مجمع جهانی اقتصاد در ژانویه هر سال همزمان با اجلاس داووس سوئیس برگزار میشود و گزارش های مهمی را به جامعه جهانی ارایه می‌کند. یکی از گزارشهای مهم این مجمع، «گزارش ریسکهای جهانی» است که از اهمیت بسیار زیادی برای نهادهای اقتصادی و سیاسی جهان و از جمله بازیگران صنعت انرژی و از جمله صنعت نفت و گاز برخوردار است.
گردهمایی این مجمع در سال جاری، به دلیل همه گیری ویروس کووید ۱۹، در تاریخ دوشنبه ۲۵ ژانویه به صورت غیرحضوری آغاز به کار کرد و به مدت پنج تا ۲۹ ژانویه ادامه داشت. شرکت کنندگان به جای حضور در داووس سوئیس، به شکل مجازی با هم به گفت‌وگو کردند. آنچه در پی میآید، فرازهایی از گزارش مذکور است.
شهـرام
اتفـاق - سید احسـان مرعشی
مجمع
جهانی اقتصاد در ژانویه هر سال همزمان با اجلاس داووس سوئیس برگزار میشود و گزارش های
مهمی را به جامعه جهانی ارایه می‌کند. یکی از گزارشهای مهم این مجمع، «گزارش ریسکهای جهانی» است که از
اهمیت بسیار زیادی برای نهادهای اقتصادی و سیاسی جهان و از جمله بازیگران صنعت انرژی
و از جمله صنعت نفت و گاز برخوردار است.
گردهمایی
این مجمع در سال جاری، به دلیل همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، در تاریخ دوشنبه ۲۵ ژانویه به صورت غیرحضوری آغاز به کار کرد و به مدت
پنج تا ۲۹ ژانویه
ادامه داشت. شرکت کنندگان به جای حضور در داووس سوئیس، به شکل مجازی با هم به گفت‌وگو
کردند. آنچه در پی میآید، فرازهایی از گزارش مذکور است.
خلاصه
اجرایی
به نظر میرسد که هزینههای عاجل انسانی و اقتصادی متأثر از
گسترش ویروس کووید 19 بسیار شدید است. این تهدید سالها پیشرفت در زمینه کاهش فقر، نابرابری، را به پسرفت در این زمینهها و تضعیف بیشتر انسجام
اجتماعی و تنزل همکاریهای جهانی مبدل
ساخته است.
پیآمد
نابسامانیهایی نظیر از دست دادن مشاغل، ازدیاد شکاف دیجیتالی، ایجاد اختلال در تعاملات
اجتماعی، و بروز تحولات ناگهانی و غیرمنتظره در بازارها، سلسلهای از عواقب ناگوار
بوده است و منجر به از دست رفتن فرصت‌های متنوعی برای بخشهای
زیادی از جمعیت جهان شده است.
تبعات
ناشی از کووید 19، از قبیل ناآرامی های اجتماعی، چندپارگی سیاسی و تنش‌های ژئوپلیتیکی، طبعاً بر اثربخشی پاسخهای ما در
برابر سایر تهدیدهای اصلی دهه آینده نظیر حملات سایبری، سلاح های کشتار جمعی و به
ویژه تغییرات اقلیمی شکل میدهد.
در
گزارش مخاطرات جهانی 2021، نتایج آخرین نظرسنجی جهانی مخاطرهها (GRPS)
، و همچنین تجزیه و تحلیل تقسیمات اجتماعی، اقتصادی و صنعتی در حال رشد، ارتباطات متقابل
میان آنها و پیآمدهای
آنها بر توانایی ما در حل مخاطرهات
عمده جهانی که مستلزم انسجام اجتماعی و همکاری جهانی هستند، ارایه شدهاند.
درنهایت
گزارش مخاطرات جهانی 2021، با ارایه پیشنهاداتی برای افزایش انعطافپذیری با اتکا به آموزههای همه‌گیری و همچنین تجزیهوتحلیل
مخاطرات تاریخی، سرانجام یافته است. یافتههای
کلیدی این نظرسنجی و تجزیه و تحلیل به شرح زیر است:
شناخت
مخاطرات جهانی
از
حیث «احتمال وقوع مخاطره»، وضعیت آب و هوایی غیرعادی، شکست اقدامات اقلیمی و تخریب
زیست محیطی به وسیله انسان است و همچنین تمرکز قدرت دیجیتال، نابرابری دیجیتالی و شکست
امنیت سایبری، از جمله محتملترین مخاطرات طی ده سال آتی خواهد بود.
