سقوط تاریخی قیمت نفت طی یک سال گذشته کاهش قیمت گاز را نیز در پی داشته و باعث شده صادارت گاز ایران به اروپا که از گذشته های دور مطرح بوده فعلا به عنوان یک گزینه جدی مطرح نباشد و کشورهای همسایه در اولویت ایران برای صادرات گاز قرار بگیرند.
در پی بحران ایجاد شده بین اروپا و روسیه که نقش مهمی در تامین گاز کشورهای اروپایی دارد، اروپا دنبال این است که منابع و مسیرهای انتقال گاز خود را متنوع کند و به دنبال گزینه های جدید باشد و در این بین ایران از گزینه هایی است که می تواند در بلند مدت کمبود گاز اروپا را تامین کند
.بر اساس این گزارش بنا به آخرین آمار، ایران نخستین دارنده ذخایر گاز در دنیا است و با تولید کنونی، تا ۱۲۰ سال گاز خواهد داشت و این در حالی است که برخی از تامین کنندگان گاز اروپا کمتر از ۲۰ تا ۳۰ سال منابع گازی دارند.
در این راستا در مجامع غیر رسمی اروپا امکان این که گاز از ایران تامین شود مطرح شده و به نظر می رسد اروپایی ها منتظر بهبود شرایط سیاسی هستند تا گزینه واردات گاز از ایران را به صورت جدی تر مطرح کنند.
بر این اساس مسیری که برای ورود به مرز اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده، ۲.۵ تا سه هزار کیلومتر است. اکنون حدود ۲۲ درصد از انرژی مورد نیاز اروپا از طریق گاز طبیعی تامین می شود.
اما در حالی که ایران به عنوان گزینه تامین صادرات گاز به اروپا مطرح شده، بیژن زنگنه ،وزیر نفت کشورمان که برای شرکت در کنفرانس انرژی برلین راهی آلمان شده بود، درباره گمانه زنی ها درباره کمک تهران به متنوع شدن منابع گاز اروپا در آینده نزدیک به روزنامه وال استریت ژورنال گفت: اولویت ما جهش در صادرات گاز به آسیا است نه اروپا.
وی همچنین اواخر فروردین ماه و در یک نشست خبری درباره صادرات گاز ایران به اروپا از طریق ترکیه و همچنین آذربایجان که به تازگی مطرح شده است، گفته بود اروپا همیشه جزو بازارهای صادراتی گاز ایران بوده اما بحث جدی در این زمینه صورت نگرفته است و اکنون نیز کسانی که این موضوع را مطرح می کنند به دنبال "مرده خری" هستند، به عبارت دیگر باید بعد از تحریم ها درباره صادرات گاز به اروپا تصمیم بگیریم و اکنون اولویت ما صادرات گاز به کشورهای همسایه است.
از سوی دیگر سید محسن قمصری،مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، نیز بر این باور است که کاهش قیمت گاز باعث شده تا صادرات گاز به اروپا با قیمت حدود ۵ دلار اقتصادی نباشد.
وی با بیان اینکه به نظر نمی رسد قیمت در سال جاری به بیش از ۷ دلار برسد، گفت که سخت است بگوییم اگر نفت به چه قیمتی برسد صادرات گاز اقتصادی خواهد بود.
در این زمینه همچنین علی رضا کاملی، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران اولویت نخست صادرات گاز را کشورهای منطقه عنوان کرده و گفته که با توجه به ذخایر عظیم گاز در ایران، صادرات گاز تنها به کشورهای منطقه محدود نخواهد بود.
صادرات گاز به اروپا قدمتی نزدیک به ۴۰ سال دارد و گفته می شود خط سراسری انتقال گاز دوم در سال ۱۹۷۶ با هدف صادرات به اروپا کشیده شد. در دوران اصلاحات نیز مذاکراتی با انگلستان، فرانسه و آلمان صورت گرفت و مقدمات این صادرات فراهم شد، اما باید دید با توجه به قیمت های فعلی گاز طبیعی و بازار موجود در کشورهای همسایه و منطقه برای گاز ایران، صادرات گاز ایران به اروپا پس از رفع تحریم ها عملیاتی خواهد شد و یا رفع تحریم ها نیز به دلیل پایین بودن قیمت گاز باعث ورود گاز ایران به اروپا نمی شود.
کشورهای منطقه، اولویت نخست صادرات گاز ایران هستند
این در حالی است که مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران با بیان اینکه اولویت نخست صادرات گاز، کشورهای منطقه هستند، گفت: با توجه به ذخایر عظیم گاز در ایران، صادرات گاز تنها به کشورهای منطقه محدود نخواهد بود.
علیرضا کاملی درباره صادرات گاز ایران به اروپا و اینکه آیا با توجه به بعد مسافت صادرات گاز به این منطقه اقتصادی خواهد بود، اظهار داشت: هزینه بالای صادرات در کنار ارزان بودن قیمت گاز در اروپا سبب شد اولویت نخست ایران صادرات گاز به کشورهای منطقه باشد.
وی با بیان اینکه زمانی باید به فکر بازارهای اروپا برای صادرات گاز بود که بازار به اندازه کافی برای گاز ایران در منطقه وجود نداشته باشد، تصریح کرد: هم اکنون به راحتی می توان حداکثر با ٢٠٠ کیلومتر خط لوله، گاز ایران را به همسایگان جنوبی رساند، در حالی که برای رسیدن گاز ایران به اروپا به چهار هزار کیلومتر خط لوله نیاز است.
کاملی با بیان اینکه با توجه به شرایط موجود، صادرات گاز به اروپا اولویت نخست نیست، تاکید کرد: آنچه بدیهی است اینکه با توجه به وجود ذخایر عظیم گاز در کشور، ایران برای صادرات گاز به بازارهای مختلف چشم خواهد داشت و خود را به چند کشور منطقه محدود نمی کند.
در حال حاضر، ایران، صرفا به ترکیه گاز صادر می کند و قرار است که از بهار سال آینده نیز صادرات گاز به عراق را آغاز کند.
پاکستان کشور دیگری است که تمایل خود را برای واردات گاز از ایران اعلام و قراردادی را نیز امضا کرده، اما تاکنون اقدامی برای احداث خط لوله انتقال گاز انجام نداده است.
براساس قرارداد گازی تهران – اسلام آباد، تا سال آینده ایران باید به طور متوسط روزانه حدود 21.5 میلیون مترمکعب گاز به پاکستان صادر کند و با وجود مراحل نهایی ساخت و آماده سازی خط لوله انتقال گاز ایران اما طرف پاکستانی هنوز ساخت لوله گاز در خاک کشور خود را آغاز نکرده است.
عمان مقصد دیگر گاز صادراتی ایران است. براساس تفاهم نامه میان دو کشور، سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز به عمان صادر می شود.
صادرات گاز ایران به عمان برای ٢٥ سال برنامه ریزی شده و ارزش گاز صادراتی در این مدت با توجه به قیمت های روز ٦٠ میلیارد دلار تخمین زده می شود.
همچنین مذاکرات اولیه ای نیز بین ایران و کویت و امارات متحده عربی برای صادرات گاز انجام شده که هنوز نهایی نشده است.