در هجدهمین نشست هیأت نمایندگان اتاق تهران که صبح امروز برگزار شد، بحث و گفتمان پیرامون بورس ارز به موضوع داغ و چالشی این نشست تبدیل شد تا آنجا که نمایندگان بخش خصوصی در یک اتفاق نظر خواستار تعویق یک ماهه راه اندازی این بورس از سوی دولت شدند.
بورس ارز طرحی است که طی هفته های اخیر از سوی دولت مطرح شده و قرار است تا اواخر شهریور ماه جاری راه اندازی شود. اما بخش خصوصی و فعالان اقتصادی تا به اینجا نشان داده اند که مخالف جدی و سرسخت راه اندازی این بازار هستند. در هجدهمین نشست هیأت نمایندگان اتاق تهران موضوع بورس ارز به بحث و تبادل نظر فعالان اقتصادی گذاشته شد و خروجی این نشست در پایان این بود که رییس اتاق تهران اعلام کرد. یحیی آل اسحاق پیشنهاد تعویق یک ماهه راه اندازی بورس ارز و ارائه این درخواست به مقامات دولتی را به رای گذاشت و در نهایت به تصویب هیات نمایندگان رسید.
به این نشست قرار بود معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی بیاید اما به جای وی مدیرکل دفتر تحقیقات پولی و بازرگانی وزارت اقتصاد خود را به نشست تکنوکرات های بخش خصوصی رساند.
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، در ابتدای این نشست رییس اتاق تهران طی سخنانی به تشریح وقایع و رخدادهای اخیر اقتصادی کشور پرداخت. یحیی آل اسحاق در شروع سخنان خود، از کمک های نقدی و غیرنقدی اتاق های بازرگانی به زلزله زدگان آذربایجان خبر داد و گفت: اتاق تهران با محوریت اتاق ایران و مباشرت اتاق تبریز، کمک های نقدی و غیرنقدی به مناطق زلزله زده ارسال کرده و در همین رابطه نیز اتاق تهران قصد احداث تعدادی منازل مسکونی در این مناطق را دارد.
او در ادامه خاطرنشان کرد که اتاق تهران به هر نسبت که اتاق ایران لازم بداند، کمک های مالی برای بازسازی مناطق زلزله زده را تأمین خواهد کرد. آل اسحاق همچنین از فعالان اقتصادی خواست با هماهنگی اتاق ایران کمک های نقدی و غیرنقدی خود را برای آسیب دیدگان زلزله چندی پیش آذربایجان ارسال کنند.
گلایه های آل اسحاق
رییس اتاق تهران در ادامه به اجلاس کشورهای غیرمتعهد در تهران اشاره کرد و با قدردانی از تلاش مسوولان دولتی برای برگزاری باشکوه این اجلاس، اظهار امیدواری کرد که طی سه سال آتی که ریاست این مجمع برعهده ایران است، فرصت های طلایی در اختیار کشورهای عضو در حوزه های سیاسی و اقتصادی قرار بگیرد.
آل اسحاق در عین حال گلایه خود از در حاشیه بودن بخش خصوصی در طول برگزاری این اجلاس در تهران بیان کرد و گفت: در حالی که می توانستیم از این فرصت تاریخی برای ارتقای فرصت های اقتصادی برای کشور استفاده کنیم، بخش خصوصی متأسفانه در حاشیه قرار داشت.
او با بیان اینکه حوزه اقتصادی یکی از مسائل کلیدی کشورهای عضو این اتحادیه است، افزود: اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی کشور، در مکاتباتی که با آقای سعیدلو رئیس ستاد برگزاری شانزدهمین دوره سران جنبش غیرمتعهدها و آقای صالحی وزیر امور خارجه داشت، پیشنهاد تأسیس اتاق بازرگانی کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها را مطرح کرد که با استقبال دولت مواجه شد و مسوولان قول مساعد دادند که در طول سه سال آتی که ریاست این مجمع با ایران است، تشکیل این اتاق بازرگانی را به طور جدی پیگیری خواهند کرد.
آل اسحاق تصریح کرد که بخش خصوصی ایران به دنبال آن است که دبیرخانه اتاق بازرگانی کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در ایران باشد.
درخواست اتاق برای بیان نظرات اقتصادی
رییس اتاق تهران در ادامه این نشست، به سخنان اخیر محمدرضا فرزین مدیرعامل صندوق توسعه ملی اشاره کرد که وی از عزم دولت برای تحولات بانکی و اصلاح ساختار مالیاتی کشور و ارسال لایحه آن به مجلس خبر داده بود.