از
حیث «شدت اثر مخاطره»، تأثیر گسترش بیماری‌های
عفونی در جایگاه نخست قرار دارد و به دنبال آن، شکست اقدامات اقلیمی و سایر مخاطرهات
زیست محیطی، و همچنین مسئله سلاح‌های کشتار جمعی،
بحران‌های معیشتی، بحران بدهی و خرابی
زیرساخت‌های فناوری اطلاعات. در زمره مؤثرترین
مخاطرات یک دهه آینده بهشمار رفتهاند.
هنگامی
که نوبت به افق زمانی میرسد، قریب الوقوعترین تهدیدهایی که احتمالاً طی دو سال آینده وجود دارند
و میتوانند به تهدیداتی مهم برای جهان مبدل می‌شوند،
عبارت هستند از: بحران‌های اشتغال و
معیشت، ناامیدی گسترده جوانان، نابرابری دیجیتالی، رکود اقتصادی، تخریبهای محیط زیستی
ناشی از عوامل انسانی، فرسایش انسجام اجتماعی و حملات تروریستی.
از
جمله بارزترین مخاطرات اقتصادی در بازه زمانی 3 تا 5 سال آتی، عبارت خواهند بود از
حباب دارایی‌ها، بی‌ثباتی
قیمتها، شوک کالاها و بحران بدهیها. افزون بر این، مخاطرات مربوط به جغرافیای
سیاسی، همچون بحران در روابط بین کشورها، درگیری و سیاستگذاری جغرافیایی برای منابع،
از دیگر مخاطرات اقتصادی دوره یادشده بهشمار
میروند. اما در یک افق زمانی 5 تا10 ساله، مخاطرات محیط زیستی مانند نابودی تنوع زیستی،
بحران‌های مربوط به منابع طبیعی و شکست
اقدامات اقلیمی و همچنین سلاح‌های کشتار جمعی
، اثرات سوء فناوری و سقوط دولتها یا نهادهای
چند جانبه، مخاطرات مسلط این دوره هستند.
شکنندگی
اقتصادی و شکاف فزاینده اجتماعی
تمایزات
اساسی در سطح مراقبت‌های بهداشتی،
آموزشی، ثبات مالی و فناوری، برخی گروه‌های اجتماعی یا کشورها را بهگونهای
نامتوازن به سوی بحران سوق دادهاند. نه تنها
در زمان نگارش این سطور، کووید 19 مسبب مرگ بیش از دو میلیون انسان شده است، بلکه آثار
اقتصادی و طولانی مدت آن بر سلامتی، همچنان نیز پیآمدهای
مخربی در بر خواهد داشت.
شوک
اقتصادی پاندمی - معادل 495 میلیون شغل (بر اساس معادل ساعات کاری) فقط در سه ماهه
دوم سال 2020 از بین رفته است – بیدرنگ سبب
فزونی یافتن نابرابری میشود، اما جبران این وضعیت نیز متوازن نخواد بود. انتظار میرود که در سال 2020، تنها اقتصاد 28 کشور، از میان
کشورهای جهان، رشد اقتصادی را تجربه کنند؛ چنانکه تقریباً 60 درصد از پاسخ دهندگان
به نظرسنجی (GRPS)،
«بیماری های عفونی» و «بحران‌های معیشتی» را
بهعنوان جدیترین تهدیدهایِ کوتاهمدتِ
جهان معرفی کردند. از دستدادن زندگی و معیشت، همچنانکه
یک تهدید کوتاهمدت مهم در نظرسنجی (GRPS) قلمداد
شده است، موجبات مخاطره «فرسایش انسجام اجتماعی» فراهم میسازد.
شکاف
فزاینده دیجیتالی و نگرانیهایِ
مربوط به انطباق فناوری
کووید
19 با گسترش دیجیتالسازی تعامل انسانی، تجارت الکترونیکی، آموزش آنلاین و دورکاری،
موجبات تسریع انقلاب صنعتی چهارم را فراهم ساخته است.
این
تغییر و تحولات، همچنان مدتها پس از همه‌گیری کووید 19 نیز جامعه را دگرگون خواهد ساخت و از
یک سو نویدبخش فوایدی فواید سترگ است، از جمله توانایی در دورکاری و تولید سریع واکسن
دو نمونه از این ادعا است، اما از سویی دیگر، همهنگام باعث ایجاد و تشدید نابرابری
نیز میشود. به زعم پاسخدهندگان به نظرسنجی (GRPS)،
یکی از تهدیدات کوتاه مدت و مهم، عبارت از «نابرابری دیجیتالی» خواهد بود. چرا که افزایش
تمایزات دیجیتالی می‌تواند شکافهای جامعه را فزونی بخشد و هر چشماندازی برای ترمیم همهجانبه امور را محو و کمرنگ کند.
