آیا دستیابی به بازارهای بالقوه عراق از مسیر بورس، اولویت است؟

از زمانی که آثار تحریم ها در کشور نمایان شد، بخش اقتصادی کشور تدابیر جدیدی برای مقابله با تحریم ها و کم کردن فشارهای موجود اندیشید که قطعا این بار نیز نگاه ها به همراهی بخش خصوصی کشور است. بخش خصوصی که طبق معمول برای رسیدن به اهداف خود باید راه های پر پیچ و خمی را طی کند تا به نتیجه مورد نظر برسد، در حالیکه با حمایت دولت تنها درحذف قوانین دست و پاگیر، می تواند بازارهای جدیدی را ایجاد کند.
تحریم ها به دلیل محدودیت هایی که دارند گزینه های اقتصادی را هم محدودتر کرده اند. تهیه و تولید مواد اولیه و از همه مهمتر بازارها و تجارت در آن ها با مشکلاتی همراه شده اند. بر این اساس در حوزه تجارت، تنها مقاصد تجاری در کشورهای همسایه می تواند گزینه قابل دسترس تری برای کشورمان باشد.
از سوی دیگر، کشورهای منطقه نیز به دلیل نداشتن قدمتی به اندازه ایران، برای رسیدن به تجربه ما خود را به کشور نزدیک تر کرده اند تا بتوانند از دستاوردهای ایران برای رسیدن به رشد و توسعه کشور خود بهره ببرند.
عراق از جمله این کشورهاست که سال ها به دلیل توسعه روابط فرهنگی و مذهبی با ایران توانسته است شرایطی را برای همکاری های اقتصادی مهیا کند. توسعه روابط تجاری دو کشور در حوزه انرژی بویژه برق از مدت های مدیدی زمینه ساز بوده است. فروش محصولات ایران در این کشور طی دوره های متناوب نه البته مستمر، حداقل شرایطی را برای کشور ما ایجاد کرده که در صورت تداوم آن هم به بهانه تحریم ها می تواند زمینه ساز رشد و افزایش تولید برای تولیدکنندگان ایرانی شود.
یکی از این موضوعاتی که اخیرا در حوزه بازار سرمایه مطرح شده، همکاری ایران با عراق در حوزه انتقال تجربیات و رونق بازار بورس عراق است. بازاری که در آینده بتواند زمینه ساز حضور شرکت ها و محصولات ایرانی شود. این موضوع اخیرا در دیدار رئیس کمیسیون اوراق بهادارعراق از سازمان بورس و ارکان بازار سرمایه ایران، مطرح گردید.
در این دیدار که با حضور روسای سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، و رئیس کمیسیون اوراق بهادارعراق ، سفیر و هیات همراه برگزار شد، دو طرف در خصوص تاسیس صندوق سرمایه گذاری مشترک بر اساس مدل Master-Feeder Fund توافق کردند . ایجاد بستر صادرات و واردات کالا از مسیر بورس، مشاوره در خصوص مباحث حقوقی و فنی مرتبط با بازار سرمایه از دیگر محورهای تفاهم نامه بین دو کشور بود .
اما نکته حائز اهمیت در حرکت و مسیریابی تجارت ایران، آن هم در شرایط امروز ما، تنها گریز و ایجاد راهکار سازنده از وضعیت موجود است. برای مقابله با جنگ اقتصادی امروز کدام گزینه می تواند در تجارت ایران با کشورهای منطقه بویژه عراق مطرح شود. گزینه ای که با حداقل ریسک، شرایطی را فراهم کند تا موانع از سر راه برداشته شود و یا حداقل موانع جدیدی برای ما ایجاد نکند. بازار عراق برای ایران بازاری قابل توجه و بالقوه است و می تواند زمینه توسعه تجارت و عرضه فیزیکی محصولات ایرانی محسوب شود. حتی با بازپرداخت غیردلاری نیز می تواند کالای ایرانی را به منابع مالی تبدیل کند و یک نوع گردش مالی را موجب شود.
اینکه ایران در زمینه تقویت توسعه تجارت از طریق بورس، درصدد ایجاد راه های جدید است، آیا می تواند بهترین گزینه باشد؟ دستیابی به بازارهای عراق و فروش محصولات ایرانی از طریق بورس آیا در مدت زمان کوتاه میسر است؟ یا ایران باید از ابتدا اقدام به راه اندازی و رونق بورس در عراق کند تا بتواند از این بار در آینده میوه ای بچیند. این اقدام بسیار سازنده است و دیریازود باید این گونه روابط توسعه می یافت اما استدلال مورد نظر، تسهیل و ایجاد شرایط جدید در جهت فروش و معرفی مستقیم محصولات ایرانی است.
حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق در پاسخ به این سوال در گفتگویی به خبرنگار سهام انرژی گفت: تشکیل و رونق بازار بورس در عراق حرکت درست و سازنده ای است اما این موضوع ممکن است چند سال طول بکشد تا نتیجه دهد زیرا عراق فعلا زیرساخت های بورسی ندارد. درحالیکه این بازار می تواند به راحتی زمینه ای برای حضور شرکت های ایرانی در همه حوزه ها، باشد.
وی تشریح کرد: مثلا ما می خواهیم شرکت های فولادی را به بورس عراق ببریم؛ این اقدام سازنده است. حضور ما در بورس دیگر کشورها الزام است اما باید شرایطی را فراهم کنیم تا با چنین شیوه هایی مثلا بازارهای عراق برای ما فرصت شود. ما می توانیم با تعاملات موجود، فعالیت هایی مانند نمایشگاه های تخصصی ایجاد کنیم تا علاوه بر معرفی کالاها و توانمندی شرکت های ایرانی این عرصه بتواند به وضعیت اقتصادی موجود کمک کند.
حسینی بیان کرد: در شرایطی که عراقی ها هنوز با شرکت و یا مجتمع های تولیدی ایران آشنا نیستند چگونه می توانند در این حوزه سرمایه گذاری کنند و یا محصولات ایرانی را از طریق بورس کالایی خریداری کنند؟ این اقدام برای حضور شرکت های ایرانی در بورس عراق راحت ترین روش است اما آیا این روش می تواند در زمانی کوتاه به رشد شرکت های ایرانی و بخش خصوصی داخلی کمک کند؟ عراقی ها و یا مدیرانشان هنوز از نزدیک کارخانه های تولیدی ما را ندیدند پس چگونه و با چه اطمینانی می خواهند محصولات ما را خریداری کنند؟
داشتن زمینه هایی برای رشد و توسعه شرکت های ایرانی و ایجاد شرایط فروش و حضور محصولات ایرانی در دیگر بازارهای منطقه از اولویت های اساسی امروز ماست. عرضه محصولات ایرانی در بورس عراق آن هم پس از راه اندازی و رونق ، اگرمنجر به فروش محصول شود یعنی خریدار خارجی تمایلی به خرید کالای ایرانی داشته باشد اقدامی سازنده است اما علاوه بر این موضوع می توان دیگر گزینه ها را هم برای تسریع در فروش و توسعه تجارت به کار گرفت. اگر مدیران بورس معتقدند این راه می تواند به فروش منجر شود و نتایج را طبق ارزیابی اولیه بررسی کرده اند که جای بسی خرسندی است اما اگر صرفا اقدامی است که بودن بهتر از نبودن آن است باید گفت که در شرایط موجود دیگر گزینه ها می تواند در الویت قرار گیرد.