میادین مشترک نفتی کشور اکنون به نیمه دوم عمر خود رسیده اند . با رسیدن این میادین به نیمه دوم عمر ، مسوولان به این فکر افتاده اند که برداشت از میادین مشترک را هر چه زودتر آغاز کنند .
به گزارش نکونیوز،این میادین نفتی و گازی که در نقاط مختلف مرزی به طور عمده با همسایگان جنوبی و جنوب غربی ایران مشترک است دارای ذخائر قابل توجهی منابع هیدروکربوری است که در سالهای گذشته به دلیل عدم توسعه آنها توسط ایران و توجه صرف به برداشت از میادین موجود به نفع همسایگان مرزی و صاحبان مشترک این میادین شده و این همسایگان با برداشت های خود سهم بیشتری از منابع موجود را تصاحب کرده اند.
این امر البته از نظر مسوولان دور نمانده و در طی دهه گذشته بارها توسعه میادین نفتی مورد توجه وزیران و رییسان جمهور قرار گرفت اما به دلایلی همچون تنگ نظریهای غربی که سرمایه گذاری در ایران را با اما و اگرهای زیادی مواجه کرده بود این امر محقق نشده و موجب شد تا سکوی منافع بیشتر به سمت همسایگان متمایل شود تا ایران .
یکی از بزرگترین معضلات موجود برای توسعه میادین مشترک برای ایران به غیر از توانمندیها و دانش فنی در برخی از موارد نبود سرمایه کافی است که موجب شده طرح های توسعه ای میادین مشترک با وجود تلاش های بسیار همچنان بر زمین بمانند.
بر اساس آمار موجود ایران با در اختیار داشتن ۲۸ میدان مشترک هیدروکربوری شامل ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز با هفت کشور همسایه یکی از معدود کشورهای جهان است که از ساختار مشترک هیدروکربوری برخوردار است.
شرکت ملی نفت ایران تولید از ۱۰ مخزن مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه را از سال های گذشته تاکنون آغاز کرده و این در حالی است که با وجود ورود به یکصد و سومین کشف طلای سیاه در ایران، تولید از دیگر ۱۸ مخزن هیدروکربوری مشترک هنوز آغاز نشده است.
در بین میادین مشترک نفت و گاز ایران، ۱۵ مخزن در آبهای خلیج فارس و ۱۳ مخزن در خشکی قرار گرفته اند که ۱۲ حوزه در مرز مشترک با عراق، هفت مخزن در مرز مشترک با امارات، چهار مخزن مشترک با عربستان سعودی، ۲ مخزن مشترک با قطر و عمان و یک مخزن مشترک هیدروکربوری با کویت و ترکمنستان در اختیار داریم.
آمارهای منتشره درباره وضع بهره برداری از سفره های مشترک نشان می دهد که رقیبان ایران کمر همت بسته اند تا از این خوان نعمت سهم بیشتری را نصیب خود کنند و تنها ایران است که با دست های بسته به دلایل مختلف در کنار این سفره پهن شده به میزبانی رقبا مشغول است.بر این اساس هم اکنون قطر از میدان مشترک پارس جنوبی روزانه ۳۶۰میلیون متر مکعب برداشت می کند در حالی که استخراج گاز ایران روزانه فقط ۲۱۰میلیون متر مکعب است.
به استثنای پارس جنوبی، ایران ۱۴ میدان مشترک نفت و گاز در خلیج فارس در اختیار دارد . همچنین تعداد میادین مشترک نفتی با عراق هشت میدان است که قرار است در این میادین در مجموع ۸ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شود.
هم اکنون در خلیج فارس میدان گازی آرش با کویت و عربستان، هنگام با عمان، چهار میدان مشترک همچون فروزان و اسفندیار با عربستان سعودی، دو میدان نفتی با قطر و هفت میدان با امارات متحده عربی به صورت مشترک در اختیار داریم که در صورت برداشت از این میادین به ظرفیت قابل استحصال نفتی ایران رقم قابل توجهی افزوده خواهد شد البته بارها مقامات ایرانی پیش بینی کرده اند با بهره برداری از این میادین تا سال ۹۴ ؛۷۰ درصد به تولید نفت ایران افزوده خواهد شد اما در این سالها به دلایل ذکر شده طرح های توسعه روال مطلوبی را طی نکرده اند . همچنین ایران در شرایط فعلی یک میدان گازی با ترکمنستان و ۱۰ میدان نفت و گاز با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس همچون عربستان، امارات، عمان، کویت و قطر به صورت مشترک نیز در اختیار دارد .
به هر ترتیب با وارد شدن رستم قاسمی به مجموعه وزارت نفت و قول های مساعد وی برای جذب سرمایه های داخلی و خارجی برای توسعه این میادین به نظر می رسید که توسعه میادین مشترک شتاب بهتری گیرد اما انچه در نهایت بعد از سه دوره انتشار اوراق نفتی و واگذاری پروژه های مختلف به مجموعه های وابسته به نهادهای دولتی و نظامی روی داد نشان می دهد که توسعه این میادین مشترک کماکان در همان سطح آرزوی دیرینه باقی مانده است و هنوز وزارت نفت نتوانسته است به پیشرفت قابل ملاحظه ای دست یابد .
البته چند روز گذشته موسی سوری مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس از آغاز تولید نفت از لایه نفتی مشترک با قطر تا بهار سال ۹۲ خبر داد تا نور امیدی به توسعه میایدن مشترک تابانده باشد .به گونه ای که وی تولید نفت از این میدان را زودهنگام خواند . به نظر می رسد همین پیشرفت های چند درصدی در این میادین موجب شده است تا نفتی ها دل به روزهای اینده داشته باشند و چشم امید خود را به توسعه آنها بدوزند.
