دنیای‌اقتصاد- پیمان قناعتی‌فرد : در شرایط فعلی نگرانی سران اروپایی در مورد عرضه پایدار نفت و گاز تا حد زیادی کاهش یافته‌است، بااین‌حال اما، طنین جنگ در اوکراین همچنان پیش‌بینی‌های بلندمدت بازار انرژی قاره‌سبز را با اما و اگرهای فراوانی روبه‌رو کرده‌است. در سال‌گذشته تنها چند ماه از جنگ روسیه با اوکراین نگذشته بودکه هراس گسترده و کم‌سابقه‌ای در مورد چگونگی تامین منابع مطمئن انرژی در سطح قاره سبز، بین دولتمردان و شهروندان عادی فراگیر شد. جریان اصلی گاز طبیعی از طریق خطوط لوله و از مبدا روسیه تا حدی کاهش یافت که قیمت عمده‌فروشی این محصول افزایشی بیش از ۱۰برابر سطح سال‌قبل را تجربه کرد. قیمت نفت نیز هم‌راستا با جریان قیمتی گاز، روندی صعودی را در پیش گرفت. دولتمردان اروپایی در آن زمان، با هشدار درخصوص نزدیکی زمستان سرد، از سهمیه‌بندی محتمل سوخت و قطعی برق خبر دادند.
وضعیت ذخایر کنونی گاز اروپا
به گزارش نیویورک‌تایمز، اروپای کنونی گاز زیادی در اختیار دارد که قسمت اعظم آن از نروژ، میادین شیل‌تگزاس و قطر تامین می‌شود. قیمت گاز در اروپا به زیر سطح قبل از حمله سقوط کرده و تقریبا هر روز و به‌صورت مداوم به روند کاهشی خود ادامه داده‌است. در شرایط کنونی، قیمت جهانی نفت نیز روندی ثابت را درپیش گرفته و دیگر صحبتی از جیره‌بندی و مسائلی از این دست نیست. با این همه هنوز مشخص نیست که آیا تهدید انرژی به‌صورت کامل ازبین رفته یا اتخاذ سیاست سال‌گذشته یا شبیه به آن، جهت جلوگیری از تکرار این موضوع، موردنیاز خواهد بود. سیاستی که منطبق با آن، از یک‌سو کشورهای اروپایی در آن مقطع از هیچ هزینه‌ای برای خرید گاز طبیعی مایع گران‌قیمت از تمامی مبادی ممکن دریغ نمی‌کردند و از سوی دیگر تقاضای مقطعی ال‌ان‌جی چین نیز به‌واسطه سیاست کووید-صفر، به‌شدت کاهش یافته بود.
آیا زمستان گذشته دوباره تکرار خواهد شد؟
به عقیده تحلیلگران فعال در حوزه انرژی، برای ترسیم نقشه‌راه آینده انرژی جهان و به‌ویژه اروپا، نگرانی‌هایی جدی وجود دارد که تا حد زیادی می‌توان ریشه‌های آن را در خوش‌باوری سران کشورهای غربی نسبت به تکرار زمستان‌های ملایم همچون زمستان گذشته، جست‌وجو کرد؛ این در حالی است که بسیاری از صاحب‌نظران صنعت انرژی هشدار می‌دهند که اروپا در زمستان امسال بسیار خوش شانس بوده‌است. آنها باور دارند که سال‌های آینده، احیای اقتصاد چین که به‌طور بالقوه حجم انرژی بیشتری را جذب خواهد کرد، به منزله آن است که اروپا با چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو خواهد شد. وائل ساوان، مدیر اجرایی شل بزرگ‌ترین شرکت انرژی در اروپا، در گفت‌وگوی اخیر خود با گروهی از تحلیلگران حوزه مالی صنعت نفت و گاز گفت: «ما از بحران انرژی در اروپا خارج نشده‌ایم و تا خلاصی کامل از بحران فعلی، فاصله بسیاری داریم.»
بی‌نیازی اروپا از نفت و گاز روسی
در حال‌حاضر، وابستگی اروپا به منابع انرژی وارداتی از روسیه که درست یک سال‌پیش بیشتر شبیه لقمه‌ای در گلوی سران قاره‌سبز به‌نظر می‌رسید، به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته‌است. در شرایط کنونی، حجم عرضه گاز روسیه به اروپا به‌شدت کاهش یافته تا جایی‌که به‌نظر می‌رسد کشورهای اروپایی آمادگی کامل دارند تا با اعمال تحریم‌های بیشتر بر نفت صادراتی از مبدا روسیه، بدون تحمل کمترین تبعات و هزینه کنار بیایند. در همین چارچوب، هنینگ گلایستاین، مدیر دپارتمان انرژی در گروه اوراسیا، در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «تنها در عرض یک سال، اروپا موفق شد خود را کاملا از سیطره بزرگ‌ترین تامین‌کننده سوخت‌های فسیلی موردنیازخود، خارج کند.»