آل اسحاق با استقبال از پیگیری های دولت در رابطه با اصلاح ساختاری در حوزه های بانکی و مالیاتی کشور، خواستار آن شد که دولت پیش از آنکه دو لایحه تنظیم شده را به مجلس ارسال کند، آن را در اختیار اتاق بازرگانی قرار دهد تا فعالان بخش خصوصی نیز نظرات و دیدگاه های خود را در این خصوص اعمال کنند.
طرح اولیه بورس ارز رونمایی شد
دومین سخنران هجدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران، رضا عظیمی بود که از معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی حضور یافته بود تا در مورد راهاندازی بورس ارز و کارهایی که در این معاونت صورت گرفته سخن بگوید. عظیمی با اشاره به این که کلیت برنامه به تصویب رسیده، ارز را یکی از چالش‌های بزرگ اقتصادی اخیر دانست که نهایتا منجر شده تا دولت برای داشتن یک نظام ارزی مناسب طرح راه اندازی بورس ارز را ارائه دهد. به گفته عظیمی وزارت اقتصاد با همکاری بانک مرکزی در حال اندیشیدن راهکارهای راه اندازی بورس ارز است.
عظیمی با تاکید بر این که نظام ارزی کشور نظام شناور مدیریت شده است گفت: «در نظام ارزی ما عرضه و تقاضا به رسمیت شناخته شده اما مدیریت هم در آن وجود دارد تا نوسانات بازار را تحت تاثیر قرار ندهد». عظیمی با بیان این که این نظام با ارز تک نرخی از سال 80 شروع به کار کرد به موفقیت ان در دهه هشتاد اشاره کرد و ادامه داد: «فاصله نرخ مرجع با نرخ بازار آزاد از سال 89 زیاد شد. پس از آن هم نرخ ارز در بازار آزاد دچار روند افزایشی و البته نوسانی بود و این نوسان مشکل‌آفرین شد. وضعیت فعلی با نظام اقتصادی ما همخوانی ندارد و رانت بسیار بزرگی در بازار ارز وجود دارد».
مدیرکل دفتر تحقیقات و سیاست‌های پولی و بازرگانی وزارت امور اقتصادی و دارایی با اشاره به این که اکنون بازار به جای تاثیرپذیری از عوامل اقتصادی در سیطره گمانه زنی های سیاسی است گفت: «از طرف دیگر افزایش نرخ ارز آزاد مبنای قیمت گذاری شده در حالی که سهم ارز ازاد از بازار تنها 10 درصد و بقیه کالاها با ارز مرجع وارد بازار شده است» او ادامه داد: «شکاف بین ارز مرجع و آزاد باعث شده که صادرکننده رغبتی برای ارائه ارز حاصل از صادرات به سیستم نداشته باشد».
رضا عظیمی طرح راهاندازی بورس ارز را شامل یک هدف سه مرحله‌ای اعلام کرد. عظیمی توضیح داد که مرحله اول از راه اندازی بورس ارز شفاف شدن نظام ارزی و بازار با اقداماتی شبیه ایجاد پرتال ارزی است. مرحله دوم با نام مرحله گذار برای رفع موانع و حرکت در جهت کم کردن فاصله ارز مرجع و آزاد دارد و در نهایت مرحله سوم یکسان سازی نرخ ارز است. مدیرکل دفتر تحقیقات و سیاست‌های پولی و بازرگانی وزارت اقتصاد پیش نیازهای دوران گذار را شامل شفاف شدن بازار برای عرضه کننده و تقاضاکننده دانست و افزود: «در حال حاضر بازار نقطه ای است و عوامل بازار هم قیمت را تعیین نمی کنند بلکه چند نفر در داخل و خارج از کشور تصمیم گیر شده اند. هم چنین باید اطلاعات لازم در مورد تقاضا در بازار کسب شود تا تقاضای واقعی شناسایی و به آنها پاسخ داده شود».
عظیمی در سخنان خود به این نکته مهم اشاره داشت که در این بورس ارز به صورت فیزیکی مبادله نمی شود و خرید و فروش گواهی ارزی صورت می گیرد و تنها افرادی که ثبت سفارش داشته باشند می توانند وارد بازار شوند. این کارشناس اقتصادی همچنین از تصمیم بورس به پاسخگویی به نیازهای خرد چون ارز مسافری و دانشجویی با قیمت تابلوی بورس توسط چند بانک مشخص خبر داد.
عظیمی در پایان سخنان خود تاکید کرد که این بازار ابتدا برای معاملات نقدی راهاندازی خواهد شد و در آینده بازار سلف و آتی هم به آن افزوده خواهد شد. او هم چنین متذکر شد که برای موفقیت بورس ارز باید هماهنگی کامل بین بانک ها، صرافی ها بانک مرکزی صورت بگیرد و هم چنین مقررات مناسبی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به کشور و توزیع درست کالاهایی که با ارز مرجع وارد کشور می شوند وضع شود.