با این حال نگرانی کارشناسان و تحلیلگران نفتی ایران از اینجا نشات می گیرد که عزم و اراده کشور تازه جان گرفته عراق برای استفاده از این میادین مشترک جزم شده است چرا که این کارشناسان رقم تعداد میادین مشترک ایران با عراق را نه ۱۲ میدان که ۲۰ میدان قلمداد کرده اند که هنوز برآورد دقیقی از میزان ذخائر آنها وجود ندارد و از آنجا که بهره برداری و توسعه مخازن نفتی عراق در دست شرکت های غربی است پیش بینی می شود توسعه این میادین در کشور عراق سریع تر از ایران انجام شود.
اگرچه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تنگ نظری هایی در این رابطه همواره وجود داشته اما شدت آن اینگونه نبود که این روزها مسائلی مانند تحریم های کشورهای غربی همسایه های ایران را خشنود کرده است چه آنکه تا پیش از این معمولا رقبا بر سر میز مذاکره می نشستند و دو رقیب درباره نحوه تولید و توسعه و میزان برداشت از مخزن به گفت وگو می پرداختند و اینگونه نبود که رقیب برای برداشت بیشتر دست استمداد به سوی سایر شرکت های خارجی دراز کند تا سهم بیشتری را با خود ببرد: دقیقا خلاف آنچه هم اکنون از سوی رقبا در این میادین شاهد هستیم بطوری که امروز این رقیبان به لایه های ایران در این سفره ها نفوذ کرده و شروع به برداشت کرده اند.
شاید این همان دلیلی بود که غلامحسین حسن تاش تحلیل گر نفتی ، در این باره گفته است «هم اکنون از مهم ترین نگرانی ها درباره میادین مشترک کشور عراق است که ما ۲۰میدان مشترک با آنها داریم و ایران متاسفانه در توسعه این میادین بسیار کند عمل کرده است . ایران باید از طریق یک دیپلماسی مناسب با کشور عراق برای توسعه این میادین به توافقات لازم دست یابد به عنوان مثال می تواند غرامت جنگی را که قرار است عراق به ایران بپردازد در توسعه میادین مشترک استفاده کند." وی درباره تعامل ضعیف ایران با کشورهای همسایه در توسعه میادین مشترک افزود: «کشور ما چاره ای جز برقراری این تعامل ندارد، نه سیاست خارجی می تواند بدون شناخت انرژی به دیپلماسی موفقی برسد و نه بخش انرژی بدون دیپلماسی موفق می تواند به تعامل گسترده برای دستیابی به اهدافش برسد»
حرکت لاکپشت گونه ایران در قبال رقبا
توجه به میزان تولید نفت در کشور که با کاهش چشم گیری مواجه بوده است در قبال الزام به تولید روزانه ۵میلیون بشکه ای نفت در طی برنامه ۵ساله پنجم توسعه در پایان سال ۱۳۹۳ خود گویای حرکتی است که ایران در قبال رقبای خود دارد و این مهم محقق نمی شود مگر با توسعه میدان های جدید نفتی بویژه میدان های مشترک.
بنابراین به نظر می رسد توجه و تلاش بیشتری برای تحقق اهداف و چشم اندازهای جمهوری اسلامی ایران بویژه در حوزه نفت و انرژی لازم است.در قانون برنامه پنجم، توسعه ۴۵میدان نفتی و گازی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته که توسعه میدان های مشترک نفتی و گازی به عنوان اولویت دارترین برنامه های توسعه ای برای این وزارتخانه شناخته شده است. این تعهد تا اندازه ای اولویت دارد که تقریبا همه منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران برای توسعه میدان های مشترک اختصاص پیدا کرده و توسعه سایر میدان ها در رده بعدی قرار می گیرد.
با توجه به اهمیت توسعه میدان های مشترک، پس از ابلاغ این قانون، کمیته ویژه ای تحت عنوان نظارت بر میدان های مشترک نفت و گاز به ریاست وزیر نفت تشکیل شده که از جمله مهم ترین اهداف آن می توان به تدوین مقررات و شرایط ویژه در مجموعه وزارت نفت برای توسعه و بهره برداری از میدان های مشترک در همه زمینه های مورد نیاز و همچنین تشکیل کمیته های فرعی در حوزه های فنی، حقوقی، سرمایه گذاری و جذب منابع درباره میدان های مشترک اشاره کرد که شاید عدم رضایت نهادهای مختلف از روال توسعه این بار خود نشان می دهد که نگرانی برای توسعه میادین مشترک از حوره نفتی ها به حوزه هیات دولت نیز کشیده شده است .
گزارش های موجود حاکی است که روند پیشرفت مطالعات و اجرای برنامه های مدون آنها در کمیته ویژه نظارت بر میدان های مشترک نفت و گاز به سرپرستی وزیر نفت در دو سطح دو هفته یک بار و ماهانه در حال پیگیری است. با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب در بازدید از منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی به سرعت بخشیدن در برداشت از میدان مشترک گازی پارس جنوبی، معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت اعلام کرد که ادامه اجرای فازهای پارس جنوبی که به قرارداد رسیده اند، با جدیت تمام به عنوان نخستین اولویت وزارت نفت در توسعه میدان های مشترک با شتاب بیشتری دنبال خواهد شد.که البته امروزه با گذشت یک سال و اندی از ان روزها هنوز شتاب ویژه ای مشاهده نشده است.
