مهرداد سعادت- مدیرعامل پترونول
بازار روانکار در داخل ایران بدور از تعاریف مرجع ، در سال گذشته روزگار سختی را گذرانده است. این بازار را به لحاظ حجم مصرف و اعتبار گردشهای مالی، شاید بتوان در رده دوم، بعد از انرژی و نفت قرار داد. طبعأ این رتبه بالا، اهمیت گستردگی و پیچیدگی بازاریابی در این ورطه بزرگ را یادآوری می نماید.
اگر فارغ از استاندارد بین المللی بازارهای جهانی، و در فضای بومی و خودمانی، نیم نگاهی به پیکره آن بیاندازیم، قطعا ضعف و آلام مشترکی را خواهیم یافت که پس از طی سالهای متمادی، هنوز مرهم مناسبی برخود ندیده اند که عدم نظارت کامل فنی و مهندسی و تطبیق قیمت با کیفیت، نتیجه دلگرم کننده ای نداشته است و تا زمانی که قیمت محصولی از مواد اولیه تولید آن کمتر باشد نشانگر فاصله طولانی توقعات تولیدی ها با واقعیت است. به لحاظ فروش در بازار داخلی، تولیدکنندگان معتبر ، علاوه بر هزینه جهت حفظ کیفیت بالا و پایش سهم بازار در روش بازاریابی خود، شوکهای متعددی را نیز از نوسانات قیمت ارز در خرید مواد اولیه وارداتی و حتی داخلی متحمل شدند که گذران سال97 شمسی را بسیار مشکل نمود.
تاثیر تحریم ها بر بدنه بازار روانکار غیر قابل انکار بوده، ولی مدیریت قیمت ها بدون در نظر گرفتن قیمت تمام شده کالا و متعاقبا روند عرضه و تقاضا نیز مزید بر علت ، مشکلات عدیده ای برای تولیدکنندگان بخش خصوصی وارد آورد به گونه ای که تا نیمی از سال کاری خود را در رکود مطلق طی نمودند تا بلکه مشمول قضاوت نادرست گران فروشی از طرف مخاطبین و مشتریان خود نگردند. چرا که خریداران، قیمت ها را با لیست ارائه شده شرکتهای دولتی مقایسه می نمودند که اختلاف بالایی را تظاهر می نمود.
شاخص بالای سهم بازار شرکتهای تولیدکننده دولتی، موضوعی اثبات شده در سالهای گذشته بوده و هست طبعا عدم تناسب قیمت های فروش آنها نسبت به افزایش هزینه های تولید و مواد اولیهشان در قضاوت بازار ، باعث افت شدید فروش تولیدکنندگان خصوصی گردیده است . حال اگر ، افزایش قیمت لوبکات و همچنین سایر سیاست های اعمالی از طرف شرکت پخش و پالایش را در تحویل لوبکات و روند تولید روغن پایه این پالایشگاه های بزرگ ، در نظر بگیریم با محاسبه ای ساده ، می توان دریافت که آنها هم نیز از آرامش لازم و سود مکفی این قسمت از تولیدشان ، بهره نبرده اند .
این ناهماهنگی های تحمیلی بر بازار و عرضه و تقاضای آن ، و همچنین عدم اطمینان از ثبات قیمت در میان مدت ، با نسخه هیچ بازاریاب حرفه ای و متخصص التیام نخواهد یافت و چه بسا فضای فعالیت افراد سودجو را بازمینموده است که با احتکار و یا تقلب در محصولات پرفروش ، به این آشفته بازار زخمی اضافه خواهند زد .
با درنظر گرفتن کلیه فاکتورهای فوق، تبیین و تثبیت قیمت واقعی، نیاز مبرم بازار روانکار در سال 98 دیده می شود که طبعا با درنظرگرفتن جایگاه پالایشگاه های بزرگ ایران ، که ازقضا تولیدکننده و تأمین کنندة مواد اولیه روغن پایه داخلی هم می باشند ، می توان دریافت که بخش خصوصی جز انتظار در ارائه سیاست جدید از طرف آنها راهکار جدید و مفید تری را در بازاریابی خود نمی توانند جست و جو کنند . و اگر این روند عرضه و تقاضا در این بازار پر مشتری ، رقابتی تر گردد ، حال و هوای بهتری را برای هر دو گروه تولیدی رقم خواهد زد .
در پایان ، پیشنهاد نگارنده در بهبود وضعیت تجربه شده سال 97 ، تعامل تولیدکنندگان دولتی با تولیدهای بخش خصوصی می باشد چرا که به لحاظ چابک بودن سیستم بخش خصوصی نقش بسزایی در صادرات فراورده های این پالایشگاه ها ، ایفا خواهند نمود که این مهم در شرایط تحریم و مشکلات جدید پیش روی آنها مفید فایده دیده می شود . و همچنین در این راستا ، قیمت گذاری عادلانه و ثبات آن، حداقل در میان مدت ، به بازار داخلی ایران ، حال و هوای بهتری را به ارمغان خواهد آورد . تهدید و تحمیل شرایط سخت تحریم بر بدنه اقتصاد تولید را می توان به فرصتی تبدیل کرد تا با تفاهم و نه تقابل، در رقابتی عادلانه و تبادل پتانسیل های موجود بین هر دو بخش خصوصی و دولتی، کمترین آسیب و بیشترین بهره اقتصادی را تجربه نمود.