هرساله ۲۹ مهر ماه روز ملى صادرات بهانه خوبى مى شود تا فعالین حوزه تجارت خارجى در بخش دولتى و خصوصى نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را در این حوزه به رشته تحریر درآورند.
در این مجال تلاش شده است نحوه شکل گیرى ساختار مدیریت صادرات کشور و نهادهاى تصمیم گیر در آن تبیین شود.مدیریت صحیح و کارا بر یک فرآیند مستلزم شکل گیرى نهادهایى ثابت و پایدار است تا به جاى تصمیم گیرى انفرادى و مدیریت قائل به شخص،نهادهاى ثابت مبتنى بر خرد جمعى بر فرآیند، مدیریت نمایند.مدیریت بر صادرات نیز از قاعده مذکور مستثنى نیست. در سال هاى اخیر تلاش مجدانه اى صورت گرفته تا چنین نهادهایى در فرآیند توسعه صادرات شکل گرفته و قوام یابد. با حذف شوراى عالى توسعه صادرات غیرنفتى از برنامه پنجم توسعه، خلا وجود مهم ترین مرجع تصمیم گیرى صادرات در این برنامه احساس شد و تلاش شد تا نهادهاى تصمیم گیر در مدیریت صادرات کشور ایجاد شود.با این رویکرد و با تصویب هیات وزیران، نهادهایى تصمیم گیر در حوزه صادرات در دو سطح ملى و استانى به شرح ذیل شکل گرفت:
۱- سطح ملى:
در اواخر سال ۱۳۸۹ کارگروه صادرات کشور به ریاست رییس جمهور یا معاون اول وى و با حضور ۱۷ عضو به تصویب هیات وزیران رسید. از جمله وظایف این کارگروه مى توان به تنظیم خط مشى صادرات کشور، ایجاد ثبات نسبى در مقررات مربوط به صادرات، تصویب برنامه هاى بخشى توسعه صادرات، تعیین اهداف کمى براى صادرات بخش هاى مختلف اقتصادى و ... اشاره نمود.
همچنین به منظور تقویت بدنه کارشناسى این کارگروه، کمیته کارشناسى آن با عضویت نمایندگان عضو کارگروه تشکیل شده است که هر دو هفته یکبار تشکیل جلسه مى دهند و به بررسى مسائل و مشکلات روز پیرامون صادرات مى پردازند. علاوه بر این ایجاد کمیته هاى تخصصى در ۹ دستگاه دخیل در صادرات در زیرمجموعه کمیته کارشناسى کارگروه صادرات کشور راهکارى است تا موضوعات مرتبط با صادرات در این کمیته ها مورد بحث قرار گیرد و براى تصمیم گیرى به کمیته کارشناسى و در نهایت کارگروه صادرات کشور ارجاع شود.
۲- سطح استانى:
کارگروه توسعه صادرات استانها به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیرى در حوزه صادرات استان است. این کارگروه در طول برنامه هاى سوم و چهارم وظیفه راهبرى و سیاستگذارى صادرات در استانها را به عهده داشته و با حذف شورایعالى صادرات از برنامه پنجم، کارگروه صادرات کشور اواخر سال گذشته این کارگروه را مجددا احیا و به استان هاى سراسر کشور ابلاغ نمود.کارگروه توسعه صادرات به ریاست استاندار و با عضویت ۱۳ نماینده استانى شکل گرفته است و از مهم ترین وظایف آن مى توان به تنظیم خط مشى و برنامه هاى توسعه صادرات استان، تمهید امکانات و تسهیلات لازم جهت نیل به اهداف کمى صادرات در بخشهاى مختلف اقتصادى استان و ... اشاره کرد. علاوه بر این به منظور تقویت بدنه کارشناسى کارگروه توسعه صادرات استان و نظارت مستمر بر عملکرد تجارت خارجى استان ها طرح پایش تجارت خارجى با ابلاغ وزیر بازرگانى در سال ۱۳۸۹ به اجرا درآمد و پیرو آن کمیته هاى پایش تجارت خارجى هر دو هفته یک بار به ریاست رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استانها برگزار و تصمیمات این کمیته ها به کارگروه توسه صادرات استان جهت تصویب ارجاع مى شود. همچنین موضوعاتى که نیاز به تصمیم گیرى در سطح ملى دارد از طریق کمیته هاى پایش و کارگروه هاى استانى به دبیرخانه کارگروه منعکس مى شود.
ساختار مدیریت صادرات کشور به صورت نمودارى و منابع اطلاعاتى
سطح ملى : کارگروه صادرات کشو ، کمیته کارشناسى، کمیته هاى فرعى تخصصى در دستگاههاى ذیربط صادرات، کارگروه توسعه صادرات استان، کمیته هاى پایش تجارت خارجى
سطح استانى: کارگروه توسعه صادرات استان، کمیته هاى پایش تجارت خارجى سطح استانى
آدرس صفحه اینترنتى کارگروه صادرات: www.tpo.ir/EWG آدرس صفحه اینترنتى پایش تجارت خارجى: www.tpo.ir/PAYESH
شایان ذکر است در سطح ملى از ابتداى سالجارى ۴ جلسه کارگروه صادرات و ۱۴ جلسه کمیته کارشناسى برگزار شده و در سطح استانى نیز در ببیش از ۸۰ کارگروه توسعه صادرات استان و ۱۹۰ کمیته پایش برگزار شده است.
عبدالحمید عادلى
رییس گروه تنظیم مصوبات دبیرخانه کارگروه صادرات