واقعیت این است که عبور آرام اروپا از زمستان گذشته، موجب تقویت احساس خوش‌بینی درمیان سران و شهروندان اروپایی شد. در سال۲۰۲۲، سردترین مقطع سال‌یعنی زمانی‌که مصرف گاز به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد، برخلاف پیش‌بینی‌ها با کمترین چالش لجستیکی و اقتصادی برای قاره‌سبز سپری شد. مایکل استوپارد، استراتژیست ارشد در حوزه بین‌الملل گاز در اس‌اند‌پی می‌گوید: «شواهد حاکی از آن است که اروپا خطر کمبود شدید انرژی را به سلامت پشت‌سر گذاشته است، بنابراین به‌نظر می‌رسد اقتصاد کشورهای اروپایی در وضعیتی به‌مراتب بهتر از ۶ تا ۹ ماه پیش قرار دارد.»
ثبات بازار جهانی انرژی
اکنون ثبات نسبی به بازارهای انرژی جهانی در قیاس با چند ماه گذشته بازگشته است. با این همه، قیمت‌های آتی گاز اروپا همچنان بیش از دو‌برابر قیمت این محصول استراتژیک در مقایسه با دو سال‌پیش است. با این حال، تحلیلگران باور دارند سطح قیمت فعلی گاز از منظری کاملا طبیعی بوده و در نوع خود منعکس‌کننده حقایق تحولات اخیر بازار انرژی، مانند رقابت اروپا با آسیا در راه تصاحب گاز طبیعی مایع بیشتر است.
از سوی دیگر و به گزارش نیویورک‌تایمز، صورت‌حساب‌های صادره مربوط به آب و برق مصرفی شهروندان اروپایی پس از آنکه در پاییز گذشته به اوج خود رسید، همچنان بالاست، بااین‌حال هم‌زمان با بهبود شرایط، پیش‌بینی می‌شود مبالغ مندرج در قبوض به‌زودی روند کاهشی را در پیش بگیرند. دلیل این امر عبارتست از؛ روند محسوس کاهش تورم در اروپا در کنار کاهش معنادار هزینه دولت‌ها برای حمایت از شهروندان در پرداخت قبوض مصرفی حامل‌های انرژی. مارتین یانگ؛ تحلیلگر فعال در اینوستک، از بانک‌های سرمایه‌گذاری در لندن، پیش‌بینی می‌کند که هزینه قبوض انرژی منازل در بریتانیا به‌طور میانگین تا ماه ژوئیه بیش از ۵۰درصد کاهش را تجربه خواهد کرد و به‌طور متوسط به رقم سالانه ۲۱۹۰ پوند معادل ۲۶۲۰ دلار، برای هر خانوار خواهد رسید.
از قیمت جهانی نفت چه خبر؟
در عین حال، قیمت نفت‌خام برنت از بالاترین رقم در تابستان گذشته که در حدود ۱۰۷دلار معامله شد، به‌صورت معناداری کاهش یافته‌است. در همین چارچوب، ویکتور کاتونا از تحلیلگران سرشناس کپلر، در مصاحبه با نیویورک‌تایمز گفت: نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی از مبدا روسیه که خرید و واردات آن در بسیاری از بخش‌های اروپا و سایر کشورهای غربی ممنوع شده، اکنون به سمت هند، چین و سایر بازارها تغییر مسیر پیدا کرده‌است؛ این در حالی است که کشورهای اروپایی در شرایط فعلی، پذیرای نفتکش‌های بیشتری از مبادی خاورمیانه، آمریکای‌لاتین و ایالات‌متحده هستند.
جالب است بدانید که روسیه اخیرا اعلام کرد تولید نفت خود را‌برابر با حدود ۵درصد کاهش خواهد داد. این موضوع می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که مسکو برای فروش نفت خود با مشکلاتی مواجه است. بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران فعال در حوزه انرژی باور دارند اروپا در زمستان امسال خوش‌شانس بوده‌است. آب و هوای معتدل به کاهش تقاضا برای گاز کمک کرده‌است، گازی که در حجم بالا برای تامین گرمایش در اروپا استفاده می‌شود. در عین حال، محدودیت‌های سختگیرانه در مبارزه با کووید-۱۹ از سوی پکن، اشتهای سیری‌ناپذیر این کشور برای خرید گاز بیشتر را مهار و حجم معتنابهی از ال‌ان‌جی را به سمت بازار اروپا روانه‌کرد.
افق پیش‌روی نفت و گاز
نگرانی کنونی این است که در زمستان آینده، عواملی همچون برودت بالاتر هوا در اروپا در کنار اقتصاد احیا شده و تشنه انرژی اژدهای زرد، بر فرآیند تامین و عرضه جهانی گاز فشار آورده و به افزایش چندباره قیمت انرژی دامن بزند. در همین ارتباط، مارکو آلورا مدیر اجرایی تی‌ای‌اس که راه‌اندازی تاسیساتی برای واردات گاز در ویلهلم‌شاون در شمال‌غرب آلمان را در دستور کار دارد، می‌گوید: «چنانچه چین به دلایلی مانند بازگشایی مرزهای این کشور یا حتی بروز سرمای هوا، خرید و واردات گاز را از سر بگیرد، اروپا حداقل تا چند سال‌در تامین منابع پایدار انرژی با مشکلات جدی مواجه خواهد بود.» در همین راستا دولت آلمان به‌عنوان یک اقدام احتیاطی، از شهروندان خود خواسته است که در مصرف انرژی با وسواس بیشتر عمل کرده و صرفه‌جویی را در راس اولویت‌های خود قرار دهند.