با وجود اعلام بی‌تفاوتی ایران در انتخاب هر یک از کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا، اما پیروزی جو بایدن می‌تواند از فشار سخت این روزهای اقتصاد کشورمان بکاهد.
شمارش معکوس برای اعلام نتیجه نهایی انتخابات آمریکا آغاز شده و هرچه به روز ١٣ آبان ماه نزدیک می‌شویم بازار گمانه زنی‌ها در خصوص پیروزی ترامپ و یا جو بایدن داغ‌تر می‌شود.
اما درحال حاضر یکی از اصلی ترین موضوعات مورد بحث در کشورمان، نتیجه حاصل از انتخاب هر یک از دو کاندیدا بر اقتصاد ایران است.
از سوی دیگر چون فروش نفت کشورمان در سالهای اخیر به دلیل تحریم‌ها به شدت کاهش یافته، هرگونه بازگشت به برجام از سوی ایالات متحده می‌تواند نقطه امیدی برای ما باشد.
در این رابطه مرتضی فیروزی تحلیلگر ارشد روابط بین‌الملل و انرژی به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: با وجود اینکه مقامات کشورمان بارها اعلام کردند که نتیجه انتخابات آمریکا تاثیری بر روابط ایران با آن کشور نخواهد داشت و تفاوتی میان انتخاب شدن دونالد ترامپ و جو بایدن بعنوان رییس جمهور آمریکا برای سیاست خارجی تهران وجود ندارد، اما واقعیت امر نشان می‌دهد که تفاوتی وجود دارد و یقیناً به دلایل متعدد تهران ترجیح می‌دهد که انتخابات آمریکا به نفع جو بایدن خاتمه یابد.
وی افزود: نخستین و مهمترین عامل برای تهران این می‌تواند باشد که جو بایدن از ابتدا اعلام کرده است که در صورت رسیدن به ریاست جمهوری آمریکا در کوتاهترین زمان به برجام باز می‌گردد و این بازگشت آمریکا به برجام می‌تواند دو اتفاق بزرگ برای ایران رقم بزند، اولین اتفاق می‌تواند برداشته شدن تحریم‌ها از فروش نفت ایران باشد و گام دوم که شاید مهمتر از همه باشد دسترسی ایران به منابع ارزی حاصل از فروش نفت و کالا و خدمات به سایر کشور‌ها باشد چرا که در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها، مبالغ ارزی کشورمان در نقاط مختلف دنیا بلوکه شده است از این رو بازگشت ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا خبر بسیار بدی برای تهران تلقی خواهد شد.
در صورت انتخاب مجدد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا آیا اوضاع اقتصادی ایران بدتر از حالت فعلی خواهد شد؟
در این رابطه فیروزی گفت: با وجود این که ترامپ اعلام کرده که با بر سر کار آمدنش به ریاست جمهوری ظرف مدت یک ماه روابط با ایران را ترمیم خواهد کرد و حتی اعلام کرده که اولین تلفن برای مذاکره از سمت تهران خواهد بود اما بر این باورم این اتفاق رخ نخواهد داد چرا که ترامپ اصولا نه پایبند به حقوق بین الملل است و نه نُرم‌های پذیرفته شده در روابط بین الملل را قبول دارد. دیگر اینکه تجربه نشان می‌دهد صحبت‌های ترامپ مبنای راستی‌آزمایی نداشته و چندان قابل اتکا نیست.
نکته دیگر اینکه اگر ترامپ از همان ابتدا به دنبال مذاکره با ایران بود هیچگاه دستور ترور سردار سلیمانی را صادر نمی کرد چرا که این اتفاق چالش بسیار بزرگی را بین روابط ایران و آمریکا به وجود آورد.
