مشروح نشست بررسی آخرین تغییرات قراردادهای نفتی: ورود توتال به ایران با پرداخت رشوه بود/ساز و کار دلالی در الگوی جدید قراردادهای نفتی

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، احمد توکلی در نشست خبری بررسی آخرین تغییرات الگوی جدید قراردادهای نفتی موسوم به IPC در خبرگزاری فارس در جمع خبرنگاران گفت: پیش از این برای نخستین بار اشکال‌های قراردادهای نفتی را در حالی بازگو کردیم که از آن موقع به درخواست معاون اول رئیس جمهور جلسات متعددی به ریاست آقامحمدی به منظور بررسی انتقادها و قراردادهای نفتی تشکیل و برپا شد.*در جلسات مشترک با جهانگیری اعلام شد IPC فقط برای 2 یا 3 میدان خاص قابل استفاده است

وی افزود: اشکال‌های موجود در این زمینه به دو دسته قراردادهای IPC و همچنین رویکرد جدید اعطای دربست قراردادهای مشترک به شرکت‌های خارجی بود. در این زمینه پس از برگزاری 4 جلسه، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور درخواست صحبت و رایزنی جداگانه با منتقدان به منظور جمع‌بندی صحبت‌ها را داشت که در نهایت عنوان شد که قراردادهای IPC پس از انجام اصلاحات آن تنها برای 2 یا 3 میدان نفتی خاص قابل قبول است.

این اقتصاددان عنوان کرد:‌ بر اساس درخواست‌هایی که ارائه شد، باید قراردادهای نفتی در میدا‌ن‌های مشترک آبی و همچنین در میدان‌هایی که در عمق بالای آب‌ها قرار دارند و کشور برای اکتشاف و استخراج نفت از تکنولوژی لازم در این زمینه برخوردار نیست، از طریق مشارکت شرکت‌های خارجی صورت گیرد و معتقدیم که با فضایی که در پسابرجام ایجاد شده استقبال از سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر خواهد شد.

ویبا بیان اینکه این نوع قراردادها اشکالات فنی و سیاسی دارد که منافع ملی را به خطر می‌اندازد، اظهار داشت: این قرارداد دارای اشکالات مالی، فنی و حقوقی است که راهکارهای حل آنها را بیش از این بارها ارائه کرده ایم.

وی افزود: در آخرین ملاقات با آقای آقامحمدی، اصلاحاتی اعلام شد که اگر موارد مطرح شده جزء آن اصلاحات باشد مصالح کشور را تامین نمی‌کند.

*ورود توتال به کشور بر اساس رشوه بوده است

نماینده مردم تهران در مجلس نهم شورای اسلامی با بیان اینکه اگر سرمایه‌گذاری‌های خارجی‌ها برای کشور مفید نباشد همان بهتر که انجام نشود گفت: زمانی که منافع کشور تامین نباشد هیچ لزومی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود ندارد.

توکلی با بیان اینکه خرید خدمات شرایط مشخص است و شرکت خارجی بعد از انجام قرارداد و دریافت عایدی، استخراج و تولید نفت صورت می‌گیرد، گفت: اما وقتی دوره قرارداد به 25 سال تمدید شود، با توجه به توضیحاتی که آقای ابراهیمی اصل دادند، خطرات جدی به وجود می‌آید.

وی افزود: اگر توتال که سابقه بسیار بدی در ایران دارد به یک شرکت ایرانی ترجیح داده شود، به مدت 25 سال باید در میادین نفتی ایران حضور داشته باشد در حالی که این شرکت هم در فرانسه و هم در آمریکا محکوم شده است و ورود این شرکت به ایران نیز با پرداخت رشوه بوده است که انساد آن را در اختیار داریم.

*جمع‌بندی اعلام شده جمع‌بندی همه اعضای جلسه مشترک با دولت بوده است

نماینده مجلس نهم با بیان اینکه الگوی قراردادهای نفتی شفاف نیست و بیم برخی خطرات برای کشور وجود دارد، گفت: حفظ حاکمیت کشور بر نفت یکی از دلایل اصرار ما بر خرید خدمات به جای واگذاری همه فرایند‌ها در حوزه نفت است.

این کارشناس اقتصادی درخصوص ادعای برخی مدیران صنعت نفت مبنی بر اینکه جمع‌بندی جلسات هیات تطبیق و جلساتی که در حضور آقامحمدی بوده، نظرات شخصی وی بوده و نظر اعضای حاضر در جلسه نبوده است، اظهارداشت: جمع‌بندی که در اختیار دارم، 13 بند است که در یکی از بندها به صراحت تاکید شده این الگو برای همه قراردادهای نفتی نمی‌تواند اجرایی شود.

