در چارچوب سیاست های جدید ارزی بانک مرکزی و پیرو توافقات به عمل آمده بین بانک مرکزی، بانک های عامل و وزارت صنعت، معدن و تجارت، عملیات اجرایی طرح مبادلات ارزی در مرکز مبادلات ارزی دارندگان و متقاضیان ارز از روز گذشته به طور رسمی آغاز به کار کرد.
مشتریان بانک‌ها در تهران و شهرستان‌ها ضمن مراجعه به شعب ارزی تعیین شده از سوی بانک‌های ملت و کشاورزی، نسبت به ارایه تقاضای خود اقدام می‌کنند.
تقاضای مزبور از طریق شعب مرکزی بانک‌های عامل به مرکز تبادلات ارزی دارندگان و متقاضیان ارز ارسال خواهد شد.در این بازار هر نوع فعالیت ارزی به وسیله سامانه‌های بانک مرکزی از جمله ساعت (سامانه الکترونیکی عرضه و تقاضا)، سامانه سنا و پورتال ارزی ثبت می‌شود، در واقع این طرح تمام اطلاعات مربوط به نقل‌وانتقال ارزی را ثبت می‌کند.
براساس برگه ثبت سفارش که در اختیار متقاضیان قرار گرفته است، بانک مرکزی نرخ دلار بازار آزاد را حدود 2453 تومان و نرخ دلار معاملاتی را حدود 2404 تومان
( دو درصد زیر قیمت بازار از نگاه بانک مرکزی) برای روز دوشنبه اعلام کرده این در حالی است که نرخ دلار در بازار آزاد تهران 2470 تومان گزارش شده است.
در واقع نرخ دلار در بازار آزاد از نگاه بانک مرکزی 17 تومان از نرخ دلار آزاد در بازار تهران (میدان فردوسی)
پایینتر است.طبق اعلام، قیمت ارز هر روز ساعت هشت صبح در این مرکز اعلام خواهد شد به این صورت که میانگین نرخ روزانه ارز در بازار مبنای قیمت برای روز آینده در این مرکز خواهد بود.روز گذشته تعدادی از مقامات اقتصادی کشور به منظور افتتاح این مرکز در این ساختمان حضور یافتند.
پیش از این گفته شده بود که رییس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت در مراسم افتتاح این مرکز حضور پیدا خواهند کرد اما در نهایت فقط معاون ارزی بانک مرکزی و رییس کل سازمان توسعه تجارت در این مرکز حاضر شدند.با وجود توضیحات ارایه شده از سوی مقامات مسوول، متقاضیانی که برای ارایه درخواست دریافت ارز به این اتاق مراجعه کرده بودند به دلیل نداشتن اطلاعات کافی سردرگم شده بودند.
در این مرکز که گنجایش پذیرش تعداد کمی از افراد متقاضی را دارد، پنج میز قرار دارد. میز‌های این اتاق به ترتیب مربوط به نماینده سازمان توسعه تجارت (ثبت سفارش)، نماینده بانک عامل (بانک ملت)، نماینده بانک مرکزی (اداره نظارت ارز)، نماینده بانک عامل (کشاورزی) و خرید ارز صادرکنندگان (بانک کشاورزی) هستند.
فرمول تعیین نرخ جدید ارز
بر همین اساس معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید بر اینکه هیچ‌گونه معامله‌ای به صورت نقدی در مرکز معاملات دارندگان و متقاضیان ارز صورت نخواهد گرفت، تاکید کرد: نرخ ارز در این معاملات به صورت روزانه تعیین می‌شود که فرمول آن انحصارا در اختیار بانک مرکزی است.
