گویا شتاب برای سهمگیری در بازار ایران موجب شده تا مسوولان ایرانی نیز دیگر بدون هیچ اغماضی خواستهای خود را برای همکاری با شرکتهای و سرمایهگذاران خارجی که زمانی خواب حضور در ایران را میدیدند بر زبان بیاورند. میگویند ایران اقتصادی ٤٠٠ میلیارد دلاری در اختیار دارد که تشنه سرمایهگذاری خارجی است؛ دلیلی که باعث شد تا سرمایهگذاران و شرکتهای خارجی به راحتی برای کسب سهم از این بازار به رقابت با یکدیگر بپردازند.
این موضوع مورد تایید رسانههای خارجی است، گویا این روزها رسانههای خارجی بهتر از یکی دو ماه قبل الزام ایران به عقد قراردادهای مختلف پیش از توافق را درک کردهاند. در روزهای پیش از توافق بارها مردان اقتصادی دولت اعلام کردند که شرایط سرمایهگذاری در ایران در روزهای پس از توافق با پیش از توافق متفاوت است اما گویا تردید از توافق یا شاید تردید در تصمیم جدی دولتمردان دولت یازدهم موجب شد تا سیل سرمایهگذاران و مذاکرهکنندگان خارجی پیش از روزهای تحریم کمرنگتر از حال باشد.
به هر جهت طبق گزارشی که روزنامه انگلیسی زبان فایننیشال اکسپرس هند نوشته است :«سرمایهگذاران خارجی برای ورود به اقتصاد ٤٠٠ میلیارد دلاری ایران با هم در رقابت هستند و بسیاری نیز در قالب شرکتهای چندملیتی آماده ورود به ایران میشوند.» البته برجام، حتی قبل از لغو تحریمها نیز شرکتهای خارجی را به تکاپو واداشته بود تا جای پایی برای خود در بازار سهام ١٠٠ میلیارد دلاری تهران پیدا کنند، هر چند برخی همچنان جانب احتیاط را حفظ میکنند.
ایران، کشوری با درآمد متوسط رو به بالا، جمعیت ٧٨ میلیونی و تولید سالانهای بیش از تایلند و امارات متحدهعربی، در آستانه پیوستن دوباره به اقتصاد جهانی است. این کشور، بزرگترین اقتصادی است که پس از متلاشی شدن اتحاد جماهیر شوروی به اقتصاد جهانی میپیوندد. با همه این شرایط؛ حال که فابیوس فرانسوی راهی تهران است نیز باز شرایط متفاوتتر از زمانی است که قائم مقام مرکل به ایران آمد. البته این ماجرا بعید هم نبود.
در همان زمانی که نخستینبار بعد از دولت یازدهم و سخنرانی رییسجمهور ایران در اجلاس داووس در سال ٩٢ هیات اروپایی به ایران آمده بود هم نگاه شرکتهای اروپایی به دستان هیات فرانسوی و مخصوصا نماینده توتال دوخته شده بود تا هر زمان که قراردادی بین ایران و این شرکت فرانسوی منعقد شدسایر شرکتها هم پروندههای سرمایهگذاری خود را رو کنند.
اما حالا یکی از وزرای فرانسه به ایران میآید و این خود شاه کلیدی است برای استارت سرمایهگذاری شرکتهای اروپایی در ایران. شاید این همان دلیلی است که ٣٠ شرکت اروپایی در وین بدون هیچ پردهداری با مسوولان ایرانی پای میز مذاکره نفتی مینشینند و سخن از سرمایهگذاریهای میلیاردی میزنند. به گفته یکی از مقامات نفتی، ایران ٢٧ میلیارددلار پروژه برای سرمایهگذاری خارجی تعریف کرده است و بنا به گفته روزنامه فایننشنال تایمز ایران اقتصاد ٤٠٠ میلیارد دلاری دارد و این برای سرمایهگذاران یعنی ورود به بهشت. بهشتی که در نفت وخودرو خلاصه نشده و نگاه ریزبین سرمایهگذاران آنها را به سایر بخشهای اقتصادی ایران از جمله سهام نیز سوق داده است.
ورود یک میلیارد دلار
بر این اساس است که کارگزاری بانک سرمایهگذاری رنسانس سرمایه روسیه پیشبینی میکند، در سال نخست پس از لغو تحریمها، یک میلیارد دلار سرمایه به ایران سرازیر شود، هرچند این اتفاق به تدریج رخ خواهد داد و بعید است یکباره اتفاق بیفتد. شرکت فرست فرونتیر کپیتال انگلستان نیز درصدد راهاندازی یک سرمایهگذاری سازگار با تحریم در ایران و امیدوار است قبل از لغو تحریمها بتواند جای پای خود را در بورس تهران محکم کند.