این اقتصاددان ادامه داد: بنابراین جمع‌بندی کلی جلسات این بود که نباید IPC برای همه میادین نفتی اجرایی شود بلکه فقط برای برخی میادین قابل اجراست.

توکلی تصریح کرد: کلمه به کلمه این 13 بند در جلسه خوانده و اعضا آن را تایید کردند.

*رئیس جمهور انتقادات آقای درخشان به IPC را وارد دانستند

در ادامه این نشست توکلی در پاسخ به این پرسش که عنوان می‌شود قراردادهای نفتی که در متن توافق برجام بوده و وزارتخانه‌های نیرو و نفت مستقیماً در جریان آنها نبودند تا چه حد صحت دارد، پاسخ داد: من چنین چیزی را قبول ندارم 32 سال است که همواره چنین بهانه‌هایی عنوان می‌شود و این در حالی است که نتیجه این قراردادها را به نقد می‌کشیم، چرا که آنها را متناسب با مصالح کشور نمی‌دانیم.

وی افزود: موضوع نفت کاملاً سیاسی است و زمینه‌هایی در داخل وجود دارد که ممکن است در صورت اهمال در خصوص آنها محل سلطه، رانت‌جویی و نفوذ بیگانگان و همچنین ابزار اعمال قدرت در بلندمدت شود. بدون اینکه به موضوع پشت پرده و یا توافق برجام این انتقادها را ارتباط دهیم معتقدیم که مخازن نفتی را نباید به توتال یا طرف‌های خارجی اعطا کرد.

توکلی ادامه داد: به طور معمول وقتی در فرایند بررسی کار موضوعی در دستور کار قرار می‌گیرد نتیجه آن اعلام می‌شود. با وجود برگزاری جلسات مشترک با دولت و خروجی مشترک منتقدان با دیدگاه آقای آقامحمدی اما هنوز تصمیم برای اجرای آنها گرفته نشده و منتقدان مربوطه نفتی چنانچه لازم باشد محتوای این جلسات را برای عموم مردم منتشر خواهند کرد. اعتراض منتقدان به قراردادهای نفتی در پسابرجام همچنان برجاست چرا که نتایج دلخواه ایجاد نشده است.

وی در مورد برنامه‌های آتی منتقدان به قراردادهای نفتی، گفت: به عنوان یک وطن‌دوست ازحق خودمان کوتاه نخواهیم آمد و با روحیه‌ای که وجود دارد به طور حتم موفقیت حاصل خواهد شد. این در حالی است که به تازگی در حضور رئیس جمهور روحانی ضمن دعوت از آقای درخشان به عنوان یکی از منتقدان برجسته نسبت به قراردادهای نفتی انتقادهایی منتشر شده که ضمن پذیرش منطق وی از سوی رئیس جمهور عنوان شد که چند میدان خاص نفتی مورد آزمایش و بازبینی قرار بگیرد.

*ابراهیمی اصل: IPC دادن نفت کشور به خارجی‌ها به عنوان غنیمت برجام است

در ادامه این نشست خبری اصغر ابراهیم اصل معاون اسبق وزیر نفت با بیان اینکه ایرادات گرفته شده به این قراردادها به هیچ عنوان سیاسی، حزبی و مربوط به هیچ دولتی نیست خاطرنشان کرد: تمام موارد مطرح شده در تیم کارشناسی وزارت نفت، حقوقی، فنی و براساس مسائل حرفه‌ای صنعت است.

وی ادامه داد: در بسیاری از کشورها همانند ژاپن و سوئیس نرخ بهره منفی است و برای انجام سرمایه‌گذاری‌ها نقدینگی مازاد دارند بنابراین برای پروژه‌های ایران و صنعت نفت سرمایه‌گذار توسط شرکت‌های فنی و تخصصی کوچک دیگر در دنیا آمادگی دارد.

