واکنش شدید بازار نفت به تهدید جدید امریکا
گزارش اختصاصی نادی صبوری پایگاه اطلاع رسانی اوپکس:
تنها چند روز پس از آنکه توافق اوپک پلاس در خصوص بازگشت سطح پایبندی به توافق نوامبرسال 2016 توانست به ترمزی پیش پای موتور پر سرعت افزایش قیمت نفت خام تبدیل شود، بیان اظهاراتی از سوی وزارت خارجه امریکا مبنی بر شدت سختگیرانه بودن تحریم نفتی ایران، یک شبه قیمت طلای سیاه را به طرز کم‌سابقه‌ای کاهش داد.
از سویی دیگر، سی ان بی سی اظهارات یک مقام وزارت خارجه امریکا در خصوص شدت تحریم‌های نفتی ایران را بدون اشاره به نام او منتشر کرد. این اظهارات حاوی چند نکته جدید بود که مهم‌ترین آن تاکید او بر قطع «کامل» واردات نفت از ایران از سوی تمام کشورها محسوب می‌شود.
پیش از این اغلب متصور بودند تحریم‌های نفتی امریکا از نوامبر شروع به اعمال شدن می‌کنند و تا آن زمان کشورها خواهند توانست آزادانه از ایران نفت خریداری کنند. برهم خوردن این تصور باعث شد بهای نفت خام در عصر روز سه‌شنبه با افزایش کم سابقه 3 درصدی روبرو شود.
به گزارش سی‌ان بی سی به دنبال انتشار اظهارات مقام وزارت خارجه امریکا، بهای نفت خام وست تگزاس اینترمدیت با 3.6 و بهای نفت خام برنت با 2.1 درصد افزایش روبرو شدند. این روند افزایشی در روز چهارشنبه نیز ادامه یافته و بهاین این 2 شاخص را به ترتیب به 71.86 و 77.53 دلار در هر بشکه رساند.
در اظهارات مقام وزارت خارجه امریکا صراحتا عنوان شده است که آن‌ها به هیچ شرکتی برای خرید نفت یا سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی ایران «معافیت» نمی‌دهند.
شرکت فرانسوی توتال که رهبری کنرسیسومی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی ایران را بر عهده دارد پیشتر اعلام کرده بود اگر نتواند برای ادامه فعالیت خود در ایران «معافیت» دریافت کند، این پروژه را ترک خواهد کرد.
اما موضوع برای بازار نفت، از ماندن یا نماندن توتال مهم‌تر است. بازار نفت خام، با واکنش شدید خود نسبت به مواضع جدید امریکایی‌ها، نشان داد که پرسش‌های زیادی در خصوص آینده صادرات نفت خام سومین تولیدکنده نفت خام اوپک دارد.
طبق اظهارات علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، این کشور در مدت اخیر و پیش از خروج امریکا از برجام به رکورد صادرات روزانه 2 میلیون و 600 هزار بشکه نفت خام دست یافته بود. با در نظر گرفتن صادرات میعانات گازی این سطح به حدود 2 میلیون و 800 هزار بشکه در روز می‌رسد.
مشخص است که تهدید مبنی بر حذف این سطح از عرضه در بازار نفت خام، آن هم در وضعیتی که تنگنای عرضه به دلایل مختلف وجود دارد، فعالان بازار را به واهمه انداخته است. خبرگزاری‌های بین‌المللی بلافاصله پس از انتشار مواضع جدید امریکا، سعی در شفاف‌سازی در خصوص تصمیم خریداران نفت خام ایران کردند.
مقام ناشناس وزارت امور خارجه امریکا در بخشی از اظهارات خود گفته بود که پیام امریکا درباره نحوه برخوردش با خریداران نفت ایران پیش از این در گفت‌و‌گوهایی به دیپلمات‌های اروپایی منتقل شده است اما هنوز با چین، هند و ترکیه در این خصوص صحبتی نشده است.
او گفته است: «ولی با استفاده از ابزار تهدید به تحریم به این کشورها نیز برای متوقف کردن خرید نفت از ایران فشار میاوریم»
کشورهایی چون چین، هند، ژاپن و کره در دور قبلی تحریم‌ها توانسته بودند با سبک و سیاقی مخصوص سطحی هر چند کم از نفت ایران را خریداری کنند. این بار اما دولت ترامپ حداقل در ظاهر نشان داده است چنین قصدی ندارد.
