دسترسی آسان؛ مقدم بر کاهش نرخ سود
دنیای اقتصاد: دسترسی آسان به منابع بانکی یا تعدیل نرخ سود متناسب با نرخ تورم از هفته گذشته در کانون توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. اغلب کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط حاکم در کشور سهولت اعطای تسهیلات بانکی به متقاضیان از اهمیت بیشتری نسبت به کاهش نرخ سود بانکی برخوردار است؛ با این حال فعالان این بخش این نکته را نیز مد نظر قرار می‌دهند که طی سال‌های اخیر نرخ بالای سود بانکی موجب کاهش قدرت رقابتی بخش تولید شده است به همین دلیل همزمان با برداشتن موانع و تسهیل دسترسی به منابع بانکی، باید در جهت کاهش نرخ سود نیز گام برداشت.
.
چگونگی تعیین نرخ سود بانکی یکی از تخصصی‌ترین و مهم‌ترین مسائل سیاست‌گذاری پولی است که به اعتقاد برخی از کارشناسان تصمیم‌گیری درباره آن باید به نهاد سیاست‌گذار پولی واگذار شود؛ چرا که سیاست‌های دستوری در بازار پول بدون توجه به متغیرهای کلان اقتصادی، چالش‌های بسیاری را به دنبال خواهد داشت. در این میان، با توجه به عدم تناسب خلق پول با نیازهای مالی بنگاه‌های صنعتی این سوال مطرح است که از دیدگاه فعالان صنعتی در بخش خصوصی سهولت دریافت تسهیلات اولویت دارد یا کاهش نرخ سود؟
به گفته فعالان بخش تولید در صورتی که فعالان صنعتی برای ایجاد پروژه‌های جدید که بهره‌برداری از آنها معمولا به 3 تا 4 سال زمان نیاز دارند، متقاضی دریافت تسهیلات باشند، نرخ سود تسهیلات برای آنها حائز اهمیت خواهد بود، اما در شرایط کنونی که بخش تولید برای تامین سرمایه در گردش و واردات مواد اولیه با مشکل نقدینگی مواجه است دسترسی آسان به تسهیلات می‌تواند در اولویت قرار گیرد. اینکه دسترسی آسان به تسهیلات در اولویت قرار دارد یا کاهش نرخ سود، محور گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با فعالان صنعتی است.
مسعود خوانساری که روز گذشته در انتخابات هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران به‌عنوان رئیس انتخاب شد، در مورد نرخ سود تسهیلات بانکی اینگونه پاسخ داد: اعتقاد داریم که در بازار رقابتی، همه موارد باید بر اساس بازار تعیین شود؛ ارزش پول هم باید در بازار رقابتی تعیین شود.
نصرالله محمدحسین فلاح، عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع و کنفدراسیون صنعت ایران نیز با اشاره به مشکلات تولید در تامین مالی، می‌گوید: در سال‌های اخیر آنقدر بخش تولید برای تامین منابع مالی تحت فشار بوده که کاهش یک یا دو درصدی نرخ سود تسهیلات مساله روز تولید نیست. وی با اشاره به تخلیه پول از بخش تولید اظهار کرد: در حال حاضر منابع محدود حاصل از صادرات بخش تولید وصول می‌شود ولی به بخش تولید بازگردانده نمی‌شود. در این وضعیت بحث سود تسهیلات برای تولیدگر معنی ندارد.
عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع با بیان اینکه تولیدگر نیازمند نقدینگی است، گفت: مساله تامین نقدینگی مورد نیاز بخش تولید در دولت یازدهم هم هنوز برطرف نشده است. فلاح افزود: ممکن است در برخی صنایع مانند صنعت خودرو که کمی رونق گرفته است، اعطای تسهیلات افزایش یافته باشد، اما سایر بخش‌های صنعتی از منابع بانکی بی‌بهره بوده‌اند. رئیس انجمن صنایع ریخته‌گری ادامه داد: در حال حاضر با توجه به مشکلات بخش تولید، تسهیل دریافت تسهیلات برای بخش تولید در اولویت است.
مصطفی رناسی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در این خصوص با اشاره به سه نکته می‌گوید: در درجه اول نرخ سود تسهیلات بانکی برای بخش تولید بسیار تعیین‌کننده است چرا که با پایین آمدن نرخ سود تسهیلات، سرمایه‌گذاران تشویق خواهند شد تا در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند.
به گفته رناسی، پیش از سود تسهیلات سهولت دریافت تسهیلات از اهمیت بسیاری برای بخش تولید برخوردار است و نرخ سود تسهیلات باید گام به گام کاهش یابد. به گفته وی، اگر رونق تولید و حل مساله اشتغال اولویت دولت است، دولت می‌تواند بخشی از هزینه‌های طرح‌های تولیدی را تا زمان بهره‌برداری تقبل کند.