نگرانی از بازگشت به پیمان سپاری ارزی
«سیدحمید حسینی» عضو هیات رییسه اتاق تهران اولین سخنران بود که انتقاد از بورس ارز را آغاز کرد. او با بیان اینکه پیش از این طرح راه اندازی بورس ارز را مورد بررسی قرار داده است» گفت:«مقایسه گزارش آقای پاریزی معاون امور اقتصادی وزارت اقتصاد و دارایی از جزییات راه اندازی بورس ارز و آنچه که امروز آقای عظیمی ارائه کرد، نشان می دهد که نقاط مثبت این طرح کم رنگ شده است.» او ادامه داد:«در حال حاضر بسیاری از تولید کنندگان به دلیل عدم رسمیت نرخ دوم ارز و دشواری ها دسترسی به نرخ مرجع با مشکلات عدیده ای مواجه هستند. درحالی که راهکار این است که بانک مرکزی دست کم نرخ دوم را به رسمیت بشناسد.» حسینی البته نگرانی خود را از بازگشت پیمان سپاری های ارزی تحت لوای شکل گیری بورس ارز نیز اعلام کرد و گفت:«این طرح زمانی قابل دفاع خواهد بود که بانک مرکزی به سوی آزاد سازی نرخ ارز حرکت کند و به این ترتیب اعتبار بانک مرکزی را به آن بازگرداند.»
خزانه دار اتاق تهران در ادامه سخنانش این پرسش را خطاب به مدیرکل دفترتحقیقات و سیاست‌های پولی و بازرگانی وزارت امور اقتصادی و دارایی مطرح کرد که مجریان این طرح با چه ابزاری قصد دارند، صادرکنندگان را برای معامله ارز صادراتی خود در این سیستم تشویق کنند؟ اوگفت:«با توجه به اینکه درسال های گذشته بحث های بسیاری درخصوص نحوه مدیریت ارز مطرح شده است، به نظر می رسد، این شیوه، مدیریت دولتی اقتصاد را تشدید می کند و ضرورت اجتناب از این رویکرد، رفع نقاط ضعف این طرح است.»
ابزار تشویق صادرکنندگان چیست؟
پس ازحسینی "مجید رضا حریری" دیدگاه خود را درباره راه اندازی بورس ارز بیان کرد و گفت:«آقای عظیمی در گزارش خود به این نکته اشاره کرد که تدوین کنندگان این طرح، جلساتی را با حضور صادرکنندگان برگزار کرده اند، سئوال اینجاست که صادرکنندگان شرکت کننده در این جلسات از میان افراد بوده است یا تشکل ها؟» پرسش دیگر حریری این بود که آیا اظهارنظر فعالان اقتصادی در این نشست،ممکن است تغییری در دستورالعمل اجرایی بورس ارز ایجاد کند؟ او در نهایت این موضوع را هم به چالش کشید که این طرح بنابرضرورت های گذار از شرایط تحریمی پی ریزی شده است یا برحسب نیازهای اقتصادی کشور.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران پس از طرح این پرسش ها گفت:« به نظرمی رسد، عرضه کننده اصلی ارز در بورس ارز،بانک مرکزی باشد. در این صورت،اگر بانک مرکزی ازچنین ظرفیتی برخورداراست، چرا اکنون وخارج از چارچوب بورس ، ارز مورد نیاز متقاضیان را تامین نمی کند.»
او ادامه داد:«صادرکنندگان، چندان راغب نیستند که دارایی خود را وارد سیستمی کنند که قیمت گذاری در آن توسط دولت صورت می گیرد. درعین حال، جز پیمان سپاری ارزی، ابزاردیگری براي ترغیب صادرکنندگان برای مشارکت در این بازار وجود ندارد و این بازگشت به سیاست هایی است که درسال های گذشته نقد شده است.»
نرخ ارز مرجع غیرمنطقی است
" مهدی پورقاضی" نیزاز نماینده وزارت اقتصاد پرسید که به چه دلیل، بانک مرکزی ازسیاست تک نرخی شدن ارز که در دولت های گذشته نیز تجربه شده است، غفلت می کند؟
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با طرح پرسش های دیگر، قصد داشت بداند که آیا تجربه راه اندازی بورس ارز منحصر به ایران است یا در سایر کشور ها نیز به اجرا درآمده است.
او با اشاره به نرخ1226 تومانی ارز مرجع گفت:« بانک مرکزی نرخی را برای ارز مرجع تعیین کرده است که غیرمنطقی است والبته کسی نمی داند این نرخ چگونه محاسبه شده است.»پورقاضی ادامه داد:«بانک مرکزی قصد دارد، صادرکنندگان را مجبورکند که ارزحاصل ازصادرات را وارد بورس ارز کند، درحالی که صادرکنندگان هنوز نمی توانند ارز صادراتی خود را که به سیستم بانکی منتقل کرده اند حواله کنند.» او راه حل رفع کاستی های بازار ارز را تبعیت از مدل عرضه و تقاضا دانست.
