در یکی از بخش‌های عمرانی کار می‌کند. می‌گوید مشتری افغان دارد. حاضر است نفت خام ایران را در یکی از بنادر دریای عمان تحویل بگیرد. پولش را هم نقد می‌دهد. تاجر افغان، بنزین هم می‌خواهد. واسطه‌اش می‌خواست بداند اوضاع چطور است؟ آن دیگری در تهیه نفت مشکل نداشت اما، دنبال مشتری و چگونگی انتقال نفت بود. این هر دو را در یک هفته لمس کردم. این روزها عده‌ای سودای فروش نفت ایران کرده‌اند که حتی نمی‌دانند یک بشکه چند لیتر است؟!
رضا زندی
«خواهش می‌کنم، چشمان‌تان قشنگ است!» این جمله کنایه‌آمیز، پاسخ به کسانی بود که «رانت» می‌خواستند. درخواست‌شان را اما با «پیشوندهای فریبنده» کادو کرده بودند. اغلب، رمانی از «پسوندهای دلسوزانه!» هم ضمیمه‌اش بود. از گوینده کلام که بگذریم، فحوایش «دست رد» به سینه رانت‌خواران و نکوهش پشتوانه‌های آنان بود. محترمانه و ظریف. این روزها عده‌ای با «چشمان قشنگ» طمع دلالی نفت خام ایران و رانت‌خواری از این سفره کرده‌اند؟!
1- در یکی از بخش‌های عمرانی کار می‌کند. می‌گوید مشتری افغان دارد. حاضر است نفت خام ایران را در یکی از بنادر دریای عمان تحویل بگیرد. پولش را هم نقد می‌دهد. تاجر افغان، بنزین هم می‌خواهد. واسطه‌اش می‌خواست بداند اوضاع چطور است؟ آن دیگری در تهیه نفت مشکل نداشت اما، دنبال مشتری و چگونگی انتقال نفت بود. این هر دو را در یک هفته لمس کردم. این روزها عده‌ای سودای فروش نفت ایران کرده‌اند که حتی نمی‌دانند یک بشکه چند لیتر است؟!
2- به وزارت نفت پیشنهاد شده تا برای مقابله با تحریم، «نفت خام» را با دلار دولتی 1226تومانی به بخش خصوصی داخلی بفروشد. معادل پول نفت را هم به ریال بگیرد اما آیا پیشنهاددهندگان اندیشیده‌اند، پالایشگاه‌های داخلی نفت خام‌شان را از دولت می‌گیرند. پس بخش‌خصوصی نفت را باید به خارج ببرد و پولش را به دلار بگیرد. بعد از آن یا دلار را وارد بازار آزاد ایران می‌کنند و بیش از دوهزاروصد تومان می‌فروشند یا کالا وارد می‌کنند و به قیمت‌های روز (که با دلار بازار آزاد بالا می‌رود) به فروش می‌رسانند. رانت پشت رانت.
3- «نباید در شرایط تحریمی، ارز خود را از دست بدهیم»، «لزومی ندارد در این شرایط به هر کالایی ارز بدهیم» اینها سخنان رییس کل بانک مرکزی است. آن‌وقت اگر دلالان نفتی، پول نفت را به ریال دادند و از مشتری خارجی به دلار گرفتند و کالاهای وارداتی را با ارز آزاد قیمت‌گذاری کردند آیا سخنان رییس کل بانک مرکزی به گونه‌ای نقض نشده است؟ رانت، این‌گونه تولید می‌شود.
4- وقتی دولت آنقدر دیر لایحه را به مجلس می‌آورد که نمایندگان ناچارند تند و تند بندها و تبصره‌ها را تصویب کنند تا بودجه در ماه دوم سال ابلاغ شود، نمی‌توان مدعی شد که تمام جوانب جملات مندرج در لایحه سنجیده، تدوین یا تصویب شده است. وقتی به بخش‌خصوصی اجازه داده می‌شود تا در 20درصد صادرات نفت مشارکت کند، آیا نباید قیمت‌های بین‌المللی روز و روش پرداخت پول آن روشن می‌شد؟!...
