دیدگاه دولت یازدهم احیا و تقویت شبکه سوآپ گاز است. ایران با همکاری کشورهای همسایه نظیر روسیه، قزاقستان، آذربایجان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی، در نظر دارد قفل چندین ساله سوآپ گاز را باز کند.
ذخایر غنی گاز و جایگاه استراتژیک در منطقه سبب شده ایران از موقعیت ممتازی برای سوآپ گاز برخوردار باشد. در حال حاضر ایران با آذربایجان و ارمنستان قرارداد سوآپ دارد و در یکی از عملیات های سوآپ گاز را از آذربایجان دریافت و به نخجوان صادر می کند.
بعد از لغو تحریم ها، مسئله سوآپ گاز ایران از سوی کشورهای منطقه از جمله روسیه و ترکمنستان با جدیت مطرح شد. مذاکرات درخصوص انجام عملیات سوآپ جهت عرضه گاز به ارمنستان میان شرکت گازپروم روسیه و وزارت نفت کشورمان نیز در حال حاضر در دست بررسی است. کشور روسیه نیز رایزنی با گرجستان برای افزایش عرضه گاز به ارمنستان را در سر دارد. بحث افزایش توان صادرات گاز به ارمنستان از طریق ایران نیز مطرح است. هند نیز خواستار سوآپ گاز از ترکمنستان به واسطه ایران شد. اخیرا نیز خبرهایی از سوآپ گاز با ورود یک شرکت غیردولتی مطرح شده است. به همین دلیل «فرصت امروز» گفت وگویی با حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز دراین باره انجام داده که می خوانید:
با لغو تحریم ها خبرهایی از سوآپ گازی مطرح شد. این موضوع در کدام مرحله است؟
نخستین قرارداد سوآپ گاز ایران بسته شده و براساس این قرارداد شرکت غدیر، گاز ترکمنستان را به آذربایجان منتقل می کند و شرکت ملی گاز ایران نیز با دریافت سهم از اجرای این عملیات حمل کننده این گاز خواهد بود. اگر چه میزان این سهم هنوز مشخص نیست، اما قرارداد اولیه برای سوآپ 3میلیون مترمکعب گاز در روز است که احتمال افزایش آن وجود دارد.
با لغو تحریم ها روسیه برای سوآپ گاز ابراز علاقه مندی کرد. سوآپ گاز با روسیه پیشرفت داشته است؟
این موضوع هنوز عملیاتی نشده است اما امیدواریم نخستین قرارداد ما موفقیت های بعدی را به همراه داشته باشد، اگرچه در سه ماه آینده خبرهای خوبی در این خصوص اعلام خواهیم کرد.
مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز اعلام کرده است احتمال این می رود که ایران به جای ساخت خط لوله جدید، از خطوط موجود در اروپا برای صادرات گاز به این بازار استفاده کند. این احتمال چقدر جدی است؟
این خبر می تواند اتفاق خوبی باشد، اما به عنوان مدیرعامل شرکت ملی گاز از آن اطلاعی ندارم و می دانم برنامه ای برای این کار نداریم، اگرچه امکانپذیر است. برای تحقق این امر باید بررسی شود در حال حاضر صادرات به اروپا توجیه اقتصادی دارد یا نه؟ اگر توجیه داشته باشد برای اروپا و ایران آغاز خوبی است، زیرا سبد انرژی دریافتی اروپا متنوع می شود و ایران نیز می تواند در کنار صادرات گاز به همسایگان به گزینه های دیگر از جمله اروپا نیز بیندیشد. این نظریه خوبی است اما در ابتدا باید توجیه اقتصادی این مسئله بررسی شود که آیا با کاهش اجاره لوله گاز، صادرات گاز ایران به اروپا سودآور است یا نه. اگر سودآور بود آن را پیگیری خواهیم کرد.
چه کسانی در این خصوص تصمیم گیری خواهند کرد؟
در وزارت نفت و شرکت ملی گاز این موضوع قابل بررسی است، اما در نتیجه تصمیم گیرنده شخص وزیر است، همچنین اگر قرارداد درازمدت باشد یک نسخه از آن باید به مجلس ارائه شود.
یکی از پروژه های مهم صادرات گاز ایران به کشــورهـای همسایه، صادرات گاز به عمان است. اخیرا کشور امارت اعلام کرد که نمی گذارد خط لوله این پروژه از بخش آبی این کشور عبور کند. با نگرانی از افزایش هزینه ساخت این خط لوله، آیا امکان منتفی شدن این پروژه وجود دارد؟
خبری از این موضوع نیز ندارم و باید شرکت ملی نفت در این خصوص پاسخگو باشد اما مطالعات این پروژه تمام شده بود و در حال انجام اقدامات اولیه آن هستیم. معتقدم هر پروژه ای که سودآور نباشد و توجیه اقتصادی نداشته باشد، نمی تواند عملی شود.
از دیگر پروژه های صادرات گاز ایران، صادرات گاز به عراق است که قرار بود از مردادماه امسال عملیاتی شود. علت تاخیر در اجرای این پروژه چیست؟
صادرات گاز به بغداد در دستور کار قرار دارد و ایران آماده صادرات است، همچنین صادرات به بصره نیز تا پایان سال عملیاتی خواهد شد. کشور عراق پیگیر واردات گاز از ایران است اما مسائل مالی این قرارداد حل نشده و اعتقاد داریم باید ابتدا این مسائل حل شود تا ایران وقتی گاز صادر می کند، هزینه آن دریافت شود زیرا پول این صادرات متعلق به سرمایه گذار بخش خصوصی داخلی است. ال سی این قرارداد باید توسط یکی از بانک های خارج از عراق به صورت بین المللی تامین اعتبار شود تا ایران ماهانه پول صادرات را دریافت کند که هنوز محقق نشده است. ایران از فروردین ماه آماده صادرات بود اما مادامی که تضمین صادرات مشخص نشود این پروژه که همه چیز آن از جمله قیمت و میزان گاز صادراتی مشخص است، عملیاتی نخواهد شد.