بورس ارز مشکلی را حل نخواهد کرد
حمیدرضا صالحی هم همانند دیگر همکاران خود در هیات نمایندگان اتاق تهران سخنان خود را به انتقاد از راهاندازی بورس ارز در کشور اختصاص داد و تعدیل نکردن نرخ ارز و اجرا نشدن برنامه چهارم را مبدا انحرافات ارزی دانست. صالحی با تاکید براین که با راهاندازی بورس ارز مشکلات حل نخواهد شد گفت: «یادم است که مسئولان می گفتن قیمت ارز 500 تومان است. ایا هنوز هم حرفشان همین است؟»
حمیدرضا صالحی با اشاره به این که اکنون نمی توان ارز را با دلار نفتی کنترل کرد از عظیمی سوال کرد که جایگزین طراحان برای دلار نفتی چیست. او افزود: «آیا می خواهید ریال را تقویت کنید؟ وقتی دلار نفتی نداریم چگونه این کار را انجام می دهید؟». این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران از این که هدفمندی یارانه ها و آثار آن در این طرح دیده نشده انتقاد کرد و گفت: «تقاضای ما این است که تمام مسئولانی که تصمیماتشان بر بازار ارز اثرگذار است در سیاستگذاری و تصمیم گیری برای این طرح مشارکت داشته باشند. با راه اندازی بورس ارز مشکل حل نخواهد شد همانگونه که برای نفت و پتروشیمی حل نشد».
بورس ارز به مانند نسخه بدخط پزشکان
برای علاء میرمحمدصادقی نیز، بورس ارز نسخه مناسبی برای حل مشکلات واحدهای تولیدی نیست. او در نشست هیأت نمایندگان اتاق تهران گفت: بورس ارز به مانند نسخه های پزشکی می ماند که آنقدر بد خط است که کمتر کسی قادر است آن را بخواند.
نایب رییس اتاق تهران در ادامه با برشمردن مشکلات عمده واحدهای صنعتی کشور افزود: در حال حاضر صنایع کشور با کمبود مواد اولیه، کمبود و عدم تأمین قطعات یدکی و نیز تجهیز خطوط تولید و احداث کارخانه های جدید دست به گریبان هستند. از این رو، در کمیته ای که دولت برای حل بحران واحدهای تولیدی تشکیل داده است باید روی این سه مشکل اساسی متمرکز شد و برای حل آن چاره اندیشی کرد.
میرمحمدصادقی خاطرنشان کرد: بانک مرکزی در غالب کمیته ای که نمایندگانی از اتاق بازرگانی نیز در آن عضویت داشته باشند به بررسی مشکلات صنایع پرداخته و از طریق این کمیته تصمیم های ارزی گرفته شود.
با راهاندازی بورس، نرخ سوم هم ایجاد می‌شود
محمدمهدی راسخ مشکل اصلی در اقتصاد کشور و به تبع آن نظام ارزی را بلاتکلیفی دانست. راسخ با اشاره به این که صادرات بحث اول کشور است گفت: «نباید تصمیمی اتخاذ کرد که به صادرات کشور لطمه بزند چون بلافاصله اثر آن در تولید مشاهده خواهد شد.» دبیرکل اتاق تهران با تاکید بر این که بلاتکلیفی را می توان در موضوع اختصاص ارز مرجع هم دید ادامه داد: «بانک مرکزی تنها به سه اولویت اول واردات ارز مرجع می‌دهد در حالی که وزارت صنعت و معدن و تجارت پنج اولویت اول را مستحق دریافت ارز مرجع اعلام کرده است.»
راسخ هم چنین با تاکید بر این که در هیچ جای دنیا وجود چنین بورس ارز سابقه نداشته، بورس را محل کار سفته بازها دانست و پرسید چگونه می شود بورس راه اندازی کرد اما به سفته بازها اجازه ورود نداد؟ دبیرکل اتاق تهران هم چنین در مورد چگونگی ترغیب یا الزام صادرکنندگان به حضور در بورس و روانه کردن ارز حاصل از صادرات به این بازار ابراز تردید کرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به این که مدیریت ارز در اختیار بانک مرکزی و مدیریت بورس در دست وزارت اقتصاد است راه اندازی بورس ارز را محلی برای افزایش اختلاف‌ها و بلاتکلیفی‌ها دانست و گفت: «اگر بانک مرکزی می‌پذیرفت که ارز تک‌نرخی تنها راه‌حل است مساله ارز هم حل می شد. راسخ ادامه داد: «بلافاصله با راهاندازی بورس ارز نرخ سومی هم شکل خواهد گرفت و وضع بدتر خواهد شد».
