کدام دولت پول ملی را تقویت کرد

به گزارش نکونیوز ، بحران های ارزی هر از گاهی در بازار ارز آزاد بروز می کند . این بحران یا نتیجه تحریم است یا آنکه درآمدهای ارزی کشور به طرقی کاهش می یابد .
در دوران جنگ تحمیلی ، ایران با کمبود منابع ارزی مواجه شد . در آن دوران علاوه بر هزینه های جنگی ، کاهش درآمدهای نفتی مزید بر علت شد و قیمت دلار آمریکا در اواخر جنگ از 60 تومان در سال 1364 به حدود 100 در سال 1366 - چند ماه قبل از پایان جنگ - رسید . جدول زیر قیمت دلار آمریکا از سال 1364 تا 1367 را نشان می دهد :

سال	قیمت دلار به ریال
1364	615
1365	746
1366	996
1367	966
رشد	57 درصد

با پایان جنگ و شروع دولت هاشمی رفسنجانی هم منابع ارزی بهبود یافت و هم انکه تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در کشور افزایش یافت اما در اواخر دولت، بدهی های ارزی که ناشی از عدم برنامه ریزی بود تا سوء مدیریت در سال 1372 بر قیمت دلار در بازار آزاد تاثیر گذاشت و باعث رشد قیمت در این بازار شد . جدول زیر قیمت دلار از سال 1368 تا 1372 را نشان می دهد :

سال	قیمت دلار به ریال
1368	1207
1369	1413
1370	1420
1371	1498
1372	1803
رشد	49.3 درصد

در دولت دوم هاشمی کشور هم با بحران بدهی های ارزی مواجه شد که گفته می شد بالغ بر 30 میلیارد دلار بود و هم با رکود اقتصادی که ناشی از عدم اجرای برنامه دوم توسعه بود ؛ از این رو در این دوره شاهد این هستیم که دولت هاشمی می بایست هم به حل بحران بدهی های ارزی بپردازد و هم سرمایه گذاری را در کشور رونق ببخشد . مشکل اول - بدهی های ارزی - با استمهال بدهی ها تقریبا حل شد اما رکود کماکان به قوت خود باقی ماند که این رکود بیش از آنکه عامل اقتصادی در آن دخیل باشد ، عامل سیاسی در آن نقش بیشتری داشت . جدول زیر قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد ارز را از سال 1373 تا پایان سال 1375 نشان می دهد :

سال	قیمت دلار به ریال
1373	2667
1374	4078
1375	4444
رشد	66 درصد

در یک جمع بندی کلی از وضعیت ارز در دولت هاشمی می توان گفت که ارزش ریال در این دولت از 1207 ریال به ازای هر دلار به 4444 ریال سقوط کرده است ؛ یعنی یک سقوط 268 درصدی .
دولت خاتمی
اما دولت خاتمی چگونه بود . در دولت خاتمی شاهد دو اتفاق هستیم . اول کاهش جهانی قیمت نفت به زیر 10 دلار که باعث شد درامد نفتی دولت در سال 1377 به حدود 12 میلیارد دلار برسد . به همین خاطر می بینیم که قیمت دلار از حدود 478 تومان در سال 1376 به بیش از 640 تومان می رسد و دو مین اتفاق این است که برنامه سوم توسعه می خواست به اجرا در بیاید و در این برنامه تک نرخی کردن ارز یک هدف مهم است . هدفی که در سال اول برنامه 1378 به اجرا درمی اید . از این رو شاهد این هستیم که بازار ارز تقریبا همسو با سیاست تک نرخی کردن ارز واکنش نشان می دهد . جدول زیر قیمت دلار آمریکا از سال 1376 تا پایان 1379 را نشان می دهد . به قیمت دلار در سال 1378 که شروع اول برنامه سوم توسعه است توجه کنید :

سال	قیمت دلار به ریال
1376	4785
1377	6460
1378	8632
1379	8190
رشد	71 درصد

دولت دوم خاتمی در واقع برای اقتصاد یک دوره آرامش نسبی است . برنامه سوم توسعه به خوبی به اجرا درمی آید . رشد اقتصادی تقریبا متناسب با برنامه است و نرخ تورم که در سال های گذشته همچنان رو به افزایش بود ، روند کاهنده به خود گرفته بود . البته تنش های سیاسی کماکان وجود داشت و مانع تحقق برخی از اهداف می شد . جدول دلار در بازار آزاد به نوعی جوّ حاکم بر اقتصاد را نشان می دهد :

سال	قیمت دلار به ریال
1380	8009
1381	8019
1382	8325
1383	8748
رشد	9.2 درصد

کاهش ارزش ریال در دولت خاتمی نسبت به دولت های دیگر کمتر بود . ارزش دلار آمریکا در این دولت از 4785 ریال شروع شد و به 8748 ریال خاتمه یافت ؛ یعنی یک کاهش 82 درصدی .
دولت احمدی نژاد
شاید بخت با دولت احمدی نژاد بود که قیمت نفت بالا رفت ، به حدی که کسی فکرش را نمی کرد و این دولت را با دلارهای نفتی تقویت بخشید . از این رو می بینیم که قیمت دلار در بازار آزاد در دولت اول احمدی نژاد رشد چندانی ندارد و کاهش ارزش ریال چندانی نداریم . جدول زیر قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد از سال 1384 تا پایان سال 1387 را نشان می دهد :

سال	قیمت دلار به ریال
1384	9042
1385	9226
1386	9385
1387	9667
رشد	6.9 درصد

این کاهش ارزش ریال پایین ترین کاهش در تمامی دولت های پس از انقلاب است . اما آیا تقویت ارزش ریال در دولت بعد هم اتفاق افتاد .
درآمدهای کلان نفتی در دولت دوم احمدی نژاد به رغم بحران های سیاسی داخلی و خارجی همچنان همراه این دولت بود . اما تبعات این درآمد که با خرج های کلان دولت همراه بود در اواسط دولت احمدی نژاد خود را نشان داد . در نیمه دوم سال1389 قیمت دلار در بازار آزاد ناگهان افزایش یافت و به 1100 تومان هم رسید . هر چند که دولت افزایش قیمت دلار را کنترل کرد اما نشان می داد که می تواند آتش زیر خاکستر باشد . در ابتدای سال 1390 باز هم افزایش دلار در بازار رخ داد که دولت سیاست های جدید ارزی خود را که محدود کردن خرید دلار توسط مسافران و همچنین فروش آن بود به اجرا در آورد . در اواخر سال 1390 که همزمان با طرح تحریم اتحادیه اروپا علیه ایران بود دوباره در بازار شاهد افزایش دلار به 2000 تومان هم شدیم . هر چند که دلار در آن سال به طور میانگین با قیمت زیر 1400 تومان بسته شد اما شواهد حاکی از آن بود که بحران ارزی پیش روی اقتصاد ایران است . این بحران در نیمه اول سال خود را نشان داد و دلار از اواسط مرداد شروع به افزایش کرد و تلاطم ارزی 40 روزه اکنون خود را در قیمت 3450 تومان نشان داده است .

سال	قیمت دلار به ریال
1388	10052
1389	10442
1390	12047
1391- اکنون	34000
رشد	238 درصد

اگر بخواهیم کاهش ارزش ریال را در دولت احمدی نژاد محاسبه کنیم ، با در نظر گرفتن قیمت موجود به رقم 276 درصدی می رسیم .