متخصصان صنعت نفت به دانش فنی ساخت پالایشگاههایی دست یافتند که با هزینه 30 تا 40میلیون دلار احداث و از طریق کامیون جابه جا می‌شود.
فناوری احداث پالایشگاه‌های کوچک در کشور بومی شده است، به طوری که این پالایشگاه‌ها را می‌توان با خوراک نفت‌خام، نفت کوره و میعانات گازی راه‌اندازی کرد.
اگر از میعانات گازی به عنوان خوراک این پالایشگاه‌ها استفاده شود، هزینه پالایش هر بشکه معادل 4هزار دلار خواهد بود و اگر از نفت خام استفاده شود، هر بشکه نفت خام حدود 8 تا 10 هزار دلار هزینه در پی خواهد داشت.
براساس گفته مسئولان صنعت نفت هم اکنون امکان ساخت دو نوع پالایشگاه کوچک در کشور وجود دارد که یکی پرتابل(قابل حمل) است به طوری که تمامی تجهیزات یک پالایشگاه کوچک بر روی کامیون نصب و توسط کامیون جابه جا می‌شود، ضمن آن که فرآورش نیز در کنار چاه انجام می‌شود و نوع دیگر در نزدیکی پالایشگاه‌های اصلی ایجاد می‌شود که برای فرآورش موادی نظیر نفت کوره کاربرد دارد.
پالایشگاه‌های کوچک با خوراک نفت کوره این قابلیت را دارند که 50 درصد از نفت کوره تولیدی پالایشگاه‌ها به محصولات باکیفیت مانند بنزین و گازوئیل تبدیل شوند، که بنابراین مشکل تولید اضافی نفت کوره در پالایشگاه‌ها برطرف خواهد شد.
براساس گفته فرهاد احمدی مدیرعامل شرکت مهندسی و ساختمان نفت ظرفیت در نظر گرفته شده برای احداث این پالایشگاه‌ها بین 5 تا 10 هزار بشکه است که به نظر می‌رسد اولین پالایشگاه کوچک با خوراک نفت کوره در نزدیکی پالایشگاه آبادان احداث شود و به احتمال فراوان یک پالایشگاه کوچک فرآورش میعانات گازی در عسلویه و یک پالایشگاه کوچک فرآورش نفت خام نیز در دستور ساخت قرار گرفته است.
رئیس اتحادیه صادر کنندگان فرآورده‌های نفتی که در زمینه احداث این نوع پالایشگاه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌گوید: از آنجا که احداث پالایشگاه‌های کوچک در کشور صرفه اقتصادی دارد، بنابراین اتحادیه صادرکنندگان نفت پیشنهادی مبنی برساخت پالایشگاه های کوچک را به وزیر نفت داده بود که مورد تایید وزرات نفت قرار گرفت.
وی تصریح می‌کند، با راه‌اندازی این واحدهای پالایشی تولید محصولات سنگین از جمله نفت کوره و قیر و حتی مازوت کاهش می‌یابد و بیشتر محصولات تولیدی شامل نفت سفید، بنزین و گازوئیل خواهد بود.
همچنین اولین پالایشگاه در مقیاس کوچک نیز قرار است با سرمایه گذاری بخش خصوصی و با ظرفیت 10هزار بشکه‌ای در بندر خواجه نفس گرگان احداث شود، زیرا هم زمین کافی برای ایجاد پالایشگاه کوچک وجود دارد و از طرفی خوراک مورد نیاز این واحد پالایشی نیز از کشورهای مشترک‌المنافع CIS تامین خواهد شد.
استفاده از نفت کشورهای CIS در واقع حکم سوآپ را برای نفت کشور دارد، زیرا معادل نفتی که دریافت کرده و در این پالایشگاه به فرآورده تبدیل می‌شود، از جنوب کشور صادر می‌‌کنیم، ضمن اینکه نفت کشورهای آسیای میانه دارای کیفیت بسیار بالا و مرغوب است.
این گزارش اضافه می‌کند، علیرضا ضیغمی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز در خصوص احداث پالایشگاه کوچک با هزینه 30 تا 40 میلیون دلاری به گونه‌ای است که اگر ماهیت نفت خام ورودی پالایشگاه ترش باشد، محصولات پالایشگاه نظیر نفتا و نفت‌گاز تولیدی، ترش خواهد بود، بنابراین محصول تولیدی باید حتما در پالایشگاه‌ها تصفیه شود، زیرا که در غیر این صورت کیفیت محصولات بسیار پایین خواهد بود.
به هر حال باید گفت، با چراغ سبز وزارت نفت برای احداث این گونه پالایشگاه ها باید گفت که در آینده وضعیت تولید بنزین و نفت‌گاز کشور تغییر اساسی پیدا خواهد کرد و شاهد کاهش صادرات نفت کوره به کشورهای حاشیه خلیج فارس خواهیم بود.
بنابراین رویکرد جدید ایران در احداث این نوع پالایشگاه‌ها می‌تواند منجر به صادرات فرآورده به جای نفت خام در سالهای نه چندان دور شود.