راسخ با ارائه پیشنهاد استفاده از یارانه برای وورد کالاهای اساسی و دارو به رانت های بزرگی اشاره کرد که در نظام فعلی ارز وجود دارد و افرادی هستند که با استفاده از نرخ مرجع کالا وارد می کنند اما با نرخ آزاد در بازار عرضه می کنند در حالی که تولیدکننده سرگردان به دنبال تهیه ارز برای وارد کردن مواد اولیه مورد نیاز خود است.
محمدمهدی راسخ با تاکید براین که همه دنیا به این نتیجه رسیده اند که نظام ارزی باید تک نرخی باشد به تجربه موفق قبلی این کار در کشور اشاره کرد و نسبت به مشکلاتی که در پی راه اندازی بورس ارز ایجاد خواهد شد ابراز نگرانی کرد.
دولت از قیمت گذاری دست بکشد
"محمد رضا نجفی منش" دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز گفت:« با شکل گیری بورس ارز و به موجب داد و ستد در این بازار، درآمدی برای دولت ایجاد می شود که معلوم نیست که در کدام بخش قرار است هزینه شود.» او همچنین گفت:« اگر قرار است، بانک مرکزی بازار ارز را به شیوه شناور مدیریت شده، ساماندهی کند، دولت نیز باید از قیمت گذاری کالا ها دست بردارد.» او همچنین از نماینده وزارت اقتصاد درخواست کرد که توضیح دهد، پس از راه اندازی بورس ارز، روند ثبت سفارش ها برای واردات مواد اولیه چه تغییری خواهد کرد؟
بورس ارز مشکلات اقتصادی کشور را حل نمی کند
نایب رئیس اتاق ایران نیز در ادامه این بحث گفت : مشکلات اقتصادی کشور که ریشه در مساله ارز دارند، در درازمدت و میان مدت با تشکیل بازار بورس ارز قابل حل نیستند.
پدرام سلطانی با اشاره به مباحث مطرح شده درباره تشکیل بورس ارز افزود: این طور که به نظر می رسد این بورس برای پاسخ به مشکلات ناشی از تحریم راه افتاده است، اما در همین فضا سه تقاضا وجود دارد؛ که امروز با استفاده از ارز حاصل از صادرات به این تقاضاها پاسخ داده می شود و یکی از این تقاضاها، وارداتی است که ارز مرجع به آن اختصاص داده نمی شود.
او قاچاق کالا به داخل کشور و خروج سرمایه به خارج از کشور را نیز دو تقاضای دیگری عنوان کرد که با استفاده از ارز حاصل از صادرات به آن پاسخ داده می شود و افزود: اگر بازار بورس در داخل کشور تشکیل شود، عملا دولت قصد دارد با این کار، دو تقاضای اخیر یعنی قاچاق کالا و خروج سرمایه از کشور را حذف کند.
به گفته سلطانی، تورم ، شاخص های اقتصادی کشور و همه تصمیم گیری های فعالان و شهروند اصولا به نرخ بورس توجهی نخواهد کرد و نرخ بازار آزاد را مد نظر قرار می دهد. لذا مشکلات اقتصادی کشور که ریشه در مساله ارز دارند، در درازمدت و میان مدت با بازار بورس ارز قابل حل نیستند. همچنین در صورت تشکیل بورس ارز ، نقل و انتقالات ارزی شناسنامه دار شده و تحریم کنندگان ما مسیر این نقل و انتقالات را شناسایی کرده و درواقع به اطلاعات مربوط به صرافان کشور و حساب های بانکی ما در خارج از کشور راحت تر دسترسی پیدا کرده و آنها را بلوکه خواهند کرد.
وی ادامه داد: هزینه صادرکننده و وارد کننده فقط نرخ ارز نیست بلکه هزینه زمانی این پول نیز برای آنها مهم است. در سیستم بورس ارز در خوشبینانه ترین حالت، یک هفته طول خواهد کشید تا صادرکننده به پول خود دسترسی پیدا کند و در شرایطی که بنگاهها مشکل نقدینگی دارند این هزینه زمانی قابل قبول نیست و صادرکنندگان از آن استقبال نمی کنند.
او از دکتر عظیمی معاون وزارت اقتصاد که بحث بورس ارز را در این جلسه تشریح کرده بود، سوال کرد که آیا فروش ارز در بورس ارز برای صادرکنندگان مثل موضوع پیمان سپاری اجباری خواهد بود یا خیر و در همین زمینه گفت: اگر این کار اجباری شود، صادرکننده با چالش های زمان پیمان سپاری ارزی مواجه خواهد شد.
