اقتصاد نفتی نه تنها از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و نص صریح قانون اساسی مبنی بر استقلال اقتصاد ایران فاصله معناداری دارد بلکه فارغ از هر گونه منطق اقتصادی برای دستیابی به رشد و توسعه است.
به گزارش پایگاه خبری اوپکس به نقل از خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، "من سال‌ها پیش این را گفتم که یکى از آرزوهاى من این است که یک روزى ما بتوانیم کشور را جورى اداره کنیم که حتى اگر لازم بود، یک قطره نفت هم صادر نکنیم و کشور اداره شود. این چیزى است که تا امروز پیش نیامده است، البته کار آسانى هم نیست. "
این تنها بخشی از سخنان مقام معظم رهبری در خصوص لزوم قطع وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی است، موضوعی که در طول سال‌های گذشته همواره مورد تاکید ایشان قرار گرفته است و مسئولان رده بالای کشور را به حرکت در مسیر اقتصاد بدون نفت ملزم کرده‌اند.
بر این اساس؛ نفت منبعی است که اقتصاد ایران بدون آن توان سرپا ایستادن را ندارد به گونه‌ای که در صورت خدشه وارد شدن به آن اقتصاد کشور مجال نفس کشیدن نخواهد داشت.
این درحالیست که طی سالیان اخیر بخصوص در زمان تحریم تاکید بر خروج اقتصاد ایران از وابستگی به درآمدهای نفتی به وفور در میان مسئولان دیده می‌شد اما متاسفانه این تاکیدات تنها در حد پر کردن زمان سخنرانی‌ها بود و در عمل اتفاق خاص و قابل دفاعی برای عملیاتی کردن این موضوع رخ نداد.
این موضوع زمانی نمود بسیاری یافت که در بازه‌ای از زمان قیمت نفت حتی از مرز 100 دلار نیز عبور و مسئولان را بیش از پیش از مسئله قطع وابستگی دور کرد به گونه‌ای که درآمدهای حاصل از فروش نفت بدون اینکه در زیرساخت‌ها و یا برای رونق حوزه‌های مختلف به کار گرفته شود، ظاهر اقتصاد ایران را آنهم بدون تامین نیاز بخش‌های مولد فراگرفت.
درواقع در دولت قبل که درآمدهای نفتی به اوج خود رسیده بود بجای اینکه درآمدهای مذکور صرف سرمایه‌سازی مولد شود هزینه‌های جاری برگشت ناپذیر پوشش داده شد.
درحالیکه اگر از درآمدهای این نعمت الهی به صورت بهینه استفاده می‌شد نه تنها اثرات تحریم بر اقتصاد و ضربه پذیری بخش‌های مختلف تولید کاهش می‌یافت بلکه دستیابی به رونق برای این حوزه جز افسانه‌های دور و دراز نمی‌شد.
اما به هر حال آنچه که رخ داد نه تنها از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و نص صریح قانون اساسی مبنی بر استقلال اقتصاد ایران فاصله معناداری داشت بلکه فارغ از هر گونه منطق اقتصادی و کار کارشناسی بود که عوارض جبران ناپذیری را نیز برجای گذاشت.
بر این اساس؛ دولت یازدهم که از اواسط سال 92 بر کرسی قوه مجریه تکیه زد همواره رهایی اقتصاد از درآمدهای نفتی را مورد تاکید قرار داده است به گونه‌ای که وزیر امور اقتصادی و دارایی می گوید: آسیب شناسی جامع و کاملی که از اقتصاد کشور به عمل آمده، نشان می دهد وابستگی اقتصاد ایران به نفت و دولتی بودن اقتصاد، دو ویژگی اصلی اقتصاد است که دومی نیز معلول اولی است در واقع آنچه که اقتصاد ایران را نسبت به فشارها و نوسانات خارجی و تحریم‌ها تحت تاثیر قرار داد، عمدتا به دو حوزه وابستگی بودجه دولت به نفت و سهم بالای نفت در تراز بازرگانی خارجی بود به گونه‌ای که وابستگی به نفت باعث شد دشمنان فشار خود را در بحث تحریم‌ها روی درآمدهای نفتی کشور متمرکز کنند چون می‌دانستند با کاهش درآمدهای ارزی، هزینه‌های جاری و عمرانی کشور با مشکل مواجه خواهد شد.
کارشناسان اقتصادی نیز یکی از ثمرات نفتی بودن را رشد اقتصادی پایین و پر نوسان و کاهش نقش بهره‌وری در اقتصاد می‌دانند و معتقدند در بازه‌ای از زمان که روند بهبود رشد اقتصادی معکوس و تحریم مهمان اقتصاد ایران شد به دلیل وابستگی به نفت نه تنها طرح‌های عمرانی دولت به شدت کاهش پیدا کرد بلکه تولید نیز ضربه زیادی دید.
ابراهیم رزاقی اقتصاددان در این خصوص با بیان اینکه اکنون به ظاهر 50 درصد مخارج کشور به درآمدهای نفتی وابسته است، اما در حقیقت 70 درصد به نفت وابسته هستیم به باشگاه خبرنگاران می‌گوید: برای اینکه از وضعیت فعلی رهایی یافته و از اتکای کشور به نفت کاسته شود باید از ثروتمندانی که ثروت خود را از راه‌هایی به غیر از تولید به دست آورده‌اند و اینکه سرمایه خود را در کارهای تولیدی و اشتغال‌زا وارد نمی‌کنند، مالیات گرفته شود، متأسفانه فعالیت‌های غیر تولیدی و سوداگرایانه به شدت در کشور ما در حال افزایش است که بسیار سرطان‌زا است.
وی تاکید می‌کند: فعالیت در این فضا نمی‌تواند ادامه‌دار باشد بنابراین ابتدا باید از طریق وصول مالیات و سپس با اشاعه فرهنگ تولید همراه با مشوق‌های لازم مسائل پیگیری شود.
البته باید گفت که مقام معظم رهبری نیز مالیات را از ابزار تامین منابع مالی دولت عنوان می‌کنند و معتقدند: "یکی از کارها - که مهم‌ترین کار همین است - [این است که] باید تکیه بودجه به تولید داخلی باشد، یعنی به درآمدی که مردم تولید می‌کنند و مالیات می‌دهند."
درواقع طبق آنچه که اقتصاددانان مطرح می‌کنند اقتصاد نفتی به هیچ وجه نمی‌تواند راهی برای پیشرفت داشته باشد و لازم است طوری برنامه‌ریزی شود و اقتصاد مقاومتی در دستور کار قرار گیرد که حتی اگر قیمت نفت به صورت ثابت به زیر 40 دلار نیز رسید دولت ایران برای تامین منابع مالی و انجام تعهدات بودجه‌ای با سیاه چاله مواجه نشود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، تیم اقتصادی دولت تدبیر و امید که عدم استفاده صحیح از درآمدهای نفت را دست انداز پیشرفت و توسعه می‌داند حال باید سیاست‌های مدون خود را برای رهایی از این معضل اقتصاد اران ارائه و در مسیر اقتصاد بدون نفت حرکت کند، باید منتظر ماند و دید این مباحث چه زمانی رنگ واقعیت می‌گیرد.