پیشرفت
به سمت فراگیری دیجیتال نیز به دلیل وجود عواملی نظیر افزایش وابستگی دیجیتالی، سرعت
بخشیدن به تسریع در اتوماسیون، توقیف و دستکاری اطلاعات، شکاف در تنظیم فناوری و شکاف
در مهارتها و تواناییهای فناورانه مورد تهدید واقع میشود.
نسل
جوانی که ظهورش مصادف است با عصر از دست رفتن فرصتها
در
حالی که جهش رو به جلوی دیجیتالی میرفت تا زمینهساز
گشایش فرصت‌های جدید برای برخی از جوانان باشد،
اکنون بسیاری از ایشان در حال ورود به در عصر یخبندان اشتغال برای نیروی کار هستند.
وانگهی
بزرگسالان جوان، دومین بحران بزرگ در ابعاد جهانی را طی یک دهه گذشته تجربه میکنند. این همان نسلی است که پیشتر در معرض تخریب محیط
زیست بود، پیآمدهای بحران مالی، افزایش نابرابری
بود و با مسئله اختلال در تحولات صنعتی دست و پنجه نرم میکرد و با چالشهای جدی در زمینه تحصیلات، چشماندازهای اقتصادی و
بهداشت روان مواجه بود.
به
اتکای آرای متخذه از نظرسنجی (GRPS)،
غفلت جامعه جهانی از مخاطره «سرخوردگی جوانان»،
در کوتاه مدت مبدل به تهدیدی مهم برای جهان خواهد شد.
اگر
نسل فعلی فاقد راهکارهای کافی برای دستیابی به فرصت‌های آینده باشد و اعتماد خود
را به نهادهای اقتصادی و سیاسی موجود از دست بدهد، محتمل است تا دستاوردهای جامعه
که به سختی به دست آمدهاند، از کف بروند.
تداوم
معضلات اقلیمی همچنان مخاطره جدی ناشی از تضعیف همکاری های جهانی محسوب میشود
تغییرات
اقلیمی – به عنوان معضلی که هیچ کس از آن
در امان نیست - همچنان یک مخاطره فاجعهبار محسوب
میشود. اگرچه اِعمال قرنطینه جهانی برای مقابله با گسترش کووید 19 در نیمه اول سال
2020، کاهش انتشار کربن را در سطح جهانی در پی داشته است، اما شواهد مربوط به بحران
مالی 2008-2009، حکایت از آن دارد که هر آینه محتمل است که انتشار کربن، مجدداً به
وضعیت پیش از قرنطینه بازگردد.
نباید
پیشروی به سوی اقتصادهای سبز، تا زمان فروکش کردن شوک‌های
همه‌گیری کووید 19 متوقف شود و
لازم است تا بدون تعلل و تأخیر همچنان تداوم یابد؛ چرا که بر اساس نظرسنجی (GRPS)،
در بلندمدت، «شکست اقدامات اقلیمی» تأثیرگذارترین
(از حیث شدت اثر) و دومین مخاطره محتمل (از حیث احتمال وقوع) در آینده جهان تشخیص
داده شده است.
پاسخ
به الزامات دوران همه‌گیری، خود
مسبب ایجاد تنش‌های جدید داخلی
و جغرافیای سیاسی بوده است که تهدیدی برای
ثبات بهشمار میرود. شکاف دیجیتالی و آینده «نسل از دست رفته»، احتمالاً آزمونی
برای انسجام اجتماعی در درون مرزها است. (تشدید تکه تکه شدن جغرافیای سیاسی - یا تجزیه
ژئوپلیتیک - و شکنندگی اقتصاد جهانی).
پاسخدهندگان به نظرسنجی (GRPS)،
«فروپاشی دولتها» و «فروپاشی ائتلاف کشورها
برای پیشبرد برنامهها یا اهداف مشترک (یا فروپاشی چند جانبهگرایی)» را به عنوان تهدیدهای
مهم بلندمدتی برمیشمرند که می‌تواند ناشی از عواقب تناوب فزاینده رکود و رونق
باشد.
قدرتهای میانی در جهان – شامل
کشورهای پرنفوذی که در مجموع سهمی بیش از اقتصاد جهانی را نسبت به مجموع «ایالات متحده
و چین» به خود اختصاص میدهند - اغلب در
همکاریهای چند جانبه در تجارت، دیپلماسی،
مسئله اقلیمی، امنیت و بهتازگی در بهداشت جهانی پیروز می‌شوند.
در
عین حال، چنانکه تنش‌های
ژئوپلیتیک ادامه یابد، قدرتهای میانی یادشده
برای تسهیل در بهبود اوضاع جهانی و ایستادگی در برابر بحران‌های
آینده - در آن هنگام که چنین هماهنگیهای بین المللیای ضروری باشد - کوشش خواهند کرد. پاسخدهندگان به نظرسنجی (GRPS)،
«شکست روابط بینایالتی»، «درگیری
بینایالتی» و «ژئوپلیتیزه کردن منابع»
را چشماندازِ چالشبرانگیز ژئوپلیتیکیای
به ما نشان میدهند که طی سه تا پنج سال آینده،
بهعنوان تهدیدهایی اساسی برای جهان
پیشبینی شده است.