او راهکار دور زدن تحریم و مدیریت تجارت خارجی ما در شرایط فعلی را چابک تر کردن بازار دانست و گفت: صادرکنندگان در یک جریان اتفاقی ارز خود را به وارد کنندگان یا متقاضیان می فروشند که باید با کمک اتاق های بازرگانی و دولت وارد شبکه های سازمان یافته تجارت بین المللی شوند.
نایب رئیس اتاق ایران در پایان تاکید کرد که ترجیح ما به عنوان صادرکننده این است که ارز را به واردکننده ای که مایحتاج کشور را وارد می کند در سیستمی که خود با اختیار و طیب خاطر انتخاب کرده است، بفروشیم نه با اجبار و پیمان سپاری.
قانون برنامه چهارم را اجرا نکردیم
در ادامه این نشست، "محمد پارسا" رشته کلام را به دست گرفت دو گفت که در واکنش اعضای هیات نمایندگان به راهاندازی بورس ارز، نسخه قانون برنامه چهارم برای نحوه محاسبه نرخ ارز مغفول ماند. او براین عقیده است که گرفتاری امروز کشور درمورد مدیریت بازار ارز، ناشی از آن است که این قانون به اجرا در نیامد. اماپیشنهاد این عضو هیات نمایندگان این بود که بانک مرکزی نرخ ارز مرجع را به قیمت واقعی نزدیک کند وبه منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر، برای تعدادی از کالاهای اساسی یارانه در نظر بگیرد. پارسا در بخش دیگری ازسخنانش با اشاره به اظهارات برخی از اعضای هیات نمایندگان که از احتمال سه نرخی شدن ارز پس از تاسیس بورس ارز سخن گفتند، گفت:« سه نرخی شدن ارز به تولیدضربه می زند.»
بورس ارز برای کسری بودجه دولت؟
محمدرضا بهرامن نیز در ادامه این گردهمایی، پرسش هایی را در رابطه با بورس ارز مطرح کرد. او با بیان اینکه کشف قیمت و ارزش پول ملی کشور از اهداف راه اندازی بورس ارز است، گفت: بانک مرکزی چگونه می تواند تضمین دهد که با بورس ارز نوسانات پول کنترل می شود؟ و اینکه بانک مرکزی قصد دارد چه پول هایی را از طریق این بازار بفروشد؟
عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران با طرح این سوال که مابه التفاوت ارز مرجع و غیررسمی قرار است کجا مصرف شود؟ افزود: این دل نگرانی وجود دارد که دولت با راه اندازی بورس ارز قصد دارد کسری بودجه خود را جبران کند.
او همچنین از اینکه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در ترسیم فلوچارت بورس ارز به بازی نگرفته اند اظهار گلایه کرد.
استقلال بانک مرکزی زیر سئوال می رود
"محمد مهدی رییس زاده" هم با اشاره به آنچه که در گزارش عظیمی آمده بود گفت:« در این گزارش اعلام شده بود که مشکلات بازار پولی کشور از مهر 1389 آغاز شده است، در حالی که این مشکلات و نوسانات پی در پی نرخ ارز دربازار از خردادماه 1389 و پس از صدور قطعنامه 1929به عنوان چهارمین قطعنامه تحریمی ایران رخ نشان داد. او گفت:« پس از آن مبادلات درهمی ایران با امارات نیز برای مدتی متوقف شد و فعالان عضو اتاق بازرگانی تهران برای رفع این مشکل به اتاق تهران مراجعه کردند.» رییس زاده افزود:« تازمانی که نرخ ارزمرجع واقعی نشود،طرح های مانند راه اندازی بورس ارز راه به جایی نمی برد.»
رییس زاده البته براین عقیده است که راهکاراصلی برای برون رفت ازاین شرایط ، تلاش برای رفع تحریم ها و حذف ارز مرجع است.رییس زاده افزود:« در شرایطی که صادرکنندگان اختیاری برای تملک ارز حاصل از صادرات ندارند و بانک ها برای حواله ارقامی بیش از 500 هزار دلار باید تاییدیه بانک مرکزی را اخذ کنند، راه اندازی بورس ارز، استقلال بانک مرکزی را زیر سئوال خواهد برد.»
