از شیراز که به سمت مرودشت می رویم مجتمعی به چشم می خورد که تاریخ تاسیس آن در تابلوی ورودی سال ۱۳۳۸ را نشان می دهد؛ مجتمع پتروشیمی شیراز؛ همین تاریخ، از پیشینه بیش از ٥٠ ساله صنعت پتروشیمی ایران حکایت دارد، همین قدمت دست اندرکاران را بر این داشته است تا با تعریف طرح های جدید، جان تازه ای به نخستین مجتمع پتروشیمی ایران بخشند.
کارخانه کود شیمیایی شیراز که تاریخ بهره برداری از آن را وزارت صنایع و معادن وقت در آغاز ساختمان، بهار ١٣٤٠ و یک سال بعد نیمه دوم ١٣٤٠ پیش بینی کرده بود، صبح روزجمعه ٢٦ مهر ماه سال ١٣٤٢ شمسی با حضور ژنرال دوگل، رئیس جمهوری فرانسه افتتاح و از کتیبه آن پرده برداری شده بود.
امروز در بخش شرق آن تاسیسات، طرحی جدید قدعلم کرده تا این مجتمع هم رنگی تازه بگیرد. واحد آمونیاک و اوره شهدای مرودشت؛ این نامی است که بر روی بروشورهای تبلیغاتی درج شده، با این حال این طرح را با نام آمونیاک و اوره سوم می خوانند.
بنای ساخت این طرح به گفته مدیرعامل مجتمع پتروشیمی شیراز از سال ۱۳۸۵ گذاشته و از سال ۸۸ هم عملیاتش آغاز شد. سایه تحریمها اما اینجا هم سایه افکنده و روند این طرح را که قرار بوده است با حضور شرکتهای مختلفی از هلند، سوئیس، ژاپن و ... در آن بوده با تحریم متوقف شده است.
حالا این شرکتها در فصل پسابرجام به طرح بازگشتند. در این فاصله مسئولان مجتمع می گویند در دوره غیبت خارجی ها بیکار ننشسته و تحریمها را دور زده اند و به موازات آن از توان داخل استفاده کردند و طرح را اگر چه با تاخیر، اما به نتیجه رساندند.
طرح آمونیاک و اوره شهدای مرودشت با دانش فنی شرکتهای آمونیاک کازاله سوئیس و تویو ژاپن و ا از سوی شرکت طراحی و مهندسی صنایع پتروشیمی (پیدک) طراحی و نصب شده است.
با افتتاح این طرح، پتروشیمی شیراز تنها واحد تولید اوره کشور است که اوره پریل و گرانول را به بازار مصرف ارائه می کند. این موضوع را محمدمهدی فهام، مدیر طرح اوره و آمونیاک ۳ به خبرنگار شانا می گوید.
هدف از اجرای این طرح، تولید سالانه ٦٧٠ هزار تن آمونیاک و یک میلیون و ٧٠ هزار تن اوره گرانول است و با آغاز بهره برداری رسمی از این طرح، شرکت سهامی پتروشیمی شیراز به تولید ٣,٧ میلیون تن کودهای ازته (اوره پریل و گرانول-نیترات آمونیوم) آمونیاک، اسیدنیتریک، متانول و آرگون می رسد.
این طرح که با حداکثر توان داخلی در ساخت و نصب تجهیزات در مجتمع پتروشیمی شیراز انجام شده است با سرمایه گذاری ارزی و ریالی به ترتیب ۵۵۰ میلیون یورو و چهار هزار میلیارد ریال به بهره برداری می رسد.
این طرح که ظرفیت تولید مجتمع پتروشیمی را به ۳.۷ میلیون تن افزایش داده است، مشتمل بر واحدهای آمونیاک منطقه ٣، اوره ٣ و سرویسهای جانبی است.
در بازدید از اتاق کنترل بابک پورکیا، رئیس راه اندازی طرح فرآیند تولید را توضیح می دهد که ابتدا گاز طبیعی با عبور از بسترهای کاتالیستی، ترکیبات گوگردی آن جداسازی می شود، سپس با بخار آب مخلوط و وارد تیوپهای حاوی کاتالیست ریفرمر اولیه شده و با جذب حرارت با گازهای هیدروژن و اکسیدهای کربن تبدیل می شود. این فرآیند تا تولید آمونیاک ادامه دار.
پورکیا ادامه می دهد: خوراک اصلی واحد گاز طبیعی است که از شبکه سراسری گاز دریافت می شود در بخش آمونیاک سازی ابتدا گاز سنتز تولید می کنیم و بعد به آمونیاک بدل می شود و از سوی پمپ به واحد اوره می رود.
تولید اوره هم در دو واکنش تولید انجام می شود. در مرحله نخست در یک واکنش گرمازا، دی اکسیدکربن و آمونیاک با یکدیگر واکنش داده و آمونیوم کربامات تشکیل می شود و در مرحله دوم آمونیوم کربامات در یک واکنش گرماگیر به اوره و آب بدل می شود.
اکبر مقیمی، رئیس بارگیری پتروشیمی شیراز در بازدید از ساختمان بارگیری پتروشیمی ۳ شرکت پتروشیمی شیراز می گوید: واحد اوره، اوره گرانول را تولید می کند و بعد به سمت ساختمان بارگیری راهی می شود، مقداری از آن به انبار می آید و برای بسته بندی آماده می شود.
محصول اوره کاربرد صنعتی و کشاورزی دارد. بخشی از این محصول به وزارت جهاد کشاورزی تحویل می شود و بخشی هم برای صادرات روانه بندرعباس می شود، بسته بندی برای وزارت کشاورزی در بسته های ۵۰ کیلویی و برای صادرات ۱۳۵۰ کیلویی است. بسته های ۵۰ کیلویی پر می شود و روی کامیون حمل می شود.
کیانوش کاظمی، مدیرعامل پتروشیمی شیراز درباره مزیتهای طرح خبر می دهد یک میلیون تن در سال اوره اضافه می کند و ما می توانیم با این برداشت در خاورمیانه در ردیف کشورهای رتبه نخست از نظر تولید واحدهای اوره قرار بگیریم.
وی ادامه می دهد: پارسال صادرات این مجتمع ۴۰۰ هزار تن صادرات بوده و امسال با توجه به محصول جدید درصددیم بازارهای جدیدی را در امریکای لاتین برزیل و اروپا داشته باشیم تا با ارزآوری آن مشکلات ناشی از تحریم را حل کنیم.
بهره برداری از واحد آمونیاک و اوره شهدای مرودشت ایران را در رقابت با کشورهایی چون عربستان و قطر قرار می دهد، اگر چه کیانوش کاظمی، مدیرعامل این مجتمع می گوید: مسئله قیمتگذاری خوراک و سرمایه گذاری رقابت پذیری ایران را سخت می کند.
واحد آمونیاک و اوره را قرار است فردا (سه شنبه، ٢٩ تیر ماه) اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری با همراهی وزیر نفت افتتاح کند.
از یک هفته پیش از زمان افتتاح رفت و آمدها به مجتمع پتروشیمی شیراز زیاد شده بود، مقام های استانی و محلی پیش از افتتاح رسمی دولت بازدیدها و جلسه ها را آغاز کردند، تیم مجتمع هم در تدارک حضور مقام های دولتی بود.