ابراهیمی اصل خاطرنشان کرد: خارجی‌ها اعلام کردند که در میادین مشترک سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و در سایر میادین هم 7 سال اکتشاف طبق قراردادهای جدید نفتی و 25 سال بهره‌برداری بعد از آن پیش‌بینی شده که به نوعی نفوذ اقتصادی و چپاول منابع ملی است. به عبارت دیگر آنچه که در عراق اتفاق افتاده برای کشور ما هم طبق این قراردادهای جدید متصور خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه ایران در شرایط مناسب امنیتی و سیاسی قرار دارد و نفر اول ذخایر نفت و گاز است، تاکید کرد: چه نیازی است که قراردادهای جدید برای دولت‌های بعدی تعهد ایجاد کند و این تعهدات منافع ملی را خدشه‌دار کند.

معاون اسبق وزیر نفت با تاکید بر اینکه امکان بهره‌برداری از میادین اکتشاف شده در آینده با توجه به دانش کشورمان وجود دارد گفت: قرارداد IPC بر این موضوع تاکید دارد که شرکت خارجی اکتشاف کند و علاوه بر دریافت پاداش و دستمزد و بهره برای 25 سال آ‌ینده نیز از هر هزار مترمکعب و هر بشکه نفت درصد بگیرد.

وی افزود: IPC در اختیار قرار دادن منافع صنعت نفت کشور به عنوان غنائم برجام یک است و افرادی که برجام یک را به گروگان گرفتند برای 50 سال آینده امتیاز می‌خواهند.

ابراهیمی اصل با اشاره به اینکه ایران رتبه اول ذخایر نفت و گاز دنیا را دارد خاطرنشان کرد: قراردادهای ما در شکل‌های مختلفی انجام شده که یکی بیع متقابل است و تاکنون 50 میلیارد دلار قرارداد موفق در این زمینه داشته‌ایم. دیگری قرارداد مشارکت در تولید است که با اصلاحاتی که در موارد مخالف قوانین بالادستی در آن انجام شده اکنون با مشارکت بخش خصوصی در میدان‌ها قابل انجام است.

وی نوع دیگری از قراردادها را قراردادهای خدماتی (Service contract) عنوان کرد و گفت: در حال حاضر در کشور 100 مشاور، 580 شرکت سازنده تجهیزات، 200 پیمانکار و هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی بازار در این عرصه وجود دارد.

به گفته ابراهیمی اصل الگوهای دیگری باری اجرای کار به صورت مشارکت وجود دارد که در مخزن میدان نیست و در نوع خدمات انجام می‌شود.

وی این را هم اذعان داشت که باید پارادایم ذهنی وزارت نفت عوض شود و نگاهمان به داخل باشد تا به اقتصاد مقاومتی عمل کنیم و فقط نگاهمان به خارجی‌ها نباشد چرا که آنها خیلی وقت است که رفته‌اند.

*با IPC دلالی نفتی وجاهت قانونی پیدا می‌کند

ابراهیمی اصل در پاسخ به پرسشی درباره ساز و کار دلالی در الگوی جدید قراردادهای نفتی گفت: در این قراردادهای جدید آمده است که یک شرکت ایرانی با تایید وزارت نفت در کنار شرکت خارجی قرار می‌گیرد اما نگفته است که این شرکت سرمایه‌ می‌آورد، تکنولوژی می‌آورد، توان مدیرتی می‌آورد یا آورده خاص دیگری خواهد داشت.

وی افزود: این شرکت ایرانی در دامن شرکت خارجی قرار می‌گیرد و ناوبری و راهگشایی و حل مسائل سیاسی اجتماعی و جذب نخبگان ایرانی و به طور کلی جاده صاف‌کنی برای شرکت خارجی را در ایران به عهده می‌گیرد و به ازای این کار درصدی از قرارداد را دریافت می‌کند. اما این شرکت هیچ مسئولیتی در هیچ جا ندارد و اقتدارات حاکمیتی وزارت نفت در حد یک پیمانکار تنزل پیدا می‌کند.

معاون اسبق وزیر نفت تصریح کرد: حتی در موضوع انتقال تکنولوژی هم مشخص نیست طرف دریافت کننده تکنولوژی کیست و به صورت کلی گفته شده که به طرف ایرانی که معلوم نیست کیست تکنولوژی منتقل خواهد شد.

*طبقه‌ای از تکنوکرات‌های ثروتمند غیر علاقه‌مند به تکنولوژی در کشور ایجاد می‌شود

ابراهیمی اصل تاکید کرد: بر این اساس این شائبه بوجود می‌آید که تعدادی از اعضای باشگاه نفت نیرو که مدیران قدیمی وزارت نفت هستند و مشاورینی هم گرفتند و وزارت نفت هم با آنها طرف تعامل است وقتی با طرف خارجی روبرو شوند و طرف خارجی ببیند وزارت نفت آنها را قبول دارد آنها را می‌پذیرند و بنابراین دلالی وجاهت قانونی پیدا می‌کند و طیفی از تکنوکرات‌های ثروتمند را می‌سازد که لزوما تمایلی به دانش و تکنولوژی و امثال آن ندارد و حتی می‌توانند بعد از مدتی رویالتی خود را بفروشند.