5- هشدار واضح می‌دهیم که امروز عده‌ای ممکن است، با تابلوی تدبیر برای مقابله با تحریم، قصد دلالی و رانت‌خواری نفت‌خام کنند. نفت ایران کالای استراتژیکی است که معاملات آن مستقیم با منافع کلان ملی و غیرمستقیم با امنیت ملی ما پیوند خورده است. ممانعت از رسیدن آن به دست نااهلان از خسران جلوگیری می‌کند.
6- اگر بخش‌خصوصی آشنا به بازار نفت، با قیمت بین‌المللی که هر ماه توسط امور بین‌الملل شرکت ملی نفت اعلام می‌شود، می‌تواند نفت را بخرد و در بازارهایی به غیر بازارهای متعارف ایران بفروشد و پول آن را به دلار یا سبد ارزی مشخص شده بانک مرکزی در موعد مقرر 30روزه به خزانه بریزد و اگر تضمین‌های کامل را برای قدرت اقتصادی‌اش دارد، می‌تواند به شرایط سخت دولت در فروش نفت کمک کند. هر پله‌ای پایین‌تر از این، نردبان رانت‌خواران را بلندتر می‌کند.
7- اگر خارجی برای نفت ایران دندان تیز کرده است دلیل نمی‌شود تا از جانب برخی طمع‌کاران داخلی گزیده شویم. نهادهای نظارتی باید دقت‌شان را مضاعف کنند که رانت‌خواری، طبقه‌ای تازه می‌سازد و طبقات نوظهور «از پول بادآورده»، مشکلات اجتماعی آتی دارند. وقتی اقتصاد مقاومتی است جایی برای رانت‌خواران نیست.
8- معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی از ابلاغ آیین‌نامه‌ای خبر داده که براساس آن، توسعه میادین مشترک از شمول قانون مناقصات مستثنا شده است. می‌گویند با اجرای این آیین‌نامه توسعه میادین مشترک سرعت می‌گیرد. مناقصه که برگزار نشود، رقابت نیست و در فضای غیررقابتی ممکن است تعدادی از پیمانکاران مدام پروژه بگیرند و هزینه‌ها و زمان هم در نظر گرفته نشود. «تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل». تبعات بعضی تصمیمات تا سال‌ها پاک نمی‌شود پس باید برای رفع این مبهم، تدبیر اندیشیده شود.
9- این درست که نفت ایران بیشتر از 80درصد بودجه کشور را تامین می‌کند و قبول که صادرات نفت‌مان با چالش مواجه شده‌است و باید راه‌های فروش نفت را تسهیل کرد، اما هیچ‌کس از مردم عادی تا مسوولان، نمی‌پذیرند که حتی با وجود این سربالایی‌ها، نفت ایران به هر قیمتی به هر کسی واگذار شود این خطر کوچک‌تر از تحریم نیست. کسانی هم که مدام فشار می‌آورند که با ظاهری فریبنده فروش نفت را با شرایط عجیب و غریب در دست بگیرند بدانند که تاریخ همان قضاوتی را دربار‌ه‌شان می‌کند که درباره محتکران دوران جنگ کرد. جوانمردی را از ورزشکاران هم می‌توان آموخت. سختی می‌کشند، سال‌ها تمرین می‌کنند تا در رقابت بزرگ المپیک دل مردم را شاد کنند.
10- امروز «روز خبرنگار» است. خبرنگار در چارچوب منافع کشور، مدافع حقوق ملت است. مردم اگر سختی را تحمل می‌کنند، رسانه‌هایی که دل‌شان برای مردم است، نباید اجازه دهند عده‌ای از آب گل‌آلود «تحریم‌ها» ماهی خودشان را بگیرند و به نفت خام ایران دست درازی کنند. آن‌هم با «پیشوندهای فریبنده» و «پسوندهای دلسوزانه!» خواهش می‌کنم چشمان‌تان قشنگ است!
*ساعت «چهارصبح» پنجم خرداد 1287، نفت برای نخستین‌بار در خاورمیانه، از منطقه «دره‌خرسان» مسجد‌سلیمان فوران کرد.