نخستین روز از شروع به کار طرح «پنجره واحد مبادلات ارزی» در یکی از ساختمان‌های وزارت صنعت و تجارت؛ با کشف قیمت دو هزار و 404 تومان برای نرخ دلار و همراه با ازدحام متقاضیان ارز، آغاز شد.
مرکز مبادلات ارز در طبقه سوم ساختمان توسعه بازرگانی خارجی وابسته به وزارت صنعت و تجارت در میدان ولی عصر راه‌اندازی شده است؛ اما فضای کوچکی در این ساختمان برای متقاضیان و مراجعه‌کنندگان در نظر گرفته شده است.
این مرکز گنجایش پذیرش تعداد کمی از افراد متقاضی را دارد و در یکی از اتاق‌های آن، پنج میز قرار دارد که به ترتیب متعلق به نماینده سازمان توسعه تجارت (ثبت سفارش)، نماینده بانک عامل (بانک ملت)، نماینده بانک مرکزی (اداره نظارت ارز)، نماینده بانک عامل (کشاورزی) و خرید ارز صادرکنندگان (بانک کشاورزی) است. بنا بر اطلاعات به دست آمده، تا ظهر دیروز نرم افزار مربوط به اتاق ارزی هنوز در سیستم بانک کشاورزی پیاده‌سازی نشده، اما بانک ملت کار را آغاز کرده بود.
بر اساس دستور‌العمل‌های اجرایی، به وارد‌کنندگان و بانک‌های عامل اجازه داده شده است تا با رعایت بخشنامه بانک مرکزی به عرضه و دریافت ارز در این اتاق مبادرت ورزند.
در این بازار هر نوع فعالیت ارزی به وسیله سامانه‌های بانک مرکزی از جمله ساعت (سامانه الکترونیکی عرضه و تقاضا)، سامانه سنا و پورتال ارزی ثبت می‌شود. در واقع این طرح تمام اطلاعات مربوط به نقل و انتقال ارزی را ثبت می‌کند.
طبق مصوبه کارگروه ویژه دولت و مجلس برای ساماندهی بازار ارز، نرخ ارز در این طرح با قیمت دو درصد پایین‌تر از بازار برای تشویق وارد‌کنندگان و جلوگیری از رانت و سفته‌بازی در این بازار خرید و فروش می‌شود.
چگونگی کار
مکانیزم اجرایی مرکز مبادلات ارزی در روز نخست راه‌اندازی به این صورت بود که ابتدا سفارش وارد‌کنندگان پس از اقدام به ثبت سفارش کالا، در کارگروهی مورد بررسی قرار گرفته و وزارت صنعت، معدن و تجارت بر اساس اولویت‌های کالایی آنها را برای دریافت ارز به بانک‌های عامل هدایت می‌کند.
پس از این که خریدار درخواست ارزی خود را ارائه کرد، بانک عامل معادل ریالی آن را از خریدار دریافت کرده و پس از کسر معادل ارزی آن از حساب شرکت نفت و یا صندوق توسعه ملی، ارز درخواست شده برداشت شده و معادل ارزی درخواست شده از سوی خریدار را به حساب بانک خارجی کارگزار او واریز می‌کند.
در اتاق مبادلات ارزی، نرخ مرجع برای کالاهای با اولویت 1 و 2 عرضه می‌شود و برای اولویت‌های 3 تا 5 نیز قیمت با نرخ دو درصد پایین تر از بازار عرضه خواهد شد. به گفته مسوولان بانک مرکزی، اولویت‌های 6 تا 10 نیز از طریق همین بازار می‌توانند در آینده نزدیک به تامین ارز مورد نیاز خود اقدام کنند.
نرخ 2404 تومانی چگونه تعیین شد؟
بر اساس مکانیسم اعلام شده این مرکز، قیمت ارز هر روز ساعت 8 صبح در مرکز اعلام خواهد شد؛ به این صورت که میانگین نرخ روزانه ارز در بازار مبنای قیمت برای روز آینده در این مرکز خواهد بود. دیروز بر اساس برآورد مسوولان مرکز مبادله دارندگان و متقاضیان ارز، نرخ دلار دو درصد زیر قیمت بازار آزاد 2404 تومان برآورد شده بود. چرا که نرخ دلار روز پیش (یکشنبه) به عنوان معیار تعیین نرخ ارز در روز دوشنبه در نظر گرفته شده بود. بانک مرکزی نرخ دلار در بازار آزاد را در پایان روز یکشنبه دو هزار و 453 تومان برآورد کرده بود.