اما انتخاب جو بایدن بعنوان رییس جمهور، اوضاع را برای کشورمان متغیر خواهد شد و باید این موضوع را در نظر بگیریم که اگر بایدن بر سر کار بیاید که از روز بعد از سیزدهم آبان که روز انتخابات آمریکاست تا زمان انتقال قدرت از ترامپ به بایدن و تا ۲۰ ژانویه یعنی اوایل بهمن ماه خواهد بود باید صبر کنیم و این زمان نسبتاً زیادی برای اقتصاد تحت فشار ما خواهد بود. چرا که اگر ترامپ این انتخابات را ببازد از آن تاریخ فشارهای بیشتری را نسبت به ایران به عنوان انتقام گیری اعمال خواهد کرد که این دوران بسیار سختی برای اقتصاد کشورمان رقم خواهد زد حتی خطر برخورد نظامی از سوی ترامپ با ایران به وجود خواهد آمد.
پس ملاحظه می‌شود که در هر صورت ما باید برای هر دو انتخاب سناریوهای جداگانه‌ای را اتخاذ کرده و از پیش تعریف کرده باشیم که با بردن بایدن چه باید کرد و با بردن ترامپ چه شیوه ای را در پیش بگیرم چرا که شرایط اقتصادی کشورمان به گونه‌ای نیست که بتوان به قول معروف کج دار و مریز سپری کرد یعنی مشکلات اقتصاد ما به حد نهایت رسیده است و دیگر زمان به تعویق انداختن راه حل‌های حیاتی نیست.
باید بدانیم که هر کدام از این دو نفر انتخاب شوند ما باید شرایط را سنجیده پیش ببریم. به اعتقاد من یکی از هدف‌های بزرگ ترامپ که از ابتدا هم آن را دنبال می‌کرد این بود که جلوی مذاکره با ایران را بگیرد شاهد این مدعا نیز طرح 12 ماده ای پمپئو بوده است که در واقع راه را برای هر گفتگویی بسته بود. از سوی دیگر باید توجه داشت که ترامپ با عدم مذاکره و تحریم علیه ایران و ونزوئلا توانسته نفت این دو کشور را از بازارهای انرژی دنیا حذف کرده و تولید نفت خود را که به بالای ۱۳ میلیون رسیده با گرفتن از سهم از بازار این دو کشور، در بازارهای بین المللی بگیرد. و همین شرایط را برای طرح گسترش صادرات ال ان جی به اروپا و آسیا دارد لذا راه را برای سرمایه گذاری بر روی ایران را هم بسته است. بعنوان مثال پس از برجام بزرگترین قراردادی را که ایران در حوزه گاز با شرکت توتال فرانسه در منطقه پارس جنوبی داشت که با تحریم یکجانبه ترامپ توتال باتوجه به قراردادهای بسیار سنگینی که با شرکت‌های آمریکایی داشته است، طرح را نیمه کاره رها کرد.
از سوی دیگر می‌بینید که بازار نفت هند که کشورمان یکی از اصلی ترین تامین کننده آن بود در حال حاضر از ایران گرفته شده و کمپانی‌های نفتی آمریکایی و سعودی در هند بیش از گذشته خودنمایی میکنند حتی میعانات گازی که ما به کره جنوبی صادرات می‌کردیم به واسطه تحریم‌ها جلوی آن گرفته شده و نفت سبک و نفت شیل آمریکا در حال حاضر جایگزین میعانات گازی کشورمان در یکی از اصلی ترین بازارهای هدف میعانات گازی شده است.
پس می‌بینیم که لجاجت و سرسختی ترامپ در ارتباط با ایران به نفع اقتصاد انرژی و به ویژه نفت و گاز این کشور بوده است و قطعا ترامپ می‌خواهد که ما هیچ اقدامی برای صادرات نفت و گاز و میعانات گازی در بازارهای انرژی انجام ندهیم که اگر ما اینچنین کنیم این جاست که ایران در زمین ترامپ بازی خواهد کرد.