پیدایش
صنایع قطبیشده،
چشماندازی محتمل
در اقتصاد دوران پساکرونا است
همهنگام
با خروج اقتصاد از وضعیت شوک و آثار کویید 19، مشاغل نیز با وضعیت لغزان و متزلزلی مواجه
می‌شوند.
روندهای
موجود متأثر از بحران کویید 19، سمتوسوی تازهای را اتخاذ کردهاند: دستورکارهای ملی تمرکزشان
ممانعت از خسارتهای اقتصادی افزونتر است و در پی متحول کردن فناوری و تغییر در ساختار
جامعه - از جمله رفتارهای مصرفکننده، ماهیت
کار و نقش فناوری در محلِ کار و خانه - هستند.
مخاطرات
تجاریای که از روندهای مزبور سرچشمه میگیرند، توسط سلسلهای از بحرانها تقویت شدهاند و دستیابی به توسعه پایدارِ بلندمدت
را دشوارتر میسازند؛ مواردی نظیر رکود در اقتصادهای
پیشرفته و از دست رفتن ظرفیتهای بالقوه نهفته در بازارهای نوظهور و در حال توسعه،
سقوط مشاغل کوچک، ژرفتر شدن شکاف میان شرکت های بزرگ و کوچک، و تقلیل یافتن پویایی
بازار و تشدید نابرابری.
اما
از سوی دیگر، مادامی که دولتها در حال کنکاش
و یافتن راهکارهایی برای دوری جستن از شرایط اضطراری و ترمیم نابسامانیها باشند و
همچنین شرکت‌ها نیز سرعت بخشیدن به تغییر
در چشماندازهای تجاری را دنبال کنند، طبعاً فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری و رشد صنایع هوشمند، تمیز و فراگیر وجود دارد
که می‌تواند به بهبود بهره‌وری و ارائه برنامههای
پایدار منتهی شود.
برای
مدیریت مخاطرهات و افزایش انعطاف پذیری، گذرگاههای مناسبتری وجود دارد
به
رغم آنکه نمونههای قابل اعتنایی از عزم، همکاری و نوآوری در مدیریت بحران سراغ
داریم که جملگی نشانگر مساعی و
مبارزه اکثر کشورها در طی همه‌گیری جهانی بوده
است، و درحالیکه برای گرفتن درسهای قطعی هنوز کمی زود است، اما کوشش شده است تا نسخه
حاضر از «گزارش مخاطرات جهانی»، میزان آمادگی جهانی در برابر کووید 19 را با اتکا
به بررسی چهار حوزه اصلی، نمایان سازد. این چهار حوزه اصلی عبارت هستند از: اختیارات
نهادی، تأمین مالی مخاطرات، گردآوری و اشتراک اطلاعات و تجهیزات و واکسن ها.
در
ادامه، گزارش حاضر در پی دست یافتن به پاسخهایی
در سطح ملی است – یعنی تأیید نقاط
گوناگون آغازین برای هر کشور - و همچنین ملهم از پنج حوزه است: تصمیم گیری دولت، ارتباطات
عمومی، قابلیتهای سیستم بهداشت، مدیریت قرنطینه
و کمک مالی به افراد آسیبپذیر.
با
این وجود، اگر آموزههای حاصل از این بحران، تنها به تصمیمسازان
بیاموزد که چگونه بیش از پیش برای همه‌گیری بعدی آماده
شوند – به جای اینکه فقط فرآیندهای ریسک،
توانایی‌ها و فرهنگ را افزایش دهند - جهان
صرفنظر از پیش بینی بحران بعدی، قادر به تمشیت امور بحران پیشین نیز خواهد بود.
واکنش
به بحران حاصل از همه‌گیری کووید 19، چهار فرصت حکمرانی را برای تقویت انعطافپذیری کلی کشورها، مشاغل و جامعه بینالمللی عرضه میدارد:
(1)
فرمولبندی چارچوبهای تحلیلی، که از منظری کلنگرانه و نظاممند قادر
به فهم آثارِ مخاطراتی اینچنینی باشد.
(2)
سرمایه‌گذاری بر روی «مبارزان ریسک» در
رده بالا، برای تشویق به حل مسائل در سطوح ملی و همچنین در سطح همکاریهای بینالمللی.
