همزمان با توقف سوآپ نفت ایران و خالی ماندن ظرفیت 500 هزار بشکه یا سوآپ نفت در پایانه نکا، احمد قلعه‌بانی مدیرعامل شرکت ملی نفت دلیل عدم موفقیت بخش خصوصی در فروش نفت ایران را ناتوانی بخش خصوصی در تامین ضمانت‌نامه، گشایش ال.سی و تامین برخی از ضمانت نامه‌های لازم دانست.
سوآپ نفت خام ایران به منظور انتقال نفت خام کشورهای حاشیه دریای خزر به خلیج فارس از 6 ماه گذشته تاکنون به طور کامل متوقف شده است.
بر این اساس بخش خصوصی هم از روند مذاکرات با شرکت ملی نفت ایران به منظور انجام عملیات سوآپ نفت کشورهای حاشیه دیرای خزر انتقاد کرده و معتقد است: یکسری مقاومت‌ها در بدنه شرکت ملی نفت ایران نسبت به انجام سوآپ نفت توسط بخش خصوصی وجود دارد.
با این وجود احمد قلعه‌بانی معاون وزیر نفت اخیرا درباره وجود مقاومت برخی از مدیران نفتی در برابر اجرای دستورات وزیر نفت، گفت: هیچگونه مقاومتی در برابر اجرای دستورات وزیر نفت انجام نشده است و دلیل عدم موفقیت بخش خصوصی در فروش نفت ایران ناتوانی بخش خصوصی در تامین ضمانت‌نامه، گشایش ال.سی و تامین برخی از ضمانت نامه‌های لازم بوده است.
از سوی دیگر در حالی از آغاز برنامه پنجم توسعه تاکنون به دلیل اعمال سیاست‌های متنوع و متعدد سوآپ نفت ایران دستخوش تغییرات متعددی شده است که ایران با صرف هزینه‌های چندین میلیارد تومانی زیرساخت‌هایی همچون احداث خط لوله انتقال نفت، ساخت تاسیسات تحویل، بارگیری در پایانه نفتی نکا و مخازن ذخیره‌سازی در پایانه نفتی نکا ایجاد کرده است.
در شرایط فعلی ظرفیت سوآپ نفت خام ایران به بیش از 500 هزار بشکه در روز رسیده و این در حالی است که حتی از یک بشکه این ظرفیت برای سوآپ نفت کشورهای حاشیه دریای خزر همچون قزاقستان و ترکمنستان استفاده‌ای نمی شود.
ایران در حد فاصل سال های 88 تا 89 به طور متوسط روزانه بین 50 تا 100 هزار بشکه نفت خام سوآپ کرده است و حتی در این سالها رکورد سوآپ روزانه 126 هزار بشکه نفت خام در روز به ثبت رسیده است.
با وجود توقف عملیات سوآپ، شرکت ملی نفت ایران سه برنامه کوتاه، میان و بلند مدت برای توسعه زیر ساخت‌های ساحلی و بندری افزایش ظرفیت سوآپ نفت در پایانه نفتی شمال (بندر نکا) در دستور کار قرار داده است.
احمد قلعه‌بانی معاون وزیر نفت هفته گذشته همزمان با آغاز عملیات لایروبی پایانه نفتی نکا تاکید می کند: با اتمام احداث اسکله‌های حوضچه فراگیر پایانه نفتی شمال، ظرفیت سوآپ نفت خام از بندر نکا به بیش از یک میلیون بشکه می رسد.
از سوی دیگر در حالی پیمانکاران شاغل در پارس جنوبی یکی از دلایل تاخیر در ساخت و توسعه فازهای جدید این میدان مشترک گازی را کمبود منابع مالی و اعتباری عنوان می کنند که با حضور مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، لایروبی و طرح توسعه پایانه نفتی نکا با هزینه 45 میلیارد تومانی به عنوان یک طرح اولویت‌دار در دستور کار قرار گرفته است.
به اعتقاد کارشناسان در شرایطی که صنعت نفت با تحریم‌های همه جانبه خصمانه غرب روبرو است مدیریت منابع مالی و اعتباری از نان شب هم برای لوکوموتیو اقتصاد کشور واجب تر است.
از این رو در ایران شرایط با بایگانی کردن طرح هیا بی اولویت و کم اهمیت باید منابع مالی را در طرح توسعه میایدن مشترک نفت و گاز کشور همچون پارس جنوبی هزینه کرد که بارها هم شتاب در توسعه این میادین مورد تاکید و سفارشات مقام معظم رهبری قرار گرفته است.