مینو کیانی‌راد با تاکید بر اینکه تعیین نرخ ارز در مرکز معاملات دارندگان و متقاضیان ارز براساس فرمولی که انحصارا در اختیار بانک مرکزی است تعیین می‌شود، گفت: این نرخ به صورت روزانه از سوی بانک مرکزی اعلام خواهد شد و بازار آزاد ملاک نیست.وی با بیان اینکه اتاق معاملات ارز از روز دوشنبه به صورت رسمی کار خود را آغاز می‌کند، افزود: تمامی متقاضیان که در اولویت سه ردیف‌های کالایی قرار می‌گیرند می‌توانند با مراجعه به ساختمان ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت واقع در میدان ولیعصر(عج) مراحل اداری را طی کرده و در صورت تایید سیستم ثبت سفارش ارز مورد نیاز خود را تامین کنند. معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: هیچ‌گونه کار نقدی در این مرکز انجام نخواهد شد و تمامی مبادلات به صورت الکترونیکی است. وی در توضیح این مطلب خاطرنشان کرد: شرکت ملی نفت ایران یکسری حساب‌هایی در خارج از کشور برای نگهداری پول ارز حاصل از فروش نفت در اختیار دارد که بر این اساس پول حاصل از فروش نفت مستقیما به خزانه واریز نمی‌شود بلکه با تعاملاتی که بانک مرکزی با بانک‌های نگهدارنده پول نفت ایران در خارج از کشور دارد، مبادلات را به صورت الکترونیکی ساماندهی کرده و متقاضیانی که واجد شرایط برای دریافت ارز باشند از طریق این بانک‌ها می‌توانند ارز مورد نیاز خود برای پرداخت در خارج از کشور را تامین کنند.
فروش ارز در بانک‌ها
کیانی‌راد که پس از آغاز به کار اتاق مبادله ارز به سوال خبرنگاران پاسخ می‌داد، گفت: از هفته آینده برخی بانک‌های عامل می‌توانند ارز موجود در دست مردم را از آنها خریداری کنند و مردم با این کار دیگر نیازی به مراجعه به صرافی‌ها نخواهند داشت. وی در پاسخ به این سوال که این ارز با چه قیمتی از مردم خریداری می‌شود، گفت: قیمت آن همان عددی است که در مرکز مبادله دارندگان و متقاضیان ارز وجود دارد.کیانی‌راد در پاسخ به این سوال که طبیعتا مردم دوست دارند ارز خود را با قیمت بیشتر از آنچه در بازار آزاد یا صرافی‌ها مبادله می‌شود به فروش برسانند بنابراین چگونه چنین طرحی ارایه شده است، توضیح داد: یافته‌های ما نشان می‌دهد که مردم بیشتر به بانک‌ها اطمینان دارند تا صرافی‌ها ضمن اینکه در ارقام بالا مردم ترجیح می‌دهند با بانک معامله کنند یا یک دلار در بازار آزاد.وی با اعلام اینکه نرخ دلار آزاد هم اکنون روند نزولی طی می‌کند، گفت: نرخ تعادلی در نرخ‌نامه بانک مرکزی به صورت روزانه به این مرکز اعلام می‌شود.وی با اشاره به اینکه این طرح می‌تواند در کاهش نرخ ارز موثر باشد، افزود: با شرکت همه دستگاه‌ها مانند وزارت نفت، صندوق توسعه ملی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت اقتصاد و با کمک صادرکنندگان غیرنفتی این مرکز اداره خواهد شد.کیانی‌راد با تاکید بر اینکه برای شروع کار فعلا کالاهای اولویت سوم تا پنجم می‌توانند از ارز موجود در این بازار استفاده کنند، افزود: امیدواریم با عرضه بیشتر ارز بتوانیم پاسخگوی سایر نیازها باشیم.
معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه از صبح دیروز همه بخش‌نامه‌های مربوط به این مرکز به بانک‌های عامل ابلاغ شده است، گفت: با هماهنگی وزارت نفت سهم 5/14 درصدی این وزارتخانه و نیز سهم قابل تبدیل به ریال صندوق توسعه ملی به این مرکز تزریق می‌شود.
بانک‌های عامل ارزی
سخنگوی طرح پنجره واحد مبادلات ارزی نیز در این خصوص گفت: نرخ معامله روز دوشنبه دلار در مرکز معاملات دارندگان و متقاضیان ارز 2404 تومان از سوی بانک مرکزی تعیین شده است.
صمد کریمی گفت: نرخ ارزی که روز گذشته در مرکز معاملات ارز مبادله شد، براساس توافقات صورت گرفته از سوی بانک مرکزی بوده است و این نرخ به صورت روزانه از سوی بانک مرکزی به بانک‌های عامل مستقر در اتاق معاملات دارندگان و متقاضیان ارز اعلام خواهد شد.سخنگوی طرح پنجره واحد مبادلات ارزی افزود: با توجه به مبادلات موجود، این نرخ دیروز 2404 تومان مبادله شد.وی تصریح کرد: در واقع مشتری باید پس از مراجعه به سازمان توسعه تجارت ایران ثبت سفارش کالا را انجام داده و سپس به بانک‌های عامل که ملت و کشاورزی است، مراجعه کرده تا این دو بانک با مقررات ریالی و ارزی خود و با توجه به مقررات موجود بتوانند خدمات لازم را دریافت کنند.
