حجم گسترده مراودات پولی و مالی در صنعت نفت موجب شده تا پیشنهاد تأسیس بانک تخصصی نفت با جدیت از سوی وزارتخانه نفت مطرح شود، این در حالی است که کارشناسان و صاحب نظران این صنعت معتقــدند زیــرســاخت های ایجاد این بانک در کشور وجود ندارد و این امر می تواند فسادآور باشد و نمی تواند تأمین کننده منابع مالی مورد نیاز صنعت نفت کشور باشد.
نیاز صنعت نفت به بانک تخصصی به عنوان یک راهکار بلندمدت مطرح می شود تا فارغ از روابط و مسائل سیاسی، شرکت ملی نفت ایران و به طور کلی مجموعه صنعت نفت را تحت پوشش قرار دهد. امروزه بخش های دیگر اقتصاد مانند صنعت و معدن، کشاورزی و مسکن بانک های تخصصی دارند. شاید به همین دلیل است که علی اکبر ماهرخزاد، مدیر امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران تاسیس این بانک را امری ضروری و جدی برای این صنعت می داند.
رضا پدیدار، عضو اتاق بازرگانی تهران و رئیس هیأت داوری انجمن سازندگان صنعت نفت در این باره با بیان اینکه مخالف 100 درصدی تأسیس بانک تخصصی نفت هستم، به «فرصت امروز» می گوید: ایجاد این بانک نه تنها مشکلات این صنعت را حل نمی کند بلکه فسادزا است. اگر بخواهیم اصل قانون اساسی را پیاده سازی کنیم و به سمت جریان توسعه برویم ایجاد بانک تخصصی راهکار آن نیست. این بانک باید توسط بخش خصوصی ایجاد شود و تحت هیچ شرایطی نباید وزارت نفت درگیر این مسائل شود.
وی با بیان اینکه برای ایجاد بانک تخصصی نفت از جنبه علمی و تجربی حائز شرایط نیستیم، زیرا بانک های تخصصی عملکرد موفقی نداشتند، تأکید می کند: کار تخصصی در حوزه صنعت نفت و پالایشگاهی سنخیتی با مسائل حرفه ای، پولی و مالی ندارد و نباید وارد آن شویم. اگر جرات داشته باشیم باید مبنا و معیارها را برای این صنعت تسهیل کنیم.
از دید این کارشناس، در هیچ جای دنیا وزارت های نفت و مجموعه نفتی برای خودشان بانک تخصصی ندارند و تمامی بانک های زیربنایی و سرمایه ای از این صنعت حمایت می کنند از این رو به شدت مخالف هستیم. همچنین ورود به این موضوع وزارت نفت را از مسائل تخصصی دور و ضربه سنگینی به صنعت نفت وارد می کند.
برخی از کارشناسان بر این باورند که ایجاد بانک تخصصی به توسعه صنعت نفت کمک می کند. پدیدار در این باره نیز نظر دیگری دارد و بر این باور است که اگر اقتصاد سالمی داشته باشیم نیاز به ایجاد بانک تخصصی نیست، بلکه بانک های توسعه ای و زیربنایی برای توسعه زیرساخت های مورد نیاز این صنعت سرمایه گذاری ها لازم را خواهند داشت. این رویه در تمامی دنیا دیده می شود.
غلامرضا سلامی، کارشناس امور بانکی درباره ایجاد بانک تخصصی نفت در کشور به «فرصت امروز» می گوید: ایجاد بانک تخصصی مورد نیاز صنعت نفت است و ایده مناسبی است، اما در فضای کنونی به دلیل نبود زیرساخت های لازم در کشور این امر به خوبی محقق نخواهد شد و ممکن است سرنوشت این بانک نیز همانند سایر بانک های تخصصی در کشور شود و در صورت اصرار وزارتخانه نفت برای ایجاد آن، باید با دقت بیشتری کار انجام شود.
وی می افزاید: متأسفانه هیچ تفاوتی میان بانک های تخصصی با بانک های دیگر همچون تجارت، ملی و ملت وجود ندارد و تمامی بانک ها تجاری هستند درحالی که کشور برای توسعه صنعت به بانک سرمایه گذاری و زیربنایی نیاز دارد. بدون شک در صورت وجود داشتن زیرساخت ها توسعه تخصصی صنعت نفت با داشتن بانک تخصصی نفت، سرعت بیشتری می یافت اما امروز این شرایط مهیا نیست و نباید ریسک کرد.
اما در این میان با توجه به اظهارنظر پدیدار مبنی بر ایجاد فساد با ایجاد بانک تخصصی نفت از سویی و با توجه به عدم پرداخت وام های دریافتی توسط صنعتگران به بانک های عامل از سوی دیگر، نگرانی از ایجاد این بانک و ضربه خوردن به این صنعت، مطرح می شود. سلامی در این باره می گوید: به فساد با ایجاد این بانک معتقد نیستم، اگرچه در برخی مواقع وام هایی به پروژه هایی اعطا می شود که جای تأمل دارد با این وجود بانک های تخصصی حسابرسی ویژه دارند و نباید نگران فساد در این بانک ها بود.
اما در این میان فرزان گلچین، رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی با ایجاد بانک تخصصی نفت موافق است و این امر را اتفاق مناسبی برای توسعه این صنعت و به حرکت درآمدن چرخ های توسعه صنعت نفت می داند اگرچه هنوز زمینه های ایجاد آن مهیا نیست.
وی با بیان اینکه ایجاد بانک تخصصی باید توسط مجموعه های وابسته به این صنعت همچون بخش های خصوصی و خصولتی انجام شود، به «فرصت امروز» می گوید: وزارت نفت نباید در ایجاد این بانک ذی مدخل باشد و تنها باید کمک کننده باشد. ایجاد این بانک می تواند به توسعه طرح های صنعت نفت کمک کند، البته باید این بانک با بانک های خارجی در ارتباط باشد زیرا اتکا به منابع داخلی نمی تواند تسهیل کننده شرایط تأمین مالی سرمایه گذاری در این بخش باشد.
گلچین بر این بارو است که بانک های کنونی نمی توانند تمامی نیازهای مالی صنعت نفت را تأمین کنند و بدون شک دولت تمایل دارد بانک جدیدی در کشور ایجاد شود اما لازمه این کار ایجاد زیرساخت های لازم در کشور است تا با کمبود منابع مواجه نشود.