(3)
بهبود ارتباطات مربوط به مخاطرات و مبارزه با اطلاعات نادرست ؛ و
(4)
کشف اشکال جدید مشارکت دولتی و خصوصی در زمینه آمادگی برای مخاطرات
معرفی
تعاریف مخاطرات جهانی 2021
منظور
از «مخاطره جهانی - global risk» رویداد یا
شرایطی است که از نظر وقوع نامطمئن یا نامشخص می‌باشد. این رویداد، در صورت وقوع، می‌تواند
تأثیر منفی قابل توجهی برای چندین کشور یا صنعت، طی ده سال آینده داشته باشد. به
پاسخدهندگان به نظرسنجی (GRPS)
35 مخاطره جهانی، به شرح موارد زیر معرفی شده است.
مورد
1 - ترکیدن حباب دارایی‌ها در اقتصادهای بزرگ
قیمت
مسکن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهام و سایر دارایی‌ها در یک اقتصاد بزرگ به طور فزاینده‌ای
از اقتصاد واقعی جدا میشود
مورد
2 - فروپاشی نظاممند یک صنعت مهم
فروپاشی
سیستمی یک صنعت یا بنگاه مهم جهانی که می‌تواند بر اقتصاد جهانی، بازارهای مالی و
/ یا جوامع تأثیر داشته باشد.
مورد
3 - بحران بدهی در اقتصادهای بزرگ
انباشت
بدهی و / یا خدمات بدهی در امور مالی شرکتهای بزرگ و / یا عمومی اقتصادهای بزرگ ، منجر
به ورشکستگی گسترده ، عدم تحقق تعهدات قانونی (عدم پرداخت اقساط سررسید شده و ...)
، ورشکستگی ، بحران نقدینگی یا بحران بدهی حاکمیت میشود.
مورد
4 - شکست در تثبیت روند قیمتها
ناتوانی
در کنترل افزایش مدیریت نشده یا کاهش قیمت کالاها و خدمات (تورم و رکود)
مورد
5 - گسترش فعالیت اقتصادی غیرقانونی
گسترش
جهانی فعالیتهای غیررسمی و / یا غیرقانونی که پیشرفت و رشد اقتصادی را تضعیف می‌کند
: جعل و تقلب، جریان مالی غیرقانونی، تجارت غیرقانونی، فرار مالیاتی، قاچاق انسان،
جرایم سازمان یافته و غیره
مورد
6 - رکود اقتصادی طولانی مدت
رشد
جهانی نزدیک به صفر یا آهسته که سالها ادامه می‌یابد
مورد
7 - شوک‌های
شدید کالاها
وارد
شدن شوک‌های ناگهانی به عرضه و تقاضای کالاهای مهم در مقیاس جهانی که بودجه شرکت‌ها،
خدمات عمومی و / یا خانوارها را تحت فشار قرار می دهد: مواد شیمیایی، انتشار، انرژی،
غذاها، مواد فلزی، مواد معدنی و غیره, از بین رفتن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم؛
انقراض و / یا کاهش گونه‌ها که عواقب جبران ناپذیر برای محیط زیست، نوع بشر و فعالیت
اقتصادی داشته و تخریب دائمی سرمایه طبیعی را به دنبال دارد.
مورد
8 - شکست اقدامات اقلیمی
عدم
موفقیت دولتها و کسب و کارها در اعمال، تصویب یا سرمایه‌گذاری در اقدامات سازگار و
تعدیل‌کننده با تغییرات اقلیمی، حفظ اکوسیستم‌ها، محافظت از جمعیت و گذار به یک اقتصاد
کربن خنثی
مورد
9 - حوادث شدید آب و هوایی
از
دست دادن جان انسان ها، آسیب به اکوسیستم‌ها، تخریب اموال و / یا خسارت مالی در مقیاس
جهانی در نتیجه حوادث شدید آب و هوایی: جبهه های سرد، آتش سوزی ، سیل، امواج گرما،
طوفان‌های باد و غیره.