دخالت تنها موجب اختلال می شود
عباسعلی قصاعی در ابتدای سخنان خود از دولت خواست تا اموری را که خود نمی تواند به دلیل تحریم‌ها انجام دهد ولو خرید و فروش نفت باشد به بخش خصوصی بسپرد. قصاعی با اشاره یه این که اگرچه بار تحریم ها عملا بر دوش بخش خصوصی است گفت: «بخش خصوصی به طور رسمی تحریم نشده و می تواند برخی کارها را انجام دهد. علاوه براین اقتصاد دولتی در همه جای دنیا منسوخ شده است». قصاعی با بیان این که اکنون زمان نشستن و حرف زدن نیست به طرح راه اندازی بورس ارز اشاره کرد و گفت: «در طرح پیشنهادی آمده که در بورس گواهی ارزی مبادله می شود. یعنی باید ارز به بانک واریز شود و در قبالش گواهی صادر شود اما این ارز به کدام بانک باید واریز شود و کدام بانک در قبال آن گواهی ارزی صادر می کند؟»
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: «همین الان ما حدود 300 هزار یورو در بانک های داخلی سپرده ارزی داریم اما به آن دسترسی نداریم. من این موضوع را در یک جلسه به وزیر صنعت و معدن و تجارت هم گفتم اما ارزهای ما هم چنان در بانک ها بلوکه شده است.» قصاعی همچنین به این نکته اشاره کرد که ارز را در بانک های خارجی هم نمی توان واریز کرد و گواهی ارزی گرفت. عباسعلی قصاعی ارز را هم یک نوع پول دانست که هرگونه دخالت در آن تنها موجب اختلال می شود تنها راه حل برای تسهیل معاملات خارجی را صرافی‌ها دانست و از دولت خواست چند صراف امین برای این کار پیدا کند.
نگرانی از ارز سوم
مسعود خوانساری نیز به مانند سایر همکاران خود در هیأت نمایندگان اتاق تهران از راه اندازی بورس ارز انتقاد کرد و گفت: در حالی که بیش از 90 درصد ارزی که قرار است در این بورس ارائه شود متلق به دولت است، چرا باید روی تشکیل این بازار اصرار داشت.
عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه در محافل گفته می شود که دولت با تشکیل بورس ارز به دنبال تأمین بخشی از کسری بودجه خود است، افزود: نگرانی دیگری که فعالان اقتصادی دارند این است که مشخص نیست نرخ سوم ارز پس از تشکیل این بورس چه خواهد بود.
خوانساری معتقد است که نقدینگی و عدم سرمایه گذاری در داخل کشور از جمله مواردی است که بر قیمت ارز اثرگذار است ، بنابراین برای تعیین نرخ ارز باید این موارد دیده شود نه آنکه به فکر تاسیس بورس ارز بود.
نرخ ارزافزایش می یابد
در ادامه این نشست،"محسن حاجی بابا" نیز برای دقایقی میکروفون مقابل خود را روشن کرد تا تحلیل خود را از آثار راه اندازی بورس ارز اعلام کند:«من فکر می کنم دولت می خواهد با اجرای چنین طرحی، ریال مورد نیاز خود را تامین کند.» او معتقد است که یک ماه پس از آغاز به کار بورس ارز، نرخ ارز در بازار فرعی به 3000 تومان می رسد.
انتقاد از تخصیص ارز مسافرتی
محمدحسین برخوردار نیز گفت: تا پیش از تشدید تحریم ها، اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی اعلام کردند که باید در این شرایط به سمت مدیریت مصارف ارزی حرکت کرد حال آنکه به طور بی رویه ارز مسافرتی داده شد.
او از تخصیص ارز مسافرتی انتقاد کرد و افزود: باید خیلی زودتر از آنچه که دولت دست به کار شد، مانع تخصیص ارز مسافرتی می شدیم تا به این نقطه ای که امروز هستیم نرسیم.
بورس ارز کاری از پیش نخواهد برد
اسدالله عسگراولادی در سخنانی کوتاه از مسئولان خواست که واقعیت ها را ببینند و توصیه اکید کرد که بورس ارز راه اندازی نشود. عسگراولادی گفت: «ما با هنرنمایی خاص از کوچه و پسکوچه ها فراوان ارز را به سختی وارد کشور می‌کنیم بعد چگونه شما می آیید و می گویید مسیر ارز را مشخص کنید. اگر مسیر را مشخص کنیم که بلافاصله جلوی آن را می گیرند».
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به پر بودن پروازهای خارجی و رفتن 600 هزار زائر به حج عمره پرسید ارز موردنیاز این افراد از کجا قرار است تامین شود؟. عسگراولادی راه اندازی بورس را باعث آبروریزی دانست که کاری هم از پیش نخواهد برد. وی افزود: «آقای بهمنی اعلام کرده که ارز را 1500 تومان خواهد کرد. من می پرسم کدام ارز را؟ اگر ارز 1226 تومانی باشد که بله ایشان می تواند آن را 1500 تومان بفروشد اما نمی تواند ارز 2200 تومانی را به 1500 کاهش دهد».