وی ادامه داد: کارکنان شرکت نفت در مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت ملی گاز، پتروشیمی، پالایش و امسال آن در جنگ و بازسازی و تحریم‌ها انصافا فوق‌العاده کار کردند و اجنه نبودند که چنین توسعه‌ای در نفت ما ایجاد کردند و باید باور کرد که بچه‌های نفت توان انجام این کار را دارند.

معاون اسبق وزیر نفت اضافه کرد: بنابراین ما نباید رانت یا زایشگاهی ایجاد کنیم که در آنجا طیف خاصی که ضابطه‌ای برای انتخاب آنها وجود ندارد تبدیل به ثروتمند آینده شوند که البته شائبه تغذیه جریانات سیاسی از این طریق نیز وجود دارد.

*ایتالیایی‌ها، ژاپنی ها و کره‌ای‌ها حاضرند بر اساس بیع متقابل با ایران کار کنند

ابراهیمی اصل در پاسخ به این سوال که برخی در داخل کشور بای‌بک را نمونه قرارداد موفق عنوان می‌کنند اما گفته می‌شود خارجی‌ها از این مدل قرارداد در بخش نفت استقبال نمی‌کنند، اظهار داشت:‌ موقعی که قرارداد فاز 4 و 5 پارس جنوبی با شرکت «انی»را بستیم، مسئولان این شرکت گریه کردند که چرا ایران را ترک می‌کنند زیرا وقتی قرارداد را می‌‌بندند از طریق شرکت‌های بیمه‌ای فاینانس می‌کنند.

وی ادامه داد: زنگنه در جلسه‌ای گفته بود ما با بای‌بک کار نمی‌کنیم چون جاذب نیست اما الان تعدادی از شرکت‌های ایتالیایی،‌ اروپایی،‌ ژاپنی،‌ کره‌ای حاضرند با این مدل کار کنند حتی نسل 4 بایبک زمان ما آماده شد.شرکت‌های خارجی که به دنبال امنیت انرژی خود هستند حاضرند با روش بایبک کار کنند زیرا بین 8 تا 16 درصد سود دارد.

معاون وزیر سابق نفت به قرارداد نفتی IPC اشاره کرد و افزود: در این مدل بهره بانکی در تولید مخزن سرشکن می‌شود و از هر بشکه نفت درصدی می‌گیرند و منافع خود را به منافع ما در درازمدت گره زده‌اند و ریسکشان نیز حداقل است.

وی ادامه داد: نباید الگوی تحمیل شده به عراق را ما نیز انجام دهیم. موقعیت سیاسی،‌اقتدار و شرایط ما قابل قیاس با این کشورها نیست. اگر وزارت نفت اجازه بایبک را به شرکت‌ها بدهد، بسیاری حاضرند با این مدل کار کنند چون سود خوبی دارد.

*13 محور اشکالات IPC به وزارت نفت ارائه شد

ابراهیمی اصل با اشاره به دسترسی کارشناسان به متن قرارداد و مصوبه‌های دولت تصریح کرد: از لحاظ ساختاری این قرارداد اشکالاتی داشت و معاون اول رئیس جمهور به همین علت از اعضا که شامل مسئولان وزارت نفت‌‌‌، مشاوران،‌ صاحبنظران بود، در جلسات خواستند تا موارد محتوایی و کیفی موشکافانه بررسی شود.

وی ادامه داد: 13 محور اشکالات اساسی که در تعارض با قوانین و منافع ملی بود وجود داشت و امتیازات 7 تا 25 سال به شرکت‌های خارجی بابت اکتشاف و یا  استخراج در نظر گرفته بود و منافع ملی را تامین نمی‌کرد.

معاون وزیر سابق نفت با اشاره به نامه آقامحمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به رئیس‌جمهور درخصوص قراردادهای نفتی تصریح کرد: مصوبه‌ 13 صفحه‌ای دولت به شرکت نفت عودت داده شد تا چارچوب و دستورالعمل اصلاح شود تا درنهایت به مجلس برود.