ریچارد ادلی، معاون مدیرعامل شرکت یادشده که برای سرمایهگذاری شرکتش در ایران ظرف چند ماه آینده برنامهریزی کرده و قصد دارد تا قبل از پایان سال جاری میلادی ١٠٠ میلیون یورو در این کشور سرمایهگذاری کند، گفت: ایران، بازاری است که در همه بخشها کسری سرمایه دارد و پول زیادی به طرف آن سرازیر خواهد شد، ابتدا پولهای داغ و سپس سایر پولها - پول داغ به پول سرگردانی گفته میشود که در پی دریافت سود کوتاهمدت بالاست و به سرعت از بازاری به بازار دیگر منتقل میشود.
ادلی حتی افزوده است: «در مقایسه با دیگر کشورهای نوظهور، ایران کارهای زیادی برای انجام دادن دارد.» اما، شرکت فرست فرونتیر کپیتال تنها نیست. در ماه آوریل (فروردین) شرکت شارلمانی انگلستان نیز اعلام کرد، به منظور ایجاد صندوقی برای سرمایهگذاری در اوراق بهادار ایران با شرکت شرکای فیروزه تهران همکاری میکند.
برخی شرکتها مانند شرکت منا کپیتال، در حال آماده شدن برای سرمایهگذاری در ایران هستند اما نگران ریسک سرمایهگذاری در این کشور نیز میباشند. خالد عبدالمجید، مسوول ارشد اطلاعات شرکت یادشده گفت: این شرکت قصد دارد پس از لغو تحریمها، بخشی از سرمایه خود را در بازار سهام ایران سرمایهگذاری کند. وی افزود: شرکتش بررسیهای خود را برای پیدا کردن شرکتهای مناسب ایرانی آغاز کرده است. بانک سرمایهگذاری رنسانس سرمایه روسیه و شرکت تحقیقاتی اکسترات انگلستان هر دو اعلام کردهاند که تقاضای تحقیق در مورد شرکتهای ایرانی، از سوی شرکتهای سرمایهگذاری که آماده ورود به این کشور هستند، به اوج رسیده است.
٣٠ شرکت اروپایی طرف مذاکره نفتی
در عین حال نفت که همواره یکی از جذابیتهای ایران بوده است نیز موجب شده تا به عنوان بازاری پر سود مورد توجه خاص برخی از شرکتها قرار گیرد. حال با ورود فابیوس فرانسوی به ایران و تشدید احتمال از سرگیری فعالیت شرکتهای فرانسوی در ایران مقامات نفتی ایران از این موقعیت استفاده کرده و به راحتی پای میز مذاکره با سرمایهگذاران مختلف مینشینند.
به گفته امیر حسین زمانینیا، معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت، ایران با بیش از ٣٠ شرکت اروپایی مذاکره کرده است. البته استفاده از توانمندی شرکتهای داخلی و انتقال تکنولوژی مهمترین شرایط ایران برای حضور شرکتهای خارجی در صنعت نفت است.
وی البته تعدد شرکتها را منافی گذر ایران از شرایطش برای سرمایهگذاری در ایران نمیخواند و میگوید: «پس از توافق ایران و ١+٥ شرکتهای اروپایی بسیار علاقهمند به حضور در صنعت نفت ایران هستند اما ایران برای حضور اروپاییها شرایطی در نظر گرفته است. صنعت نفت ایران نسبت به ١٢ سال گذشته تفاوتهای زیادی دارد، استفاده از توانمندی شرکتهای داخلی و انتقال تکنولوژی، مهمترین شرایط ایران برای حضور شرکتهای خارجی در صنعت نفت ایران است؛ ضمن اینکه این حضور باید منافع اقتصادی ایران را تضمین کند.
وی البته به موضوع نگرانی سازندگان داخلی درباره نادیده گرفتن آنها در دوران پساتحریم هم اشاره کرده و با تاکید بر حمایت وزارت از آنها گفته است: «استفاده از توانمندی بخش خصوصی و سازندگان داخلی از جمله ملاحظات جدی وزارت نفت در همکاری با شرکتهای بینالمللی است.» ایران از روزهای پس از تحریم بارها اعلام کرده است که «ایران امروز با ١٢ سال گذشته کاملا متفاوت است و شرکتهای خارجی اگر بخواهند در ایران فعالیت کنند باید به این تغییرات توجه کنند؛ چون ایران هماکنون در بسیاری از زمینهها صاحب تکنولوژی شده است.
راز موفقیت شرکتهای اروپایی که میخواهند در زمینه تجهیزات ایران کار کنند منوط به مشارکت با شرکتهای ایرانی و دستیابی به بازاری بزرگتر از ایران است، شرکتهای ایرانی با تکنولوژی برتر شرکتهای اروپایی و با برندهای شناخته شده میتوانند هم برای تامین نیازهای کشور و هم برای صادرات، تجهیزات تولید کنند.» هر چند که امروز فابیوس هیات تجاری همراه خود نمیآورد اما ناگفته پیداست که شوق سرمایهگذاری فرانسویها در ایران کمتر از آلمانها و سایر شرکتهای اروپایی نیست و قطعا فرانسویها قصد دارند سهم خوبی از بازار ایران را از آن خود کنند.