات نفت را کاهش دهد.»
انتظار داریم قول‌های دولتی محقق شود
اما در این باره سیدتقی حجازی، عضو هیات‌مدیره انجمن تجهیزات صنعت نفت با اشاره به اینکه وزیرنفت اعتماد چندانی به پژوهشگاه نفت ندارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «پیش از اتمام دوران تحریم بارها از سوی وزارت نفت و صنعت و معدن به بخش خصوصی قول داده شد که قانون حمایت از ساخت داخل در دوران برجام رعایت خواهد شد و امیدواریم که این قول‌ها عملیاتی شود، اگرچه نمی‌توان انتظار داشت که بخش خصوصی در تجهیزات صنعت نفت در کنار توتال قرار گیرد و با آن به توافق برسد، زیرا بخش خصوصی توانمندی در کشور شکل نگرفته است.»
وی با بیان اینکه وزیر نفت بارها از نبود بخش خصوصی توانمند در این حوزه ابراز نگرانی کرده است، می‌گوید: «این بدین معنا نیست که نباید بخش خصوصی وارد کار شود، زیرا همواره با ایجاد موانع متعدد این بخش تضعیف شده است و حال وظیفه دولت است که با رایزنی با شرکت‌های بزرگ و بازی دادن بخش خصوصی شرایط را برای رشد این بخش فراهم سازد.»
تشکیل کنسرسیوم بخش خصوصی در صنعت نفت یکی از راهکارهای جدی است که فعالان تجهیزات نفت از مدت‌ها قبل پیگیر آن بودند تا بتوانند در مواجهه با شرکت‌های بزرگ همچون توتال حرفی برای گفتن داشته باشند. حجازی در این باره نیز می‌افزاید: «سازندگان بخش خصوصی در تجهیزات نفت به دنبال یکپارچه‌سازی فعالیت‌های موجود در این صنعت هستند اما تاکنون موفق نبوده‌اند، در این میان انتظار می‌رود دولت در این میان راهگشا باشد اما نگران رفتارهای دوگانه از سیستم وزارتخانه نفت هستیم زیرا با وجود همکاری شخص وزیر، بدنه همکاری خوبی ندارد، اگر دولت توانمندی بخش خصوصی را باور دارد در گام نخست باید تضمین‌کننده این بخش باشد که برای این کار راهکار حقوقی نیاز است.»