مورد
10 - بلایا و آسیب‌های محیط‌زیستی انسان ساخت (با منشاء انسانی)
از
دست دادن جان انسان‌ها، خسارت مالی و یا آسیب به اکوسیستم‌ها در نتیجه فعالیت انسان
و / یا شکست در همزیستی با اکوسیستم حیوانات: مقررات زدایی از مناطق حفاظت شده، حوادث
صنعتی، نشت روغن، آلودگی رادیواکتیو، تجارت حیوانات و غیره
مورد
11 - بلایای بزرگ ژئوفیزیکی
از
دست دادن جان انسان‌ها، خسارات مالی و یا آسیب به اکوسیستم‌ها در نتیجه فاجعه‌های ژئوفیزیکی:
زمین لرزه، رانش زمین ، طوفان‌های ژئومغناطیسی، سونامی، فعالیت آتشفشانی و غیره
مورد
12 - بحران‌های منابع طبیعی
بحران‌های
شیمیایی، غذایی، معدنی، آب یا سایر منابع طبیعی در مقیاس جهانی ناشی از بهره‌برداری
بیش از حد انسان و / یا سوء مدیریت منابع طبیعی حیاتی
مورد
13 - فروپاشی نهادهای چندجانبه
انحلال
یک نهاد جهانی چند جانبه که برای حل بحران‌های اقتصادی، زیست محیطی، ژئوپلیتیکی و
/ یا انسانی با پیامدهای منطقه‌ای یا جهانی تأسیس شده است : اختلافهای مرزی، تعهدات
زیست محیطی، بحران‌های مهاجرت ، فوریتهای بهداشتی، اختلافهای تجاری و غیره، موارد اضطراری،
اختلافات تجاری و غیره
مورد
14 - شکست در روابط میان کشورها
شکست
روابط دو جانبه و / یا تنش‌های فزاینده ناشی
از رقابت‌های اقتصادی، سیاسی و / یا فن‌آوری بین نیروهای ژئوپلیتیکی
مورد
15 - ژئوپلیتیزه کردن منابع استراتژیک
تمرکز
(بر)، بهره برداری (از) و / یا محدودیت حرکت (حمل و نقل) کالاها، دانش، خدمات یا فناوری
که برای توسعه انسانی حیاتی است، توسط یک کشور، با هدف کسب مزیت ژئوپلیتیکی
مورد
16 - درگیری بین کشورها
درگیری
دو یا چند جانبه بین کشورها با پیامدهای جهانی: حملات بیولوژیکی، شیمیایی، سایبری و
/ یا فیزیکی، مداخلات نظامی، جنگ‌های نیابتی و غیره
مورد
17 - فروپاشی دولت (کشور)
سقوط
دولت (کشور) با اهمیت ژئوپلیتیک جهانی در نتیجه درگیری‌های داخلی، فروپاشی حاکمیت قانون،
فرسایش نهادها، کودتای نظامی، بی‌ثباتی منطقه‌ای و جهانی
مورد
18 - حملات تروریستی
حملات
تروریستی گسترده، پراکنده یا محدود انجام شده توسط افراد یا گروه‌های غیر دولتی با
اهداف عقیدتی، سیاسی یا مذهبی، که منجر به از دست دادن جان افراد، جراحت شدید و / یا
خسارت مادی میشود
مورد
19 - سلاح‌های کشتار جمعی
استفاده
از سلاح‌های بیولوژیکی، شیمیایی، سایبری، هسته‌ای و رادیولوژیک، منجر به از دست دادن
جان افراد، تخریب و / یا بحران‌های بین المللی
مورد
20 - فروپاشی یا نبود سیستم‌های تأمین اجتماعی
عدم
وجود یا ورشکستگی گسترده سیستم‌های تأمین اجتماعی و / یا فرسایش مزایای تأمین اجتماعی:
معلولیت، سالمندان، خانواده، آسیب، زایمان، مراقبت‌های پزشکی، بیماری، بازماندگان،
بیکاری و غیره
مورد
21 - بحران‌های اشتغال و معیشت
زوال
ساختاری چشمانداز کار و / یا استانداردهای
جمعیت در سن کار (نیروی آماده به کار): بیکاری، کم کاری، دستمزد پایینتر، قراردادهای شکننده، تضییع حقوق (rights)
کارگران و غیره
مورد
22 - فرسایش انسجام اجتماعی
عصبانیت
مداوم مردم، بی اعتمادی، اختلاف نظر، نبود همدلی، نادیده‌گرفتن اقلیت ها، قطب‌بندی‌های
سیاسی و غیره باعث از دست دادن سرمایه اجتماعی و از هم پاشیدن شبکه‌های اجتماعی می‌گردد.
این موضوع بر ثبات اجتماعی، رفاه فردی و بهره‌وری اقتصادی تأثیر منفی می‌گذارد.
مورد
23 - خرابی زیرساخت‌های عمومی
زیرساخت‌ها
و خدمات عمومی نابرابر و یا ناکافی ناشی از مدیریت بد پراکندگی شهری، برنامه‌ریزی ضعیف
و / یا سرمایه‌گذاری کم، تأثیر منفی بر پیشرفت اقتصادی ، آموزش، مسکن، بهداشت عمومی،
شمول (پذیرش) اجتماعی و محیط زیست دارد
مورد
24 - بیماری‌های عفونی
انتشار
گسترده و سریع ویروس‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها یا باکتری‌ها که باعث سرایت غیرقابل کنترل
بیماری‌های عفونی می‌شوند و در نتیجه منجر به یک همه‌گیری (کشوری، منطقه‌ای یا جهانی)
همراه با از دست دادن جان افراد و اختلال اقتصادی میشود.