به گفته ابراهیمی اصل در دریای خزر عمق آب در سمت ما 970 تا هزار متر است و تجربه تکنولوژی حفاری را نداریم بلکه دانش تئوریک ان وجود دارد بنابراین به تکنولوژی و سرمایه نیاز داریم؛ همچنین در دریای عمان می‌توان از الگوی اصلاح شده استفاده کرد بخصوص در میادین مشترک میعانات گازی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

معاون وزیر سابق نفت تاکید کرد: به هیچ وجه الگوی جدید قراردادهای نفتی برای میادین مستقل توصیه نمی‌شود.

*اظهارات زنگنه مبنی بر عدم مخالفت کارشناسان با مدت زیاد قراردادهای ipc خلاف واقع است

ابراهیمی اصل گفت: بعد از دو سال اعلام کردند که می‌خواهیم الگوی قراردادهای جدید نفتی را رونمایی کنیم. این الگو با همکاری 20 شرکت خارجی و چند مشاور ایرانی تدوین شد، اما بعد از آنکه منتقدان و استادان ایراداتی بر آن وارد کردند، معاون اول رئیس جمهور آن مصوبه را ابطال کرد.

وی افزود: هیات مدیره شرکت ملی نفت هم قرارداد را رد کرد و به امور حقوقی دستور داد متن جدید مصوبه را تهیه کند.

معاون اسبق وزیر نفت با اشاره به اظهار نظر وزیر وزیر نفت مبنی بر تایید الگوی قراردادهای جدید نفتی توسط هیات تطبیق مصوبات مجلس، گفت: هیات تطبیق هیچ گاه این الگو را تایید نکرده و حتی آقای لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی گفت این ایرادات بسیار نگران کننده است و تا زمانی که این ایرادات رفع نشده، این الگو نباید تایید شود.

وی ادامه داد: با وجود این ایرادات اساسی، قرار بود الگوی قراردادهای جدید نفتی در لندن رونمایی شود و مهدی حسینی براساس همین الگو در فرانسه با شرکت‌های نفتی مذاکره کرد.

ابراهیمی اصل با اشاره به قرارداد 25 ساله با شرکت‌ها براساس این الگو، افزود: براساس این قید، اگر یک زمانی اوپک تصمیم به کاهش سطح تولید نفت بگیرد، میادینی که قرارداد آن براساس این الگو (IPC) منعقد شده، نباید سطح تولید آنها تغییر کند و در صورت کاهش سطح تولید آنها باید غرامت پرداخت شود.

وی تاکید کرد: اینکه وزیر نفت می‌گوید هیچ کسی درباره دوره زمانی 25 ساله قراردادها صحبتی نکرده و مخالفتی نداشته، صحت ندارد و نوار مذاکرات موجود است. تاکید شده که قراردادها باید 5 تا 7 سال باشد.

*آقای توکلی به نمایندگی از همه شرکت‌کنندگان خطاب به جهانگیری نامه نوشت

این کارشناس نفت در مورد ادعای برخی‌ها مبنی بر اینکه جمع‌بندی 13 بندی جلسات نظرات احمد توکلی بوده است، گفت: چند جلسه مفصل با حضور همه افراد تشکیل و جمع‌بندی جلسه تهیه شد.

وی ادامه داد: تصمیم گرفته شد آقای توکلی به نمایندگی از اعضای حاضر در جلسه آن را امضا کند زیرا صلاح این بود که امضای همه افراد را نیاوریم زیرا برخی از افراد کارمند وزارت نفت بودند و اگر امضای آنها پای جمع‌بندی مذاکرات درج می‌شد، اخراج می‌شدند؛ اگرچه امضای بنده و آقای شکرالله زاده هم در این مورد وجود دارد.

ابراهیمی اصل تصریح کرد: آقای جهانیگری بعد از دریافت جمع‌بندی جلسات تشکر کردند و دستور پیگیری براساس آن دادند. بنابراین این جمع‌بندی نظر همه اعضای حاضر در جلسات بود.

*با تجاهل عارفانه نمی‌توان از کنار قراردادهای جدید نفتی گذشت

در ادامه ابراهیمی اصل با اشاره به فضای حرفه‌ای و کارشناسی جلسات برگزار شده از سوی منتقدان با دولت عنوان کرد: در این جلسات که با حضور کارشناسان وزارت نفت نیز برگزار شده،‌ از نظرات و انتقادهای موجود قانع شده‌اند.