به گفته کریمی، وقتی مذاکره نهایی بانک عامل با مشتری براساس ضوابط و اسناد به پایان رسید، آنگاه ریال از مشتری بر اساس توافقات صورت گرفته و اعلام نرخ بانک مرکزی دریافت و در بانک خارج از کشور که در تعامل با بانک مرکزی است، دلار تحویل فروشنده خارجی خواهد شد.وی اظهار داشت: اگر مشتری در سایر بانک‌ها به غیر از ملت و کشاورزی نیز حساب داشته باشد، مشکلی به لحاظ نقل و انتقالات نخواهد داشت.کریمی گفت: هم‌اکنون اتاق معاملات دارندگان و متقاضیان ارز دو طرف «عرضه‌کننده و متقاضی» دارد که در فاز نخست عرضه کننده اصلی در این مرکز شرکت نفت است که مشمول ماده «27» قانون بودجه می‌شود.سخنگوی طرح پنجره واحد مبادلات ارزی خاطر نشان کرد: 5/14 درصد از درآمد فروش نفت به حساب بانک‌هایی در خارج کشور واریز می‌شود که براین اساس ارز به نرخ تعیین شده از سوی بانک مرکزی در اختیار متقاضیان واجد شرایط قرار گیرد.سخنگوی مرکز مبادلات ارزی دارندگان و متقاضیان ارز گفت: مرکز مبادله ارزی محل تلاقی دارندگان و متقاضیان ارز بوده و وجوه ریالی حاصل از فروش ارز صادرکنندگان در اختیار آنها قرار گرفته است.
کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی دارندگان و متقاضیان ارز ضمن اعلام مطلب فوق خاطرنشان کرد: به هیچ عنوان منابع این مرکز صرف تامین مالی بودجه دولت نخواهد شد.کریمی افزود: انتقال مبلغ ارز خریداری شده توسط واردکنندگان از طرف بانک‌های کشور به بانک‌های ملت و کشاورزی با افتتاح حساب ریالی توسط مشتریان امکان‌پذیر خواهد بود.
سخنگوی مرکز مبادلات ارزی هدف از ایجاد این مرکز را کنترل نوسانات بازار ارز خواند و گفت: جهت رفع کاستی‌ها و مشکلات احتمالی طرح، کمیته‌ای مسوولیت رفع آنها را به صورت روزانه برعهده خواهد داشت.
بازار پس از راه اندازی مرکز مبادلات ارزی
براساس این گزارش دولت با راه اندازی مرکز مبادلات دارندگان و متقاضیان ارز، بخشی از تقاضای بازار را به این مرکز که روز گذشته با نرخ 2404 تومان آغاز به کار کرد، جلب کرده است. این بازار که به نوعی با بازار صرافان به صورت موازی عمل می‌کند، موجب رکود در بازار شده است.
صرافی‌های فعال در بازار تهران، روز گذشته از راکد شدن بازار خبر دادند. به گفته آنان با عرضه ارز دولتی به بازار عرضه و تقاضا به یک تناسب مناسب رسیده و همین امر باعث شده تا بازار ارز از روند التهابی که در گذشته به آن دچار شده بود، دور شود.
برخی از صرافان خرید و فروش در بازار را راکد توصیف می‌کنند و معتقدند این شرایط ممکن است پایدار نباشد زیرا در حال حاضر تقاضا در بازار معطوف به سامانه‌ای شده که دولت در کنار بازار ارز به صورت موازی راه انداخته است.این گزارش تصریح می‌کند که در بسیاری از صرافی‌های مجاز بانک مرکزی روند خرید و فروش بسیار کند شده و حتی خرید و فروش به ندرت صورت می‌گیرد. نکته قابل تامل اینکه با وجود اینکه در صرافی‌های مجاز اعلام شده از سوی بانک مرکزی و حتی صرافی‌های غیر مجاز که هنوز پروانه فعالیت آنها صادر نشده نیز خرید و فروش ارز صورت نمی‌گیرد اما بازار در ساعات پایانی روز دچار تغییر و تحول شده و به یکباره با جهشی فوق‌العاده مواجه می‌شود.