سهراب صالحین دنیای انرژی
مقدمه : همه ما این جملات تکراری را شنیدهایم که روزی سفر به ماه تنها در داستانهای ژول ورن ممکن بود، یا رباتها فقط در رمانهای ایزاک آسیموف و آرتور سی.کلارک امکان هم صحبت شدن با انسانها را داشتند، اما حالا همه این خیالبافیهای ساخت ذهن نویسندگان نابغه آنها به طریقی به حقیقت پیوسته است. با این حال اگر الان به شما بگویند تصور کنید در حال برگزاری قرار ملاقات خود با افرادی هستید که در حال حاضر کیلومترها دورتر از شما هستند اما میتوانید با آنها دست داده، دستی هم به پشت هم بزنید و خوش و بشی دوستانه داشته باشید، برایتان مسئله همانقدر دور از ذهن است که سفر به ماه در زمان ژول ورن. یا مثلا موقعیتی مثل این را در نظر بگیرید که در حالی که روی مبل گرم و نرمتان ولو شدهاید، چای داغی رو مزه مزه میکنید که رباتتان بر طبق بهترین دستور العملی که طبق ذائقهتان میتواند وجود داشته باشد دم کرده است. احتمالا با شنیدن این تصویر پیش خود فکر میکنید: آه، باز هم صحنهای از یک فیلم علمی- تخیلی! به هر حال اینها و بسیاری از موقعیتهای تخیلی دیگر نه تنها دست نیافتنی نیستند بلکه در حال حاضر در حال تست شدن و آمادهسازی هستند! در ادامه نگاهی شده به ۱۰ تکنولوژی برتر سال ۲۰۱۹ از نظر انجمن جهانی اقتصاد که میتواند کرهی زمین و زندگی بشر را در آینده دستخوش تغییرات زیادی کنند، طبیعی است که از آن جایی که «انرژی» از مهمترین المانهای زندگی انسان مدرن است، این تکنولوژیها نیز مستقیم یا غیر مستقیم به انرژی مربوط باشند.
• پلاستیکهای طبیعی: پیش از این، ضعف عمدهی پلاستیکهای طبیعی که از مواد قابل برگشت به چرخه طبعیت ساخته شده بودند آن بود که مقاومت پلاستیک مصنوعی را نداشتند. با بهبود تکنولوژی و استفاده از موادی مانند سلولوز و لیگنین از پسماند گیاهان، پلاستیکهای طبیعی با مقاومت بالاتر ساخته شدهاند. این بدان معنی است که دیگر تنها شاهد استفاده از پلاستیکهای طبیعی یا اصطلاحا گیاهی در تهیه لیوانها و ظروف یکبار مصرف نیستیم بلکه میتوان از آنها برای تهیه طیف وسیعی از مواد مصرفی استفاده کرد.
• رباتهای اجتماعی: رباتها در حال حاضر قابلیت تشخیص صدا، چهره و احساسات را با استفاده از دنبال کردن الگوهای رفتاری و تماس چشمی پیدا کردهاند. محققان در حال آمادهسازی این رباتها برای کمک به افراد سالمند، تدریس به کودکان و انجام فعالیتهای مختلف روزانه هستند. تصور کنید با آسودگی در حال خواندن کتاب مورد علاقهتان هستید در حالی که پدر سالخورده مبتلا به آلزایمرتان ساعتهاست در حال گردش و گشت و گذار توسط رباتش است. رباتی که پدرتان را به هر قسمت شهر که او بخواهد میبرد و هر وقت خواست به منزلش بازمیگرداند.
• لنزهای کوچک برای دستگاههای مینیاتوری: لنزهای بسیار کوچک که سبکتر و کوچکتر از لنزهایی هستند که قبلا ساخته شده و به متالنز معروفند، امکان بهبود ساخت سنسورها و تجهیزات پزشکی تصویری، بهتر از همیشه را میدهند. تجهیزاتی که میتوانند کمک کنند بسیاری از بیماریهایی که تاکنون علل و شروع آنها مشاهده نمیشد، مشاهده شوند.
• استفاده از نارسایی پروتئینی به عنوان دارو: نارساییهای پروتئینی که باعث بیماریهایی چون سرطان در انسان میشوند حالا با پیشرفتهای پزشکی قابل استفاده برای درمان بیماریها میشوند.
• کودهای هوشمند که باعث کاهش آلودگی محیطی میشوند: پیشرفتهای جدید در کودها بر خروج مواد مغذی لازم در خاک با تمرکز بر قابلیت خروج آرام این مواد تمرکز داشت. اما همچنان آلایندههایی چون آمونیاک، اوره و پتاس وجود داشتند که به محیط زیست آسیب وارد میکردند. کودهای جدید از منابع دیگری از نیتروژن و میکرواورگانیسمها استفاده میکنند که آسیب کمتری به طبیعت میزنند.