وی افزود: صنعت نفت یکی از مسائل استراتژیک و کلیدی است که با تجاهل عارفانه نمی‌توان از آن عبور کرد و الا مشکلاتی چون قرارداد کرسنت که عجولانه بسته شد برای کشور به وجود می‌آید. قرارداد کرسنت هزینه‌ای برای کشور از بابت کارهای نکرده ایجاد کرد که بر اساس آن طرف مقابل منافع و سود خود را از قراردادهای آتی ایران برداشت می‌کند. بنابراین اگر این قراردادها بررسی نشوند به نوعی زایشگاه کرسنت‌های دیگر خواهد شد.

معاون اسبق وزیر نفت عنوان کرد: برخی مباحث نفتی در درون خانواده وجود دارد و دلیلی برای نشر تمام جزئیات آن وجود ندارد باید با کمک از پشتوانه وزارت نفت نظرات کارشناسی را ارائه داد. ایران کشوری است که از نعمت نفت و گاز و پتروشیمی برخوردار است و اگر صنعت نفت در صنایع میان‌دستی و پایین‌دستی گرایش یابد هیچ تحریمی نمی‌تواند به کشور ضربه بزند.

وی ادامه داد: اگر پارادایم ذهنی وزارت نفت که معتقدند باید به خارجی‌ها امتیاز داد را جایگزین استفاده از توان داخلی و به کارگیری نیروهای جوان ایرانی کرد می‌توان به موفقیت دست یافت.

*قوه عاقله نظام در صورت بروز خسارت قراردادها را متوقف می‌کند

به گفته وی، آثار تحریم در حوزه‌های نفت و انرژی و گاز و پالایش و کنار کشیدن مدیران حرفه‌ای هزینه 9 درصدی برای کشورمان در بردارد که نمی‌شود منابع استراتژیک و مخازن نفتی را به غربی‌ها داد تا آنها 50 سال آینده همچنان کشور را چپاول کنند. توجه به ارزش‌ها و ظرفیت داخلی و عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی هزینه زایمانی است که باید در شرایط فعلی بدهیم. قوه عاقله نظام، دولت و رهبری بدون شک در صورت بروز خسارت‌ها در قراردادها ورود می‌کنند و در هر مرحله‌ای از اجرا آن را وادار به توقف خواهند کرد. در قرارداد هیچ جایی برای فسخ نیست.

* اکبری:تا رفع کامل ایرادات این قراردادها در کنار وزارت نفت خواهیم بود

در این نشست محمدرضا اکبری مدیر گروه نفت اندیشگاه تحلیل‌گران انرژی نیز با بیان اینکه در تیم جمع شده در وزارت نفت تمام کارشناسان حرفه‌ای و متخصصین اهل فن حضور داشتند گفت: تا زمان رفع کامل ایرادات این نوع قراردادها در کنار وزارت نفت خواهیم بود و قطعا عدم اجماع ملی در ارائه مدل جدید قراردادهای نفتی نقطه قوتی برای کشور نیست.

وی افزود: این قراردادها 8 دولت بعدی را درگیر خود می‌کند که بحث جناح و دولت‌های آینده نیز در آن مطرح نیست بلکه باید دید چرا این قراردادها برای کشور یک تعهدات بلند مدت و امتیازهای ویژه به خارجی‌ها می‌خواهد ارائه کند. پس برای تامین منافع ملی و مصالح اقتصاد کشور باید ایرادات فنی و حقوقی آن قرارداد برطرف شود.

*میادین مهم نفتی ایران کم ریسک هستند

بر اساس این گزارش، اکبری با ارائه جمع‌بندی از این نشست خبری، گفت: می‌توان از دید منافع ملی به گونه‌ای به حوزه نفت و انرژی کشور نگاه کرد، به طوری که از هر گونه خسارت احتمالی در این زمینه جلوگیری و بیشترین منافع را با کمترین ریسک به دست آورد. در زمینه میادین نفتی هیچ منتقدی مخالف سرمایه‌گذاری‌های مشترک نیست و این تفکر باید اصلاح شود. باید پذیرفت که در کدام نقاط می‌توان به طور هدفمند برنامه‌ریزی کرد.

وی ادامه داد: بر اساس بررسی‌ صورت گرفته میادین مشترک نفتی ایران کم‌ریسک‌ترین حوزه‌ها بوده که به طور مثال می‌توان در منطقه آزادگان چندین حلقه چاه نفت حفاری کرد. چنانچه توان و همت گذاشته شود که از توان داخلی استفاده کرد می‌توان به حد مطلوب رسید.

