سوآپ نفت یا همان دریافت نفت از یک مرز و تحویل آن در مرز دیگر با دریافت هزینه‌های انتقال و سود، تقریبا 4 سال بود که متوقف شده بود و برخی علت آن را اختلاف نظر مسئولان درباره به صرفه بودن این عملیات می‌دانستند و عده‌ای هم حرف و حدیث‌ها و حواشی دیگری را علت توقف سوآپ اعلام می‌کردند.
به هرحال اکنون خبر می‌رسد پایانه نفتی شمالی کشور آماده از سرگیری سوآپ شده است و کارشناسان هم این امر را به نفع منافع کلان کشور می‌دانند.
صفر تا 100 تجهیزات سه سکوی پایانه نکا بازسازی شده است
رئیس پایانه نفتی نکا از آغاز مذاکرات شرکت ملی نفت درباره سوآپ نفت خام خبر داد و گفت: شرکت ملی نفت ایران دستور آماده شدن برای آغاز عملیات سوآپ نفت را به پایانه نفت نکا اعلام کرده است. حمیدرضا شادوست اظهار داشت: آخرین محموله نفت خام که در جریان سوآپ نفت در پایانه نفتی نکا تحویل گرفتیم مربوط به تاریخ 25 تیرماه سال 91 بود و طی چند سالی که سوآپ نفت متوقف بود، صفر تا 100 تجهیزات را در سه سکوی موجود بازسازی کردیم. وی افزود: با توجه به اینکه کشتی‌هایی با ظرفیت 5 الی 7 هزار تن در دریای خزر تردد می‌کنند هیچ مشکلی برای پهلو گرفتن این کشتی‌ها در سه سکوی موجود پایانه نفتی نکا نداریم. رئیس پایانه نفتی نکا این پایانه را یکی از پیشرفته‌ترین پایانه‌های نفتی دنیا عنوان کرد و گفت: تمام تجهیزات موجود در این پایانه نفتی به‌روز بوده و از سیستم‌هایی برخورداریم که حتی در پایانه نفتی خارگ نیز مشابه آن را نداریم.
از سرگیری سوآپ حاصل برجام و دیپلماسی فعال دولت است
مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران هم از آمادگی قزاقستان و روسیه برای سوآپ خبر داد و گفت: هفته آینده گروهی از این کشورها در پایانه نفتی شمال حضور خواهند یافت. پیروز موسوی افزود: با روی کار آمدن دولت یازدهم، برنامه‌ها و اهداف وزارت نفت در راستای افزایش تولید، صادرات، بازپس‌گیری سهم ایران در بازار اوپک و همچنین ازسرگیری مجدد سوآپ قرار گرفت و از همان بازه زمانی با فعال شدن دیپلماسی کشور بازدیدها و مراودات انجام شد. مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی شمال توضیح داد: در دوره توقف سوآپ نفت خام رقبای ما بیکار ننشسته و در این مدت بازار هدف ما با ایجاد دو شبکه انتقال نفت خام تولیدی کشورهای آسیای میانه از دست رفت اما اکنون تعاملات نتیجه بخش بوده و به‌زودی شاهد از سرگیری سوآپ نفت خام خواهیم بود. وی ازسرگیری سوآپ نفت خام که در دولت گذشته متوقف شده بود را حاصل برجام و دیپلماسی فعال دولت دانست.
تصمیم مسئولان قبلی وزارت نفت سوآپ را متوقف کرد
احمد ستاری، کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه اجرای عملیات سوآپ نفت در مرز آبی شمالی کشور از 4 سال قبل متوقف مانده است، به «کسب‌وکار» گفت: در این راستا نمی‌توان فشار سیاسی ایالات متحده آمریکا را در جهت ایزوله کردن مسیر ایران و کاهش هرچه بیشتر نفوذ کشورمان در سایر کشورها (مشخصا کشورهای همسایه شمالی) و ترغیب آنان به استفاده از مسیرهای: باکو- نورسیک، باکو- سوبسا، باکو- جیحان و تنگیز - نورسیک (cpc) با وجود سودآور بودن مسیر ایران و توجیه اقتصادی آن و نقد صرفه اقتصادی مسیرهای چهارگانه مرقوم به نسبت مسیر ایران نادیده انگاشت.
آنچه می‌توان به‌عنوان علت عمده توقف عملیات سوآپ از مبدا پایانه نفتی شمال (بندر نکا) برشمرد و همین امر باعث توقف یک عملیات سودآور به کشور شد همانا تصمیم مسئولین وقت وزارت نفت مبنی‌بر توقف سوآپ به دلیل عدم سوددهی و در نتیجه به اصطلاح حفظ منافع ملی کشور بود. متعاقب این تصمیم با تمدید نشدن قراردادهای سوآپ نفت، چهار شرکت بین‌المللی: سلکت انرژی تریدینگ، دراگون اویل امارات، ویتول سوئیس، کاسپین اویل و رولو پمنت ایرلند و استفاده آنان از مسیرهای (البته غیراقتصادی) چهارگانه یاد شده، حجم سوآپ نفت ایران به صفر رسید. تعلیق قراردادهای سوآپ نفت موجب شد بزرگ‌ترین پایانه نفتی ایران موسوم به پایانه نفتی شمال در بندر نکا به دلیل توقف این تجارت در مرز تعطیلی کامل قرارگیرد. این امر در حالیست که: اولا: 300 میلیون دلار جهت احداث و راه‌اندازی پایانه نفتی شمال هزینه صرف شد و با اوصاف فوق استفاده بهینه از آن همچنان متوقف مانده است. ثانیا: از آنجایی که دریافت نفت در مرز شمالی کشور از کشورهای حوزه دریای مازندران به علت استفاده در پالایشگاه نفت تهران و تبریز بوده است لذا انتقال نفت از این مسیر نیز به‌صرفه و صلاح کشور بود. ثالثا: منابع حاصله و متصوره از فعالیت پایانه در امر سوآپ، نیز با توقف عملیات سوآپ منتفی شد. وی در پایان تصریح کرد: اکنون که خبر راه‌اندازی سوآپ در آینده نزدیک منتشر شده اغلب کارشناسان ارزیابی مثبتی در این زمینه دارند و این تجارت را به نفع منافع کلان اقتصادی کشور می‌دانند.