• حضور مخابراتی: تصور کنید که در حال انجام یک کنفرانس ویدیویی هستید در حالی که نه تنها احساس میکنید با بقیه در یک اتاق حضور دارید بلکه میتوانید لمس دیگران را نیز حس کنید! ترکیبی از «واقعیت افزوده یا AR، واقعیت مجازی یا VR، اینترنت جی ۵ و سنسورهای پیشرفته باعث تجربه حس حضور فیزیکی به افراد در یک کنفرانس ویدیویی کاری را میدهند، طوری که آنها بتوانند یکدیگر را لمس کنند. از دیگر افقهای این تکنولوژی معاینهی بیماران توسط پزشکان بدون حضور آنان در مطب پزشک است. بنابراین در آیندهای که ممکن است دور نباشد، زمانی که احساس کسالت داشتید، به دلیل فرار از انتظار خستهکننده در محیط استرسزای مطب دکتر، درمان خود را به تعویق نمیاندازید بلکه در حالی که در خانه یا دفتر کارتان نشستهاید و کارتان را انجام میدهید همزمان منتظر رسیدن نوبتتان هستید تا در همان حال مشکل را با پزشک خود در میان قرار دهید و او نیز شما را معاینه کند.
• بستهبندی و شناسایی پیشرفته خوراکی: حدود ۶۰۰ میلیون از مردم جهان، سالانه خوراکیهای آلوده مصرف میکنند بدون آنکه از آن آگاه باشند. این آلودگی که ردیابی آن، قبلا روزها و حتی هفتهها زمان میبرد حالا میتواند با استفاده از تکنولوژی بلاکچین در چند دقیقه ردیابی شود. به این شکل که در هر مرحله از تولید، خوراکیها نظارت شده و یک زنجیره نظارتی توسط بلاکچین تشکیل میشود. همچنین سنسورهای موجود در بستهبندی میتوانند شناسایی کنند که چه زمان خوراکی در معرض خرابی قرار گرفته است و بسیاری از اسرافها در اثر دورریزی مواد خوراکی که تاریخ انقضای آن فرا رسیده ولی هنوز قابل استفاده هستند کاهش پیدا میکنند.
• رآکتورهای ایمنتر: اگرچه نیروگاههای اتمی کربن دیاکسید تولید نمیکنند اما ریسک داغ شدن بیش از حد آنها در نتیجه ترکیب با آب و تولید هیدروژن و در نهایت انفجار آنها وجود دارد، چرنوبیل را که یادتان است؟ ظهور سوختهای جدید احتمال داغ شدن و در نتیجه تولید هیدروژن را کاهش میدهند که نسل جدید رآکتورهای ایمن را تشکیل میدهند. ایمن شدن رآکتورهای هستهای یکی از بزرگترین دغدغههای دولتهای مختلف مخصوصا کشورهایی مانند ژاپن است که بسیار به این سوختها وابسته هستند.
• ذخیرهسازی دادههای دی ان ای: دیسکهای سخت که در حال حاضر منبع ذخیرهسازی اطلاعات هستند جای خود را به نسل جدیدی از ذخیرهسازها بر پایه دی ان ای میدهند. این یافته مهم باعث میشود بتوان حجم دادههای کل یک سال جهان را بر روی یک دی ان ای با ابعاد یک متر مربع ذخیرهسازی کرد. این تکنولوژی قطعا یکی از مهمترین تکنولوژیهای عصر حاضر است که از آن به عصر انفجار اطلاعات تعبیر میشود.
• ذخیرهسازی انرژیهای تجدیدپذیر در ابعاد بزرگ: انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی این محدودیت را داشتند که به دلیل در دسترس نبودن همیشگی، مصرف آنها با کاستیهایی همراه بود. نسل جدید باتریهای لیتیوم-یونی اما این امکان را میدهند که بیش از ۸ ساعت انرژی تجدیدپذیر در آنها ذخیره بماند تا تقاضا در بازههای زمانی پرمصرف پاسخ داده شود. تکامل باتریهای لیتیومی تا حد زیادی میتواند وابستگی به سوختهای فسیلی رو کاهش دهد. در حال حاضر استفاده از خودروهای برقی هر روز مخاطبان بیشتری پیدا میکند و شرکتهایی مانند تسلا در حال نوآوریهای در زمینهی ساخت این نوع باتریها هستند تا این خودروها را تبدیل به رقبای سرسختی برای خودروهای بنزینی کنند.
پیشرفت تکنولوژی با وجود مزایای آن، منتقدان بسیاری نیز دارد. کسانی که تکنولوژی را عامل و مسبب اصلی بسیاری از بیماریهای مدرن، کشتارهای جمعی، انزوا و نارساییهای ژنتیکی میدانند. با وجود این اما همانطور که نیر ایال، مشاور معروف شرکتهای فناوری ساکن سیلیکونولی و نویسنده کتابهای پرفروشی مانند به قلاب افتاده ذکر میکند، ایراد کار الزما در تکنولوژی نیست، تکنولوژی میتواند بسیار مفید باشد. ایراد کار در استفاده از آن است که به درون هر انسان برمیگردد.