استقبال صنعت نفت آمریکا از ترامپ
این کارشناس ارشد انرژی در خصوص احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا گفت: همانطور که در مناظره اخیر دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا دیدید، ترامپ به شدت به دنبال گسترش صنعت نفت و گاز و حتی زغال سنگ در کشور خودش است برای مثال دقت کنید که ترامپ در دور قبل چطور توانست آراء ایالت پنسیلوانیا را به نفع خود جذب کند. ایالت پنسیلوانیا یکی از ایالات آمریکا است که سالهای سال به دموکرات‌ها رای می‌داد اما ترامپ با این شعار با که با روی کار آمدنش صنعت زغال سنگ پنسیلوانیا که مهمترین معادن ذغال‌سنگ آمریکاست را احیا می‌کند توانست رأی کارگران این ایالت را به دست آورد و با حدود 30 هزار رای بیشتر به ریاست جمهوری برسد و الان هم این روش را دنبال می‌کند.
همانطور که در هم آخرین مناظره شاهد بودیم، یکی از مواردی که ترامپ توانست بایدن را به چالش بکشید در مورد نفت و سوخت‌های فسیلی بود و این موضوع توانست برخی از ایالت هایی مانند اوکلاهاما و نیومکزیکو که نسبت به رای دهی به جمهوری‌خواهان مردد بودند را به سمت ترامپ متمایل کند.
اما روی کار آمدن بایدن در کوتاه مدت حتماً به نفع ماست و می‌تواند ما را از این اوضاع نابسامان تا حدودی خارج کند.
اما در بلند‌مدت باید توجه باشیم که بایدن اعلام داشته ٢هزار میلیارد دلار (دو تریلیون دلار) در انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری خواهد کرد و می‌خواهد انرژی‌های فسیلی را همانند ذغال سنگ از بین ببرد و ما باید بسیار هوشیار باشیم که نباید در بلند مدت در تحریم باقی بمانیم و نفت و گاز که موتور محرکه اقتصاد ما هستند را تعطیل نگه داریم.
روی کار آمدن بایدن تا چه حد می‌تواند تولید نفت آمریکا را متاثر کند؟
این کارشناس حوزه نفت بر این باور است که با روی کار آمدن بایدن در آمریکا حداقل تولید نفت آن ایالت هایی که به دلیل سوخت‌های فسیلی بسیار در خصوص محیط زیست در معرض خطر هستند به تعطیلی بکشاند که تقریباً حدود ۲ میلیون بشکه نفت خواهد بود.
البته باید گفت که این طرح بایدن برای خروج از حوزه سوخت‌های فسیلی از زمان اوباما کلید خورده و الان بایدن هم میراث‌دار آن خواهد بود اما در مجموع جهان در حال اندیشیدن به راه حلی است تا بتوانند از سوخت‌های فسیلی کربن زدایی کرده تا بتواند نفت و گاز را در بازارهای جهانی به عنوان انرژی ارزان تر بفروشد اما اگر این کار را بشر و جوامع مختلف در حوزه سوخت فسیلی نکنند دیر یا زود آنچه بر سر زغال سنگ آمد بر سر نفت و گاز هم می‌آید.
نتیجه انتخابات آمریکا تا چه حد بری روی قیمت نفت تاثیرگذار خواهد بود؟
قیمت نفت در حال حاضر بیش از آنکه به انتخابات آمریکا و روی کار آمدن بایدن وابسته باشد به ویروس کرونا وابسته است ببینید الان نفت ۶٠ دلاری قبل از کرونا به حدود ۴۰ دلار رسیده و یکی از مسائلی که ما حتماً با مواجه خواهیم شد با این نفت ۴۰ دلاری دو تا از بزرگترین مصرف کنندگان جهان یعنی چین و هند توانستند مخازن خود را به حداکثر ذخیره سازی برساند و اگر کویید۱۹ همچنان حضور داشته باشد آینده روشنی وجود ندارد.
