با پیش‌بینی افزایش اهمیت صنعت نفت در جهان و مزیت‌های کم نظیر آن در کشور، این صنعت باید در مسیر پیشرفت کشور پیشرو باشد.
کشورهای توسعه یافته ای که روند رشد خود را در چند دهه اخیر طی کرده اند یک ویژگی مشترک داشتند؛ همگی آنها با مطالعه پتانسیل های خود در حوزه نیروی انسانی و منابع طبیعی، مزیت های رقابتی خود را کشف کردند و با سرمایه گذاری و اولویت بندی آن بخش ها سنگ اول توسعه خود را قرار دادند.
برخی کشورها کشاورزی را معیار قرار دادند و با افزایش تولید محصولات کشاورزی سرانه تولید ملی را بالا بردند. برخی در حوزه تکنولوژی، برخی انرژی و برخی صنعت.
هر چند هر کشوری برای افزایش قدرت و عدم آسیب پذیری خود لازم است در حوزه های استراتژیک و اساسی سرمایه گذاری کند و به خودکفایی برسد، اما گام بعدی برای پیشرفت اقتصادی شناسایی و پیگیری مزیت های رقابتی است.
کشور ما از نظر نیروی انسانی بسیار غنی است و از منظر منابع طبیعی نیز جزو برخوردارترین کشورهای جهان می باشد و از این بابت شرایط برای رشد مهیاست.
اما سوال این است که برای تسریع در پیشرفت کشور از کجا شروع کنیم. در میان صنایع موجود، شاید صنعت نفت مزیت رقابتی و سکوی پرتاب کشور باشد.
بسیاری کارشناسان این صنعت را صنعت پیشرو و بسیار بااهمیت می خوانند و معتقدند تمرکز و اولویت اول صنعت کشور، صنعت نفت است. برخی دلایلی که آنها اقامه می کنند از این قرار است:
- سودآوری بالا و درآمد قابل توجه این صنعت در نسبت با دیگر صنایع.
- کسب درآمد ارزی از طریق فروش نفت و فرآورده های نفتی.
- تامین سرمایه اولیه برای رشد و توسعه صنایع دیگر از محل عایدات صنعت نفت.
- افزایش برد استراتژیک کشور در جهان با توجه به اهمیت جایگاه انرژی در جهان.
- تامین مواد اولیه مورد نیاز در صنایع دیگر مانند واحد الفین که با تولید اتیلن و پروپیل نیاز واحدهای پلی‌اتیلن و پروپیل را تامین می‌کند.
- اشتغالزایی گسترده با توجه به ابعاد این صنعت و بکار گیری نیروهای متخصص کشور.
- جذب سرمایه های بخش خصوصی و سرمایه های خارجی به دلیل جذابیت این حوزه در نسبت با بازارهای دیگر.
- تامین ارزان انرژی و سوخت کشور و قطع وابستگی به خارج.
- افزایش شدید قیمت محصولات نفتی و پتروشیمی در 10 سال آینده؛ پیش‌بینی می‌شود ارزش محصولات پتروشیمیایی در دنیا تا سال 2018 معادل 791 میلیارد دلار بشود.
- کسب رتبه اول صنایع نفتی در زمینه جایگزینی واردات در کشور؛ موسسه بیزینس مانیتور در گزارشی در مورد صنعت پتروشیمی ایران اعلام کرده که بخش پتروشیمی ایران دارای بیشترین قابلیت رشد در بخش نفت و دیگر صنایع ایران طی 10 سال آینده است.
- افزایش سودآوری و قدرت رقابت در بازارهای جهانی پس از افزایش نرخ ارز.
- ارزش افزوده بسیار بالا در نسبت دیگر صنایع؛ به این معنی که با تغییرات شیمیایی و فیزیکی بر روی هیدروکربورهای نفتی و گازی می‌توان ارزش محصول را به میزان 10 تا 15 درصد افزایش داد.
تنوع محصولات نفتی و پتروشیمی می‌تواند حلقه‌های مفقوده صنایع بیشماری را تکمیل کند؛ بدون شک توسعه صنایع وابسته این صنعت نیز در تامین کالاهای مصرفی و رفع نیازهای صنایع داخلی کشورمان نقش بسزایی ایفا می‌کند.
صنعت پتروشیمی کشورمان در سال‌های اخیر در زمینه تولید محصولات متعارف و پایه پتروشیمی به موفقیت‌های عظیمی دست یافته است، به طوری که سهم صنعت پتروشیمی از GDP (تولید ناخالص داخلی) کشور از 1.29 درصد در پایان سال 1383 به 1.5 درصد در پایان سال 1390 رسیده است. از سوی دیگر سهم صنعت پتروشیمی از صادرات غیرنفتی با رشد 48 درصدی به 37.2درصد در سال 1391رسیده و در صادرات محصولات صنعتی نیز سهم این صنعت از 34.8 درصد به 46.5درصد افزایش داشته که بیانگر رشد 34 درصدی است.
مزیت ها و امتیازاتی که در بالا شمرده شد همگی دلالت بر اهمیت و استراتژیک بودن صنعت نفت و صنایع وابسته به آن دارد و نباید از این بخش غافل شد؛ اینکه دشمن این بخش را بیش از دیگر حوزه ها مورد تهاجم و هدف قرار داده نیز به جایگاه ویژه این صنعت اشاره دارد.
لذا توسعه این صنعت باید در اولویت کاری تیم اقتصادی دولت باشد تا ضمن بهره برداری از حوزه های مشترک با همسایگان، میزان اشتغال، تولید ناخالص داخلی، درآمد ارزی و صادرات کشور نیز رشد کند.