اکبری عنوان کرد: در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی عمده انتقادها این خروجی را در بر داشت که بتوان از ضعف تکنولوژی کشور در این زمینه استفاده کرد به طوری که در حال حاضر شاید فرقی میان میادین مشترک و مستقل وجود نداشته باشد و تنها با سرعت عمل می‌توان سهم بیشتری را برای کشور برداشت کرد.

وی در خاتمه گفت: باید به این اجماع رسید که اگر قراردادهای 25 ساله برای میادین مستقل بسته می‌شود فرآیندی اشتباه است وقتی سرمایه‌گذاران خارجی می‌بینند که در کشور برای یک تصمیم‌گیری این همه تشتت آرا وجود دارد به طور حتم از انعقاد قراردادها کنار خواهد کشید. باید با اجماع ملی به گونه‌ای رفتار کرد که قراردادهای نفتی در راستای منافع ملی بسته شود. از وزارت نفت انتظار می‌رود روحیه جوانمردانه داشته باشد و منتقدان را با برچسب‌زنی و اتهام کنار نزد.

*فرحناکیان قول برطرف کردن 6 اشکال حقوقی IPC را داده‌اند اما یک اشکال مهم باقی است

در این نشست فرشید فرحناکیان کارشناس ارشد حقوق نفت و گاز، اظهار داشت: بهمن‌ماه سال گذشته به همراه آقای توکلی و آقای ابراهیمی اصل در هیأت تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی حاضر شدیم و پس از چند جلسه 7 ایراد به تصویب نامه قبلی الگوی قراردادهای نفتی شناسایی شد.

وی افزود: ایراداتی که استخراج شد که هنوز این ایرادات اصلاح نشده برخی موارد حقوقی و برخی به دلیل رویکرد و نگاه مدیریتی است.

این حقوقدان تصریح کرد: آن قسمتی که مشکلات حقوقی بر آن وارد است 7 مورد را شامل می‌شود که تاکنون از این موارد 6 ایراد آن پذیرفته شده که اصلاح شود؛ از 6 ایراد پذیرفته شده بر الگوی قراردادها 4 ایراد حاکمیت شرکت ملی نفت ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

فرحناکیان با بیان اینکه حاکمیت بر تولید از سوی شرکت ملی نفت ایران در قالب قراردادهای نفتی تحت‌الشعاع قرار می‌گرفت، گفت: اگرچه شرکت ملی نفت ایران مسئولیت تولید نفت را دارد، اما اعمال نظر بر انفال به نمایندگی از حکومت اسلامی باید در الگوی قرارداد نفتی مدنظر قرار گیرد.

به گفته وی، از 7 ایراد که 6 مورد آن قبول شده 4 مورد به حاکمیت تولید برمی‌گشت و دولت قول داده است که این 4 مورد اصلاح شود که با این کار حداقل حاکمیت بر تولید به درستی حفظ خواهد شد.

این حقوقدان ادامه داد: آنچه که هنوز برای اصلاح مد نظر قرارداده نشده عدم تطبیق چارچوب قراردادهای جدید نفتی با سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی و به تبع آن قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 است.

* ساز و کار دلالی در الگوی جدید قراردادهای نفتی

فرشید فرحناکیان در پاسخ به پرسشی درباره شائبه سیاسی بودن انتقادات به الگوی جدید قراردادهای نفتی گفت: مثلثی وجود دارد که در وسط آن نفت قرار گرفته بالای آن سیاست و در دو ضلع پایین آن اقتصاد و حقوق قرار گرفته و کار حقوق تنظیم روابط بین سیاست و اقتصاد است.

وی افزود: شما می‌توانید در کلام هر کسی درباره نفت یک بعد سیاسی پیدا کنید و به آن ضریب بدهید.

این کارشناس حقوق نفت و گاز ادامه داد: شما در IPC شرکت ملی نفت را با یک جوینت متشکل از شرکت ایرانی و خارجی طرف قرارداد می‌کنیم در حالی که در بیع متقابل یک طرف شرکت ملی نفت و طرف مقابل یک شرکت خارجی بود.

وی اضافه کرد: در توجیه این ماجرا می‌گویند ما شرکت EPC در کشور داریم و پتروپارس نماد آن است و  الان می‌خواهیم شرکت E&P داشته باشیم و برای این کار یک شرکت ایرانی را با شرکت خارجی جوینت می‌کنیم.

