حملات و تنشها در مناطق نفتی باعث شده بسیاری از کشتیها مسیر خود را تغییر دهند و همین مسئله باعث شده تا زمان تحویل افزایش پیدا کند و هزینههای حملونقل هم بالا برود.
به گزارش میز نفت، وابستگی شدید چین به نفت خاورمیانه، این کشور را در معرض ریسکهای لجستیکی، ژئوپلیتیکی و مالی قرار داده و همین مسئله، باعث شده تا سیاستگذاران چینی به سمت کاهش مصرف سوختهای فسیلی و تسریع روند برقیسازی حرکت کنند.
در حال حاضر، بخش عمده نفت وارداتی چین از مسیرهایی عبور میکند که حساس ترین زنجیرههای لجستیکی تجارت بینالمللی محسوب میشوند. این مسیرها شامل گلوگاههای استراتژیکی هستند که چین کنترل مستقیمی بر آنها ندارد و همین موضوع، امنیت انرژی را در شرایطی که جهان با رقابت و درگیری میان قدرتهای بزرگ روبهروست، تهدید میکند.
مسیر رسیدن نفت به چین
بخش بزرگی از نفت مورد نیاز چین از خلیج فارس تامین میشود. نفتکشها در ابتدای مسیر خود مجبور هستند از تنگه هرمز عبور کنند، منطقهای که سابقهای طولانی از تنش میان ایران، آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد. هرگونه تشدید نظامی یا حتی یک حادثه محدود میتواند جریان نفت را مختل و نوسانات فوری را در بازارها ایجاد کند.
پس از تنگه هرمز، کشتیها به تنگه مالاکا میرسند؛ مسیری که تحلیلگران آن را اصلیترین نقطه ضعف امنیت انرژی چین میدانند. این تنگه در باریکترین نقطه خود تنها ۲٫۷ کیلومتر عرض دارد و به شدت پرتردد است. در چنین شرایطی، تصادفها، حملات، محاصرههای دریایی یا بحرانهای منطقهای میتوانند به سرعت عرضه نفت را مختل کنند.
علاوه بر این، تنگه مالاکا تحت کنترل مستقیم چین نیست و کشورهای جنوب شرق آسیا و قدرتهای دریایی مانند ایالات متحده هم بر آن نفوذ دارند. به همین دلیل بازار جهانی این تنگه را یک ریسک سیستماتیک میداند که هرگونه اختلال در آن میتواند به افزایش فوری قیمت نفت و هزینههای حمل و نقل دریایی منجر شود.
دریای چین جنوبی، لایهای تازه از نااطمینانی
پس از مالاکا، مسیر انتقال نفت از دریای چین جنوبی عبور میکند، منطقهای که یکی از مهمترین کانونهای ژئوپلیتیکی جهان به شمار میرود. این پهنه دریایی محل درگیریهای ارضی میان چین، کشورهای جنوب شرق آسیا و تایوان است.
نظامیسازی جزایر و صخرهها، ایجاد پایگاهها، سامانههای راداری و موشکی، خطر برخورد میان نیروهای دریایی را افزایش داده است. این مسئله بازارهای انرژی را نگران کرده، مخصوصا که حدود یک سوم تجارت دریایی جهان از این منطقه عبور میکند و هرگونه درگیری میتواند پیامدهای گستردهای درعرضه جهانی نفت و قیمتهای بینالمللی داشته باشد.
بیثباتی جهانی و تقویت ریسک سیستماتیک
البته این آسیبپذیریها با بی ثباتیهای اخیر در دریای سرخ ابعاد تازهای پیدا کرده است. حملات و تنشها در این منطقه باعث شده بسیاری از کشتیها مسیر خود را تغییر دهند و همین مسئله باعث شده تا زمان تحویل افزایش پیدا کند و هزینههای حملونقل هم بالا برود.
هرچند این عامل مستقیما چین را هدف قرار نمیدهد، اما این پیام را تقویت میکند که زنجیرههای تامین متمرکز بر چند تنگه استراتژیک، در معرض خطر قرار گرفتهاند
خطوط لوله، بنادر و ابتکار «کمربند و جاده»
در واکنش به این چالشها، چین به دنبال راه حلهای ساختاری برای کاهش آسیبپذیری کشورش بوده است. این راه حلها شامل سرمایه گذاری در خطوط لوله زمینی، کریدورهای لجستیکی و بنادر استراتژیک در چارچوب ابتکار کمربند و جاده میشود.
این ابتکار که در سال ۲۰۱۳ آغاز شد، سرمایهگذاری گسترده در زیرساختهایی مانند راه آهن، بزرگراهها، بنادر، خطوط لوله و شبکههای برق را هدف قرار داده است.
این طرح با ترکیب مسیرهای زمینی و دریایی، علاوه بر تسهیل تجارت، نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیکی پکن را در مناطق کلیدی گسترش میدهد. هدف اصلی این اقدامات، تنوع بخشی به مسیرهای تامین و کاهش وابستگی به گلوگاههای دریایی حساس است.
کاهش مصرف نفت، ابزار ژئوپلیتیکی جدید چین
این فضای پرریسک، تغییر مهمی را در سیاست انرژی چین ایجاد میکند. کاهش مصرف نفت دیگر صرفا یک سیاست اقلیمی نیست، بلکه به ابزاری ژئوپلیتیکی تبدیل شده است.
از سوی دیگر، پیشرفت سریع خودروهای برقی، به مرور تقاضا برای گازوئیل را کاهش میدهد. برآوردهای اخیر نشان میدهد که طی یک دهه آینده، استفاده از سوختهای فسیلی با کم میشود و مصرف کل نفت چین احتمالا بین سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ به ثبات میرسد.