وی همچنین درباره اخبار منتشر شده مبنی بر تفاهم بانک‌ها برای اصلاح نرخ سود تسهیلات بانکی نیز اظهار کرد: نرخ سود تسهیلات باید به‌صورت رقابتی تعیین شود نه دستوری. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه هر گونه شوک در اقتصاد (کاهش یا افزایش دستوری نرخ سود) اثر خوبی به دنبال نخواهد داشت، اظهار کرد: کاهش نرخ سود بانکی باید متناسب با نرخ تورم و به‌صورت تدریجی صورت گیرد.
آسان‌سازی دسترسی به منابع
مسعود گلشیرازی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران نیز با اشاره به اینکه منابع بانکی عملا به بخش تولید تزریق نمی‌شود، اظهار کرد: طی سال‌های اخیر بخش تولید 60 درصد از توان رقابتی خود را از دست داده است و دسترسی آسان به تسهیلات، ایجاد اشتغال و کنترل تورم اولین گام برای عبور از این مشکل محسوب می‌شود. گلشیرازی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر تولید به رشد سرمایه‌گذاری، تامین منابع ارزان‌قیمت و استفاده از ظرفیت‌های موجود نیاز دارد تا بتواند برای رقابت آماده شود، می‌گوید: ورود بانک‌ها به عرصه بنگاه‌داری و تخصیص منابع به بنگاه‌های خصولتی(نیمه خصوصی و نیمه دولتی) موجب شده تا دسترسی بخش تولید به منابع بانکی با مشکل مواجه شود که باید در این خصوص اقدام اساسی صورت گیرد.
وی همچنین در مورد کاهش نرخ سود تسهیلات نیز می‌گوید: تعیین نرخ سود بانکی در سال‌های اخیر روند اشتباهی را طی کرده است. نرخ سود تسهیلات باید نرخی باشد که سرمایه‌گذاری به سمت تولید حرکت کند، اما در کشور ما شرایط به گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران رغبتی برای حضور در بخش تولید از خود نشان نمی‌دهند.
دسترسی به منابع تسهیل شود
محمدمهدی رئیس‌زاده، دبیر انجمن نساجی ایران نیز با بیان اینکه در حال حاضر تسهیلات با سود 27 تا 28 درصد در اختیار واحدهای تولیدی قرار می‌گیرد، می‌گوید: آنچه مسلم است با توجه به مشکلاتی که این بخش با آن دست و پنجه نرم می‌کند باید واحدهای تولیدی و واحدهای خدمات بازرگانی که نسبت به تامین مواد اولیه بخش تولید اقدام می‌کنند، در اولویت دسترسی به تسهیلات بانکی قرار گیرند.
دبیر انجمن نساجی ایران همچنین درخصوص اخبار منتشر شده مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی با اشاره به اینکه عدم ورود دولت به‌صورت دستوری در شرایطی امکان‌پذیر است که اقتصاد کشور رقابتی باشد، می‌گوید: شرایط کنونی حاکم در کشور ما به گونه‌ای است که دولت ناچار به ورود برای تعیین برخی پارامترهای اقتصادی است چراکه شرایط تحریم در کشور حاکم است و از سوی دیگر با محدودیت منابع مواجه هستیم.
مبتنی نبودن شرایط اقتصادی بر بازار یکی دیگر از مواردی است که رئیس‌زاده به آن اشاره کرده و در این خصوص می‌گوید: با توجه به اینکه اقتصاد کشور مبتنی بر بازار نیست، شورای پول و اعتبار موظف به تعیین چارچوب و سیاست‌گذاری در این خصوص است، اما این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد در صورتی که بخواهیم نرخ تورم را ملاک تعیین سود بانکی قرار دهیم، شوک شدیدی به بازار وارد خواهد شد و از سوی دیگر به ایجاد رانت دامن خواهد زد، به همین دلیل دولت باید به تدریج نسبت به کاهش نرخ سود اقدام و از روی‌آوردن به روش دستوری دوری کند.
چرخش نقدینگی به سمت تولید
حسین سلیمی، عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع نیز با بیان اینکه آمار اعلام شده در ماه‌های اخیر از سوی بانک مرکزی بیانگر چرخش نقدینگی به سمت تولید است، می‌گوید: بخش تولید علاوه بر اینکه نیازمند دسترسی آسان به تسهیلات است برای افزایش قدرت رقابتی به تسهیلات ارزان قیمت نیز نیاز دارد.