بلومبرگ برای بررسی واکنش خریداران نفت خام ایران به تهدید جدید از سوی امریکا، به سراغ نماینده برخی از این شرکت‌ها رفته است. این خبرگزاری در ابتدای گزارش خود در این مورد نوشته است: «حداقل برخی از خریداران نفت خام ایران، در حال بررسی احتمال تسلیم شدن در برابر درخواست رئیس جمهوری ایالات متحده هستند»
2 شرکت فوجی اویل از ژاپن و فورموسا پتروکمیکال تایوان تلویحا گفته‌اند که در حال بررسی گزینه قطع کامل واردات نفت خام از ایران هستند. هر چند این شرکت‌ها هنوز تصمیمی قطعی نگرفته‌اند.
بلومبرگ در ادامه می‌نویسد: «کره جنوبی همین حالا نیز بخشی از واردات خود را به حالت تعلیق درآورده و امارات متحده عربی دیگر مشتری نفت خام ایران، در حال تلاش برای جایگزین های نفت خام ایران است»
شرکت فوجی اویل ژاپن گفته است که ممکن است خلا نفت خام ایران را با نفت خام عربستان سعودی، قطر و ابوظبی پر کند در حالی که شرکت تایوانی فورموسا از احتمال گزینه‌هایی چون عربستان و عراق صحبت کرده است.
اما این که تولیدکنندگان دیگر نفت خام بتوانند روزانه و از آن مهم‌تر «بدون توقف» جای بیش از 2 میلیون و 500 هزار بشکه نفت خام ایران را پر کنند، اصلا ساده به نظر نمی‌رسد. واکنش شدید بازار به اظهارات مقام وزارت خارجه امریکا که شاید برای یافتن مزنه واکنش‌ها به صورت ناشناس منتشر شد نیز، مهر تاییدی بر همین پیچیدگی است. به این وضع باید اختلال عرضه از سوی ونزوئلا که دیگر کشور عضو اوپک در معرض تحریم امریکا است را اضافه کرد.
با این حال همان‌طور که خبرگزاری‌ها از جمله سی ان بی سی نوشته‌اند، بیش از هر چیز واکنش 2 خریدار عمده نفت خام ایران یعنی چین و هند که اولی متحد استراتژیک ایران است، بیش از هر چیز اهمیت دارد.
پیشتر رویترز در گزارشی نوشته بود که ممکن است چین به ایران پیشنهاد دهد تا معاملات نفتی خود با این کشور را از طریق شاخص نفتی چین به انجام رساند. این شاخص با نام «شانگهای» اخیرا رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.
همچنین هند نیز به دنبال مکانیزم مالی آلترناتیو برای فرار از تحریم‌های امریکا در زمان خرید نفت خام از ایران است. هند در گذشته نیز در قالب روپیه نفت ایران را خریداری کرده بود.
بلومبرگ موفق نشده است با شمار زیادی از خریداران اصلی نفت خام ایران در هند تماس برقرار کند، آر. رامچاندران مدیر پالایشگاه‌های شرکت دولتی بهارات پترولیوم به این خبرگزاری گفته است: «تاکنون هیچ بحثی در این خصوص با دولت هند انجام نشده است. حجم خرید نفت خام ما از ایران نیز بسیار اندک است».
آرون کومار مدیر بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت خام هند نیز گفته است: «این تصمیمی است که دولت خواهد گرفت و ما نیز از آن تبعیت خواهیم کرد». او در نهایت در پاسخ به پرسشی در خصوص چگونگی یافتن جایگزین برای نفت خام ایران عنوان کرده است: «در بازار نفت یافتن جایگزین آنقدر مشکل نخواهد بود»
اما در عمل و بر اساس واکنش شدید بازار به نظر می‌رسد، اگر تهدید امریکا جدی باشد، یافتن جایگزین برای روزانه 2 میلیون و 500 هزار بشکه نفت خام برای تمام دنیا، آنقدر نیز کار ساده‌ای نباشد.