مازاد تولید اوپک و کاهش قیمت نفت خام

اوپک در بسیاری از مواقعی که بازار به طور ناگهانی و به دلایل گوناگون از تعادل خارج می شود، قادر است با تعیین سهمیه تولید هر یک از اعضا، بازار را به تعادل بازگرداند. در مواقع کمبود عرضه یا رشد ناگهانی تقاضا، اوپک به دلیل برخورداری از ظرفیت مازاد می تواند با افزایش تولید کمبود را جبران کند. اما در صورتی که از ظرفیت مازاد لازم جهت تقابل با کاهش عرضه برخوردار نباشد، قادر به افزایش عرضه فوری به بازار نخواهد بود و لذا قیمتها با شوک و نوسان شدید مواجه خواهند شد. برای مثال در سالهای پس از ٢٠٠٢ که بازار نفت با کاهش شدید ظرفیت مازاد اوپک مواجه شد، قیمتها نیز به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند.

در مقالۀ «قیمت نفت خام و نقش ظرفیت مازاد تولید اوپک» به صورت تجربی و تئوریکی نقش و تاثیر ظرفیت مازاد اوپک بر سطح قیمتها مورد بررسی گرفته است. به این منظور از داده های ماهانه دوره ٢٠٠٨-١٩٩٤ استفاده شده و مدل اقتصادسنجی تصحیح خطا برای برآورد الگو به کار رفته است. 

نتایج نشان می دهد که طی سالهای ٢٠٠٢-١٩٩٤، به دلیل بالا بودن ظرفیت مازاد اوپک، این پارامتر نقش چندانی در تعیین قیمت نفت ایفا نکرده است، اما پس از آن و در دوره دوم (٢٠٠٨-٢٠٠٣) که به میزان قابل توجهی از ظرفیت مازاد کاسته شده، نقش موثر آن بر قیمت نفت آشکار شده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که تغییراتی در نقش عوامل بنیادی تعیین کننده قیمتهای نفت طی دو دوره مورد بررسی حاصل شده و در سالهای اخیر فعالیتهای بورس بازی نیز یکی از عوامل تاثیرگذار بر سطح قیمتها شده است. همچنین مشخص شده است که تعداد روزهایی که کشورهای عضو OECD برای تامین تقاضای خود، نفت ذخیره می کنند (روزهای پوششی) از مهمترین عوامل بنیادی در تعیین قیمت نفت است.