صمد کریمی سخنگوی طرح «پنجره واحد مبادلات ارزی» گفت «نرخ ارزی که در مرکز معاملات ارز مبادله شد، براساس توافقات صورت گرفته از سوی بانک مرکزی بوده است و این نرخ به صورت روزانه از سوی بانک مرکزی به بانک‌های عامل مستقر در اتاق معاملات دارندگان و متقاضیان ارز اعلام خواهد شد.»
به گفته کریمی «مشتری باید پس از مراجعه به سازمان توسعه تجارت ایران ثبت سفارش کالا را انجام داد و سپس به بانک‌های عامل که ملت و کشاورزی است، مراجعه کرده تا این دو بانک با مقررات ریالی و ارزی خود و با توجه به مقررات موجود بتواند خدمات لازم را دریافت کند. وقتی مذاکره نهایی بانک عامل با مشتری براساس ضوابط و اسناد به پایان رسید، آنگاه ریال از مشتری بر اساس توافقات صورت گرفته و اعلام نرخ بانک مرکزی دریافت و در بانک خارج از کشور که در تعامل با بانک مرکزی است، دلار تحویل فروشنده خارجی خواهد شد.»
کریمی گفت: درفاز نخست عرضه‌کننده اصلی در این مرکز، شرکت نفت است که مشمول ماده 27 قانون بودجه می‌شود.
کیانی راد: قیمت ارز کاهش می‌یابد
معاون ارزی بانک مرکزی نیز که به همراه رییس سازمان توسعه تجارت در ساعات اولیه شروع به کار مرکز مبادلات ارزی، در این مرکز حضور داشتند هر یک به طور جداگانه به تشریح برخی از ابهامات مکانیسم مرکز پرداختند.
مینو کیانی راد معاون ارزی بانک مرکزی پس از برگزاری جلسه با نمایندگان بانک‌های عامل حاضر در این مرکز اعلام کرد: این طرح می‌تواند در کاهش نرخ ارز موثر باشد.
او افزود: با شرکت همه دستگاه‌ها مانند وزارت نفت، صندوق توسعه ملی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت اقتصاد و با کمک صادرکنندگان غیرنفتی این مرکز اداره خواهد شد.
کیانی‌راد با تاکید بر اینکه برای شروع کار فعلا کالاهای اولویت سوم تا پنجم می توانند از ارز موجود در این بازار استفاده کنند، افزود: امیدواریم با عرضه بیشتر ارز بتوانیم پاسخگوی سایر نیازها باشیم.
معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه همه بخش‌نامه‌های مربوط به این مرکز به بانک‌های عامل ابلاغ شده است، گفت: با هماهنگی وزارت نفت سهم 5/14 درصدی این وزارتخانه و نیز سهم قابل تبدیل به ریال صندوق توسعه ملی به این مرکز تزریق می‌شود.
مردم دوست دارند ارز خود را به بانک بفروشند
معاون ارزی بانک مرکزی در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: از هفته آینده برخی بانک‌های عامل می‌توانند ارز موجود در دست مردم را از آنها خریداری کنند و مردم با این کار دیگر نیازی به مراجعه به صرافی‌ها نخواهند داشت.
کیانی‌راد در پاسخ به این سوال که طبیعتا مردم دوست دارند ارز خود را با قیمت بیشتر که در بازار آزاد یا صرافی‌ها مبادله می‌شود، به فروش برسانند، بنابراین چگونه چنین طرحی ارائه شده است؟ توضیح داد: یافته‌های ما نشان می‌دهد که مردم بیشتر به بانک‌ها اطمینان دارند تا صرافی‌ها، ضمن اینکه در ارقام بالا مردم ترجیح می‌دهند با بانک معامله کنند تا یک دلال در بازار آزاد.
عکس: آکو سالمی 