مورد
25 - مهاجرت ناخواسته در ابعاد گسترده
مهاجرت
ناخواسته در مقیاس بزرگ ناشی از تغییرات اقلیمی، تبعیض، کمبود فرصت‌های پیشرفت اقتصادی،
آزار و اذیت، بلایای طبیعی یا انسان‌ساخت، درگیری‌های خشونت آمیز و غیره
مورد
26 - واکنش گسترده علیه علم
انتقاد،
انکار و / یا بدبینی نسبت به شواهد علمی و جامعه علمی در مقیاس جهانی، منجر به عقبگرد
یا توقف پیشرفت در زمینه اقدامات اقلیمی، سلامت انسان و / یا نوآوری‌های تکنولوژیکی
میشود.
مورد
27 - وخامت شدید سلامت روان
گسترش
بیماریها و / یا اختلالات بهداشت روان
در سطح جهان و جوامع مختلف، با تأثیر منفی بر رفاه، انسجام اجتماعی و بهره‌وری: اضطراب،
زوال عقل، افسردگی، تنهایی، استرس و غیره
مورد
28 - ناامیدی
گسترده جوانان
بی
قیدی جوانان و عدم اعتماد به نفس و / یا از دست دادن اعتماد آنها به ساختارهای اقتصادی،
سیاسی و اجتماعی موجود در مقیاس جهانی، تأثیر منفی بر ثبات اجتماعی، رفاه فردی و بهره‌وری
اقتصادی می‌گذارد.
مورد
29 - نتایج نامطلوب پیشرفت‌های فناوری
عواقب
منفی خواسته یا ناخواسته پیشرفت‌های فناوری در افراد، مشاغل، اکوسیستم ها و / یا اقتصادها:
هوش مصنوعی، واسط مغز و رایانه، بیوتکنولوژی، مهندسی زمین، محاسبات کوانتومی و غیره
مورد
30 - خرابی زیرساخت‌های اطلاعاتی حیاتی
تخریب،
اشباع یا خاموشی زیرساخت‌ها یا خدمات فیزیکی و دیجیتالی حیاتی در نتیجه وابستگی سیستمی
به شبکه‌های سایبری و / یا فناوری: سیستم‌های با وابستگی شدید به هوش مصنوعی، اینترنت،
دستگاه‌های دستی، خدمات عمومی، ماهواره‌ها و غیره
مورد
31 - نابرابری دیجیتالی
دسترسی
نابرابر به شبکه‌ها و فناوری‌های دیجیتال حیاتی، بین و درون کشورها، در نتیجه امکان
نابرابر در سرمایه‌گذاری، عدم مهارت‌های لازم در نیروی کار، قدرت خرید نامناسب، محدودیت‌های
دولت و / یا اختلافهای فرهنگی
مورد
32 - تمرکز قدرت دیجیتال
تمرکز
در دارایی‌های دیجیتال حیاتی، توانایی‌ها و / یا دانش توسط تعداد کمی از افراد، کسب
و کارها یا کشورها ، منجر به مکانیسم‌های اختیاری قیمت‌گذاری ، عدم بی‌طرفی در نظارت‌ها،
دسترسی خصوصی و / یا عمومی نابرابر و غیره میشود
مورد
33 - شکست اقدامات امنیت سایبری
زیرساخت
امنیت سایبری برای کسب و کار، دولت و خانوار و / یا اقدامات پیش رو یا منسوخ شده توسط
جرایم اینترنتی روزافزون پیچیده و مکرر، منجر به اخلال اقتصادی، خسارت مالی، تنش‌های
ژئوپلیتیک و / یا بی‌ثباتی اجتماعی میشود
مورد
34 - شکست در حکمرانی فناوری
عدم
وجود چارچوب‌ها، نهادها و مقررات پذیرفته شده جهانی، برای استفاده از فناوری و شبکه‌های
دیجیتال حیاتی، به دلیل اتخاذ استانداردها، پروتکل‌ها و زیرساخت‌های دیجیتالی ناسازگار
توسط کشورها یا گروه‌هایی از کشورهای مختلف.
