عرضه نفت خام در بورس پیش از این با شکست مواجه شده، اما مدیرعامل بورس انرژی بر این باور است که زمان آن رسیده تا عرضه نفت خام کشور با هدف شفاف سازی و یافتن بازارهای جدید در بورس انرژی عرضه شود، این در حالی است که کارشناسان ضمن مخالفت با این ایده معتقدند که نباید با درآمد اصلی کشور بازی کرد تا ایجاد چالش شود.
سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی با بیان اینکه تنها 10درصد از عملکرد انرژی وزارت نفت شفاف است، به «فرصت امروز» می گوید: بورس انرژی مزیت های متعددی دارد از این رو عرضه نفت خام در رینگ بین المللی از الزاماتی است که گویا جزو سیاست وزارت نفت نیست، با این وجود ما آمادگی داریم تمامی معاملات نفتی را در بورس انجام دهیم.
هفدهم فروردین ۱۳۹۳، شرکت ملی نفت ایران با عرضه 2هزار و ۹۲۰ بشکه نفت خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد 3میلیون و ۶۰ هزار ریال، طرح عرضه نفت خام در بورس را آغاز کرد، اما به دلیل کاهش استقبال خریداران متوقف شد. با این وجود در اوایل سال جاری از عرضه مجدد نفت خام در بورس با ظرفیت 100 هزار بشکه در روز توسط شرکت ملی نفت مواردی اعلام و قرار شد بورس زیرساخت آن را فراهم سازد.
این مقام مسئول در بورس با تاکید بر اینکه امیدوار بودیم با لغو تحریم ها، عرضه نفت خام در بورس عملیاتی شود، می گوید: شاید تصمیم گیری برای این کار برای وزارت نفت سخت باشد، ولی به نظر من این کار شدنی است، ما در بازار سرمایه این آمادگی را داریم. البته وزارت نفت هرگز نگفته است که این کار را انجام نمی دهم، اما به لحاظ زمانبندی و اجرایی هنوز تصمیم گیری نکرده است. معتقدم ایجاد بورس نفت نقطه آیده آل برای کشور است. با توجه به تجربه عرضه آن در بورس تحقق آن شفافیت فروش نفت را بیشتر خواهد کرد.
وی با بیان اینکه عرضه فرآورده های نفتی به 13 کشور در حال انجام است، می افزاید: ایران دارای ذخایر غنی نفت است، اما نکته اینجاست که ما تاثیری بر افزایش یا کاهش قیمت آن نداریم و چند کشور مصرف کننده هستند که قیمت این کالا را تعیین می کنند. خریداران نفت خام کشور، سنتی هستند اما با عرضه آن در بورس بازارهای جدیدی برای نفت خام کشور شناسایی خواهد شد. همان گونه که صادرات فرآورده های نفتی ما با بازارهای جدید مواجه شده اند.
سیاست کلی وزارت نفت برای عرضه نفت خام در بورس به درستی مشخص نیست، زیرا با وجود اعلام تحقق این امر توسط مدیرعامل پیشین امور بین الملل شرکت ملی و تهیه مدل قیمتی برای عرضه نفت خام، در نهایت این امر محقق نشد.
با منبع اصلی درآمد کشور بازی نشود
حسن خسروجردی، یکی از فعالان بخش خصوصی در صادرات فرآورده های نفتی به عنوان یکی از مخالفان عرضه نفت خام در بورس با اشاره به اینکه فروش نفت خام منبع درآمد اصلی کشور محسوب می شود و نباید وارد هیچ گونه ریسکی برای فروش آن شد، به «فرصت امروز» می گوید: ایران به خوبی توانسته است مشتری های خود را بعد از تحریم احیا کند و هر روز نیز لیست خریداران متنوع می شود، لذا ضرورتی برای عرضه نفت خام در بورس وجود ندارد تا به منظور ایجاد بازارهای جدیدی دچار چالش شود.
وی با بیان اینکه زیرساخت های لازم در بورس برای عرضه نفت خام وجود ندارد و طرح این موضوع نکته انحرافی است، می افزاید: پالایشگاه ها خریدار نفت خام ایران هستند و در این میان هیچ واسطه ای وجود ندارد. این اقدام تنها برای شرکت ملی مشکل ایجاد می کند، زیرا شرایط کنونی بسیار آیده آل و بدون نقص است، از این رو ضرورتی وجود ندارد که بخواهد برای خود دردسر جدیدی ایجاد کند. با این شرایط مطمئن هستم که بورس برای نفت خام مفید نخواهد بود.
در این باره سیدحمید حسینی، عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی با بیان اینکه وزارت نفت قصدی برای عرضه نفت خام به بورس برای فروش ندارد، در حالی که عرضه آن در بورس مزایایی دارد، به «فرصت امروز» می گوید: استراتژی وزارت نفت این است که محصول به خریدار نهایی یعنی پالایشگاه ها فروخته شود. این شیوه چندین دهه است که اجرایی می شود و بدون شک با توجه به مزیت های آن این وزارتخانه قصد تغییر سیاست خود را به دلایل مختلف ندارد.
وی درباره تشریح این دلایل می افزاید: با این روش، انحصار وزارت نفت برای فروش تضمین شده است، همچنین قیمت فروش محصول برای هر خریدار مخفی می ماند و جزئیات فروش اعلام نمی شود.
در مجموع عرضه نفت خام به بورس اگرچه با مزایایی همراه است، اما سیاست کنونی اجرای آن نیست. این در حالی است که ورود بخش خصوصی به بخش هایی از وزارت نفت بخشی از سیاست های اقتصاد مقاومتی است اما استراتژی موجود مانع از هرگونه فعالیت خارج از چارچوب تعیین شده این وزارتخانه است. در حقیقت نفت خام ایران مستقیم بدون واسطه به خریدار نهایی تحویل داده می شود.