بدیهی است که ایران همچنان اقتصادی نفت‌محور داشته و تمامی نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی همواره در تلاش بوده‌اند تا میزان وابستگی اقتصاد کشور به این طلای سیاه را کاهش داده و نگرش سرمایه‌ای را به نفت توسعه دهند.
بنابراین با وجود چنین اصلی می‌توان گفت نخستین و مناسب‌ترین روش برای افزایش ارزش‌افزوده نفت و گاز، تمرکز بر توسعه واحدهای پتروشیمی است زیرا با این‌کار علاوه بر تنوع محصولات نفتی و گازی، در زمینه اشتغال و درآمدزایی نیز رشد و توسعه قابل توجهی خواهیم داشت. یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های نظام اقتصادی ایران که بارها از سوی مقامات مختلف سیاسی و حتی رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید شده، افزایش میزان صادرات و کاهش حجم واردات کشور همراه با افزایش حجم صادرات غیرنفتی است. به این ترتیب تمامی اهداف نهادها و سازمان‌های اقتصادی باید بر همین محور استوار بوده و ادامه یابد. این در حالی است که شاهد تاکید و تنظیم یکی از بندهای هشتاد گانه برنامه ششم توسعه در زمینه «تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز و کاهش شدت انرژی» هستیم اما مهم‌ترین نکته این است که این بند از برنامه ششم توسعه به چه نحوی باید اجرا شود.
نادر فریدونی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره بررسی راهکارهای موجود برای اجرایی شدن اصل «تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز و کاهش شدت انرژی» در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: سیاست‌های برنامه ششم توسعه به طور کلی بر پایه محورهای سه‌گانه «اقتصاد مقاومتی»، «پیشتازی در عرصه علم و فناوری» و «تعالی و مقاوم‌سازی فرهنگی» با در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود در صحنه داخلی و خارجی تنظیم شده است.
وی گفت: تدوین این سیاست‌ها به نحوی بوده که با تحقق اهداف برنامه ششم توسعه به ارائه الگوی برآمده از تفکر اسلامی در زمینه پیشرفت که به کلی مستقل از نظام سرمایه‌داری جهانی است، کمک کند.
فریدونی ادامه داد: اتکا بر توانایی‌های انسانی، طبیعی، امکانات داخلی و فرصت‌های وسیع برآمده از زیرساخت‌های موجود در کشور، بهره‌گیری از مدیریت جهادی و روحیه انقلابی و تکیه بر اولویت‌های اساسی مطرح شده در سیاست‌های کلی موجب عملیاتی شدن هرچه سریع‌تر اصل ۴۴ قانون اساسی و اقتصاد مقاومتی می‌شود.
در همین حال سیدحمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با تاکید بر اینکه تنها نکته‌ای که در زمینه فعالیت واحدهای پتروشیمی و پالایشی مورد تایید تمامی نهادهای دولتی و خصوصی است، جلوگیری از خام‌فروشی است به صمت گفت: خام‌فروشی نفت با قیمت گزاف به ضرر نظام اقتصادی کشور خواهد بود چراکه خام‌فروشی در هیچ دوره‌ای از تاریخ به نفع کشور نبوده و در بیشتر موارد از روی اجبار انجام شده است.
وی ادامه داد: این درحالی است که در بیشتر اوقات به دلیل نبود متخصصان و تجهیزات موردنیاز نتوانسته‌ایم نفت و گاز استخراج شده را تبدیل به احسن کرده و به این ترتیب سودآوری بیشتری برای نظام اقتصادی کشور داشته باشیم.
دکتر حسینی افزود: دامنه فرآورده‌های پتروشیمی به گستردگی تمام علوم بوده و محدود به قلمرو بالادستی یا پایین‌دستی صنعت نفت نمی‌شود. بنابراین سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر در توسعه صنعت پتروشیمی و توسعه زیرساخت‌ها و ارتقای فناوری مورد نیاز این صنعت جای دوری نرفته و در کوتاه‌ترین زمان ممکن بالاترین حجم سوددهی را تجربه خواهد کرد.
این نماینده بخش خصوصی تصریح کرد: بر این اساس، افزایش تولید از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با تاکید بر برداشت صیانتی از منابع، می‌تواند تاثیر چشمگیری بر رشد و توسعه صنعت نفت داشته باشد.
وی یادآور شد: سالم‌سازی فضای اقتصاد ملی و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا و رانت‌آفرین، تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش‌افزوده، تولید ثروت، بهره‌وری، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری و اشتغال مولد و اعطای نشان اقتصاد مقاومتی و جهاد اقتصادی به اشخاص دارای خدمات برجسته در این زمینه، تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و جهاد اقتصادی و گفتمان‌سازی آن به‌ویژه در محیط‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی، از دیگر تاثیرات این بند از برنامه ششم توسعه است.
حسینی تاکید کرد: براساس اسناد بالادستی کشور ازجمله سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، تکمیل زنجیره ارزش و جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی ضروری است. به این ترتیب می‌توان گفت که صنعت پالایشگاهی و صنایع پایین‌دستی آن از جمله صنعت پتروشیمی، نقش اساسی در تحقق این هدف دارند. از جمله معضلاتی که تاکنون تکمیل این زنجیره ارزشی را به تعویق انداخته می‌توان به نامناسب بودن الگوی پالایشی کشور که از عمده دلایل پایین بودن میزان تولید فرآورده‌های با ارزش‌افزوده بالا در واحدهای پالایشگاهی کشور است اشاره کرد. همچنین استفاده نکردن از فرآیندهای تبدیل ثانویه در پالایشگاه‌های کشور و پایین بودن ضریب پیچیدگی آنها، موجب افزایش سهم فرآورده‌های سنگین نسبت به فرآورده‌های سبک شده است. بر اساس این گزارش می‌توان گفت برای اجرایی شدن این بند از بندهای برنامه ششم توسعه، تمام نهادها و سازمان‌های دولتی تلاش کرده‌اند تا با فاصله گرفتن از خام‌فروشی در تمامی صنایع به‌ویژه صنعت نفت، زنجیره ارزش‌افزوده صنعت نفت و گاز را افزایش دهند.