روش
ارزیابی:
از
پاسخدهندگان به نظرسنجی (GRPS)
درخواست شد تا برای هر یک از 35 مخاطره جهانی فوق الذکر، از میان بازه‌های زمانی زیر،
زمانی که معتقدند مخاطره به تهدیدی مهم برای جهان تبدیل میشود را شناسایی کنند:
ـ
تهدیدهای کوتاه مدت: 0-2 سال
ـ
تهدیدهای میان مدت: 3-5 سال
ـ
تهدیدهای بلند مدت: 5-10 سال
براساس
براوردهای انجام شده، چوب خط ساده‌ای برای هر 35 مخاطره جهانی به دست آمد. سپس از پاسخدهندگان خواسته شد تا برای هر یک از 35 مخاطره یادشده،
(1) احتمال وقوع هر مخاطره، طی 10 سال آینده، و (2) شدت تأثیر آن در سطح جهان را در
صورت وقوع، با اعداد 1 تا 5 مشخص کنند: تعیین احتمال وقوع یعنی تعیین مقدار 1 برای
«بسیار بعید» و 5 برای «بسیار محتمل» در 10 سال آینده و همچنین تعیین تأثیر رویداد
در سطح جهانی یعنی تعیین مقدار 1 برای تأثیر «حداقل» و 5 برای تأثیر «فاجعه بار». همچنین
از پاسخدهندگان خواسته شده بود تا از میان
35 مخاطره جهانی، مخاطراتی که از منظر آنها
بیشترین نگرانی را دارند مشخص و رتبه
هریک را آنها تعیین کنند. نتایج مطابق با طرح امتیازبندی زیر به دست آمد: سه (3) امتیاز
به ریسکی که به عنوان مهمترین مخاطره انتخاب شده باشد تعلق می‌گیرد، دو (2) امتیاز به ریسکی که به عنوان دومین مخاطره انتخاب
شده باشد تعلق می‌گیرد، یک (1) امتیاز به ریسکی که به عنوان سومین مخاطره انتخاب شده
باشد تعلق می‌گیرد و سپس مجموعه تدابیر دیگری برای اخذ نظرات از پاسخدهندگان
اتخاذ شد و در نهایت 841 پاسخ کلی به نظر سنجی (GRPS)
دریافت شد.
نتایج
بهدست آمده - افق مخاطرهات جهانی:
یک
وجه از نتایج حاصل از نظرسنجی، دستیابی به افق مخاطرهات جهانی بوده است. افق مخاطرهات جهانی به این معنا است که
پاسخدهندگان چه ارزیابی درباره
مواعید و رتبه مخاطرات دارند و حاصل آن به شرح زیر بوده است:
مخاطرات
واضح در لحظه اکنون و کوتاه مدت، 0 تا 2 سال و رتبه آن
بیماری
های عفونی 58.0
بحران
های معیشتی 55.1
رویدادهای
شدید آب و هوایی 52.7
شکست
امنیت سایبری 39.0
نابرابری
دیجیتال 38.3
رکود
طولانی مدت 38.3
حملات
تروریستی 37.8
سرخوردگی
جوانان 36.4
فرسایش
انسجام اجتماعی 35.6
آسیب
محیطی انسان 35.6
اثرات
مخرب میان مدت، 3 تا 5 سال و رتبه آن
حباب
دارایی پشت سر هم 53.3
خرابی
زیرساخت های فناوری اطلاعات 53.3
بی
ثباتی قیمت 52.9
شوک
کالا 52.7
بحران
بدهی 52.3
شکستگی
روابط بین ایالتی 50.7
درگیری
بین ایالتی 49.5
شکست
امنیت سایبری 49.0
عدم
موفقیت در حاکمیت فناوری 48.1
ژئوپلیتیزه
سازی منابع 47.9
تهدیدات
موجود بلند مدت، 5 تا 10 سال و رتبه آن
سلاح‌های کشتار جمعی 62.7
سقوط
دولت 51.8
کاهش
تنوع زیستی 51.2
پیشرفت
فناوری نامطلوب 50.2
بحران
های منابع طبیعی 43.9
سقوط
امنیت اجتماعی 43.4
سقوط
چند جانبه گرایی 39.8
سقوط
صنعت 39.7
شکست
عملکرد آب و هوا 38.3
واکنش
شدید علیه علم 37.8
جمعبندی
نتایج نهایی گزارش مخاطرات جهانی 2021:
در
پایان، مهمترین وجه این گزارش، شناسایی جدیترین
مخاطرات بر حسب احتمال وقوع و جدیترین مخاطرات بر حسب شدت اثر بوده
است:
جدیترین مخاطرات
بر حسب احتمال وقوع به ترتیب اهمیت:
اول:
وضعیت آب و هوایی شدید (غیرعادی)
دوم:
شکست اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی
سوم:
تخریبهای محیط زیستی ناشی از عوامل انسانی
چهارم:
بیماری‌های عفونی
پنجم:
نابودی تنوع زیستی
ششم:
استیلای قدرت دیجیتال
هفتم:
نابرابری دیجیتالی
جدیترین مخاطرات
بر حسب شدت اثر به ترتیب اهمیت:
اول:
بیماری‌های عفونی
دوم:
شکست اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی
سوم:
سلاح‌های کشتار جمعی
چهارم:
نابودی تنوع زیستی
پنجم:
بحران‌های منابع طبیعی
ششم:
تخریبهای محیط زیستی ناشی از عوامل انسانی
هفتم:
بحران‌های معیشتی