وی تصریح کرد: تصویب‌نامه فعلی دولت به گونه‌ای طراحی نشده است که در آن وضوع داشته باشد که شرکت ایرانی در کجای قرارداد قرار می‌گیرد.

فرحناکیان گفت: با فرض اینکه الان این شرکت ایرانی وجود ندارد و قرار است ایجاد شود و با فرض اینکه به قول آقایان تبدیل چنین شرکتی به توتال و BP بعد هنر مهارت دارد نه بعد فنی و با توجه به عدم وضوح تصویب‌نامه این تصور ایجاد می‌شود که شرکت‌هایی که قرار است به شرکت‌های خارجی بپیوندند با شائبه دلالی چنین کاری انجام دهند.

*ایراد اصلی حقوقی وارد بر IPC مربوط به اصل 44 است

فرحناکیان در خصوص ایراد اصلی حقوقی بر الگوی قراردادهای جدید نفتی اظهار داشت:‌ ایراد اصلی مغایرت با قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی است.

وی افزود: در ماده 2 این قانون تصویب شده شرکت‌های کلی و استخراج نفت و گاز در صلاحیت دولت هستند. وقتی به همین عبارت بسنده شده یعنی هیچ شرکت غیردولتی نمی‌تواند در این حوزه فعالیت کند و صرفاً موضوع را در صلاحیت دولت قرار داده است.

این حقوقدان تصریح کرد: اگر طبق این قانون صلاحیت شرکت‌های تولید و استخراج نفت و گاز در صلاحیت دولت است،‌ اداره ثبت شرکت‌ها با کدام مجوز می‌تواند شرکت‌های غیردولتی را ثبت کند. هیچ بحثی در این زمینه انجام نشده و هیچ مرجع قانونی به صورت رسمی در اینباره اظهار نظر نکرده است.

فرحناکیان با بیان اینکه بارها در این خصوص تذکر داده شده است،‌ گفت:‌ سوال من این است که چرا نه در تصویب‌نامه قبلی و نه در تصویب‌نامه فعلی این مسئله مورد توجه قرار نگرفت. بر اساس ماده 41 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 شورای عالی سیاست‌‌های اصل 44 باید فرآیند اجرایی قوانین و مقررات مربوطه را پیگیری کند اما تا کنون هیچ اظهار نظری از سوی این شورا ارائه نشده است.

*شورای عالی اصل 44 در برابر وظیفه خود ساکت است

وی با تأکید بر اینکه شورای عالی سیاست‌های اصل 44 موظف به جلوگیری از توسعه بیگانگان در منابع کشور است، افزود: اما متأسفانه این شورا در برابر وظیفه اصلی خود ساکت است. حرف ما سیاسی نیست و هر آنچه گفته می‌شود در راستای منافع کشور است.

این حقوقدان با اشاره به برخی استدلال‌ها مبنی بر مزایای اقتصادی اجرای الگوی قراردادهای جدید نفتی افزود: نمی‌توان همه مسائل را در مزایای اقتصادی خلاصه کرد. چرا در آن زمان که برای ملی شدن صنعت نفت گام‌های اساسی برداشته شد،‌ در کوتاه‌مدت و میان‌مدت این اقدام به نفع اقتصاد ایران بود؟ مگر پیشنهاد 50 ـ 50 امریکا به مصدق که مورد موافقت دولت انگلیس بود، پیشنهاد مناسب اقتصادی نبود پس چرا دولت آن را قبول نکرد.

وی با بیان اینکه نباید همه مسائل را با ادبیات اقتصادی توجیه کرد، در خصوص الزام یا عدم الزام دولت به تصویب الگوی قراردادهای جدید نفتی در مجلس گفت:‌ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت اجازه داده شرایط عمومی قراردادهای نفتی در قالب تصویب‌نامه هیأت وزیران اجرایی شود. پس اگر این قانون مبنا باشد، تصویب‌نامه هیأت وزیران کافی است.

فرحناکیان ادامه داد: اما با توجه به اینکه هیأت تصویب قوانین مجلس باید همه قوانین مصوب دولت را با قوانین دیگر مطابقت دهد و همچنین دیوان عدالت اداری در مصوبات دولت نظارت دارد این دو نهاد می‌توانند به این موضوع ورود کنند. بنابر این مجلس تنها از منظر تطبیق با قوانین می‌تواند در این موضوع ورود کند.

به گفته وی، الگوی قراردادهای جدید نفتی نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی ندارد مگر اینکه دولت در قالب لایحه‌ای به مجلس این الگو را ارائه کند.