شکست های تک نرخی کردن ارز
پس از طرح سوال و دیدگاه های فعالان اقتصادی پیرامون بورس ارز، نوبت به مدیرکل دفتر تحقیقات پولی و بازرگانی وزارت اقتصاد رسید تا به پرسش ها و نگرانی های بخش خصوصی پاسخ دهد.
رضا عظیمی با بیان اینکه موضع دولت این است که در خصوص ارز به جمیع جهات توجه شود و صرفا بخش تولید و صنایع مدنظر نیستند، گفت: تک نرخی کردن ارز در دو مقطع طی دو سال گذشته مورد توجه دولت قرار گرفت. او افزود: در خرداد ماه سال گذشته بانک مرکزی در این راستا نرخ مرجع را افزایش داد اما اتفاقی که افتاد این شد که بازار نیز بلافاصله با جهش قیمت مواجه شد و عملا راهکار بانک مرکزی بی نتیجه ماند.
او ادامه داد: با شرایط فعلی که اقتصاد کشور با آن مواجه است و عدم رابطه میان عرضه و تقاضا، هیچ اطمینانی وجود ندارد که به سمت تک نرخی شدن ارز پیش رویم.عظیمی در عین حال تصریح کرد: دولت طی دوسال اخیر مدیریت نسبتا مناسبی روی نرخ ارز داشته است.
وی بر قابلیت مدیریت در نرخ ارز تأکید کرد و افزود: مدیریت بر بازار ارز از طریق مدیریت بر دسترسی امکان پذیر است و نه قیمت. بنابراین، هدف دولت از تاسیس بورس ارز مداخله در نرخ ارز نیست و دولت دخالتی در قیمت ارز نخواهد داشت.
او با بیان اینکه بازار گواهی ارزی به معنی دولتی کردن بازار ارز نیست، افزود: نظام شناور ارزی در اقتصادی که مدام با شوک های گوناگون مواجه می شود تجویز نمی شود از این رو، نظام شناور ارزی در حال حاضر به درد اقتصاد ایران نمی خورد.
عظیمی در ادامه خاطرنشان کرد که بورس ارز در کشورهای پیشرفته نیز به کار گرفته شده و جواب نیز داده است بنابراین اینگونه نیست که این بازار ساخته و پرداخته تنها ما باشد.
اجباری در کار نیست
عظیمی درادامه سخنانش در واکنش به ابراز نگرانی فعالان اقتصادی درباره ابزار دولت برای ترغیب مشارکت صادرکنندگان در این بازار گفت:« تاکنون پیشنهادات مختلفی درباره نحوه حمایت از رشد صادرات غیر نفتی در قالب بورس ارز مطرح شده است؛ درنهایت مقرر شد، اعطای مشوق های صادراتی و معافیت های مالیاتی به صادرکنندگانی که ارز حاصل از صادرات خود را در این بازار عرضه می کنند، تسهیل شود. بنابراین اجباری درکار نیست.»
او در ادامه در پاسخ به پرسش حریری توضیح داد که سازمان توسعه تجارت برای آنکه نظرات صادرکنندگان را نیز نسبت به این طرح جویا شود، جلساتی را با اتحادیه صادرکنندگان و اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی برگزار کرده است.
عظیمی سپس به پیش بینی اعضای هیات نمایندگان مبنی بر افزایش نرخ ارز پس از راه اندازی بورس ارز ، این پیش بینی را رد کرد و گفت:« هنگامی که درقالب سازو کار این بازار به تقاضای واقعی پاسخ دهیم، بازار سوم به حاشیه می رود.» او ادامه داد:« در دو سال گذشته بازار حاشیه ای بر بازار رسمی ارز تسلط یافته بود که البته با شکل گیری بورس ارز و تامین نیاز های واقعی به دنبال آن هستیم که بازار رسمی بر بازارحاشیه ای مسلط شود.»
بورس ارز روی میز کمیسیون های اتاق تهران
پس از توضیحات مدیرکل دفتر تحقیقات پولی و بازرگانی وزارت اقتصاد، شاهرخ ظهیری طی سخنانی خواستار آن شد که دولت پروژه تاسیس بورس ارز را فعلا به حال تعلیق درآورد تا آنکه اتاق بازرگانی تهران و کمیسیون های این اتاق با بررسی جوانب آن و ارائه راهکارها، نظر قطعی خود را اعلام کند و دولت نیز از دیدگاه نهایی بخش خصوصی در خصوص راه اندازی بورس ارز مطلع شود.
رییس اتاق تهران نیز در پایان این نشست، با رأی گیری از نمایندگان اتاق تهران اعلام کرد که دولت یک ماه فرصت دهد تا موضوع بورس ارز در کمیسیون های اتاق تهران به بحث و بررسی گذاشته شود و پس از آن در این رابطه تصمیم گیری کند.