از سوی دیگر باید توجه داشت با ورود لیبی به بازار نفت که تا یک ماه دیگر تولیدش به یک میلیون بشکه می‌رسد و اینکه در صورت پیروزی بایدن، ایران نیز به حوزه عرضه قابل توجه نفت به بازارهای جهانی باز می‌گردد، قیمت نفت با چالش جدیدی روبرو خواهد شد.
اولویت اصلی ایران در صورت روی کار آمدن جو بایدن بعنوان رییس جمهور آمریکا چیست؟
اما در هر صورت باید بتوانیم سهم خود را از بازار نفت پس بگیریم در نتیجه ما اصلاً نباید نگران افت قیمت باشیم نه اینکه افت قیمت برای ما مهم نیست بلکه برای ما اولویت اول پس گرفتن سهم خودمان از بازار نفت است و این مهم ترین اقدام خواهد بود که بتوانیم به بازار انرژی برگردیم. چون به هر ترتیب ما چهارمین منابع نفت جهان را در اختیار داریم اما جزء ۱۰ کشور بزرگ صادر کننده نفت در جهان نیستیم و این همان بلایی که در حال حاضر سر گاز ما می‌آید، هم اکنون ۱۸ درصد از ذخایر گاز دنیا را داریم و زیر یک درصد صادرات گاز در اختیار ماست ولی باید به تعادلی در خصوص کسب سهم از بازار نفت و گاز داشته باشم.
نکته بعد اینکه باوجود کرونا و احتمال بازگشت نفت ایران به بازار، اگر اوپک پلاس هم بخواهد از ابتدای ژانویه ٢٠٢١ کاهش تولید خود را از ٧.٧ میلیون بشکه به ۵.٧ میلیون بشکه در صورت ادامه شیوع ویروس کرونا در جهان برساند بازار قیمت‌ها نفت حتماً سقوط خواهد کرد و از رقم‌های کنونی نیز پایین‌تر می‌آید.
آینده قیمت نفت به کدام سمت خواهد رفت؟
در مجموع برای آینده قیمت نفت این طور می‌توان پیش بینی کرد که اگر بایدن رای بیاورد احتمالاً شاهد افت موقت قیمت‌ها در بازار نفت خواهیم بود چراکه معامله‌گران خود را برای ورود مجدد ایران به بازار صادرات نفت خام آماده میکنند و این دیگر به درایت اوپک و اوپک پلاس برمی گردد که راه را برای بازگشت ایران به عرصه فروش بین‌المللی نفت باز کند چرا که سه و یا چهار عضو اصلی این گروه در خلال تحریم نفت ایران در سالهای گذشته سود‌های بسیاری را به جیب زده‌اند و حال زمان آن است که با کاستن از سهم خود به بازگشت ایران تن دهند چرا که ایران از یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر نفت دنیا است و حق خود می‌داند که سهمی از صادرات نفت داشته باشد از این رو هیچ وقت نباید نگران جنگ قیمتی باشید چرا که اگر سران اوپک و اوپک پلاس نخواهند از سهم خود کاسته و به سهم از بازار ایران بیفزایند قطعاً جنگ قیمتی رخ می‌دهد که ما نباید نگران این جنگ قیمتی باشیم چرا که با توجه به قیمت تمام شده پایین نفت برای کشورمان و همچنین ما بعنوان بنیان گذار اوپک به هر صورت باید سهم خود را از بازار داشته باشیم.
در نتیجه اولویت اصلی ما باید بازگشت سهم از بازار نفت در دنیا باشد ضمن اینکه ما باید با استفاده از تکنولوژی مدرن جهان و نیروی انسانی ماهر داخلی به فکر افزایش ظرفیت پتروپالایش‌ها برای ایجاد ارزش افزوده و هم برای مبازره با بیکاری سرمایه گذاری گسترده انجام دهیم. از این رو می‌توان نتیجه گرفت که شاید نشست آتی سران اوپک پلاس به منظور بررسی و تسهیل کاهش تولید نفت منوط به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد.