ترانس گاز، شرکت ملی گاز رومانی بنا دارد با برگزاری نشستی برای سهامداران در روز ۲۳ ماه سپتامبر جدا شدن خود از کنسرسیوم بین المللی ناباکو را اعلام کند .از آنجا که رومانی یکی از اعضای اصلی کنسرسوم ۱۱.۴ میلیارد دلاری خط لوله ۵۶ اینچی و ۲۰۵۰ مایلی ناباکو است، خروج این کشور از این پروژه به معنای ملغی شدن رسمی این خط لوله به عنوان بزرگترین پروژه دریای خزر پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی است .
به گزارش" اویل پرایس" متخصصان بر این اعتقادند که سه عامل زمینه را برای ملغی شدن این پروژه عظیم فراهم آورد : هزینه بالا ، کمبود توان عملیاتی تضمین شده و البته خط لوله ترانس آناتولیا
(تاناپ).
بر اساس تخمین های اولیه اجرای این پروژه هزینه ای برابر با ۱۱.۴ میلیارد دلار در بر داشت. این هزینه ناباکو را در فهرست پر خرج ترین پروژه خط لوله ای جهان قرار می دهد . این رقم سه برابر هزینه ای است که برای ساخت خط لوله ۱۰۴۲ مایلی باکو – تفلیس- جیهان ( بی تی سی) که از سال ۲۰۰۵ کار خود را آغاز کرده، خرج شده است .
این خط لوله امروزه روزانه برابر با یک میلیون بشکه نفت از آذربایجان به ترمینال آب عمیق غربی ترکیه در جیهان انتقال می دهد .بنابر این تامین هزینه سنگین خط لوله ناباکو در شرایطی که غرب و در راس آنها کشورهای اروپایی با بحران اقتصادی درگیرند ،امری بسیار دشوار بوده است .
دومین مسئله که باعث خاموش شدن این پروژه رویایی برای بازار جهانی انرژی شد ،کمبود توان عملیاتی تضمین شده است . اگر قرار بود این خط لوله ساخته شود باید ورودی گاز به این خط لوله تضمین شده باشد .
اما تنها منبع تضمین شده گاز برای این خط لوله با ظرفیت سالانه ۳۱ میلیارد مترمکعب گاز تولیدات میدان شاه دنیز دریای خزر است که تنها می تواند ۸ میلیارد فوت مکعب گاز را تامین می کند؛ بنابر این خط لوله ای که با این هزینه ساخته شود، ۲۳ میلیارد متر مکعب کسری گاز ورودی خواهد داشت .
منبع دیگری که می توانست در تامین گاز این خط لوله کمک کند ،گاز طبیعی ترکمنستان بود که این گزینه نیز با انعقاد قرارداد چین در سال ۲۰۱۲ برای خرید ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان ملغی شد .
منبع تامین گاز این خط لوله تنها زمانی می توانست تضمین شده باشد که ایران نیز در فهرست کشورهای صادر کننده گاز باشد، اما موانع سیاسی ایجاد شده از سوی سازمان ملل و تحریم های ایالات متحده آمریکا مانع این امر شد .
اما آنچه نهایتا خط لوله ناباکو را به دست فراموشی سپرد، پروژه خط لوله جایگزین تاناپ بود . این خط لوله ۱۲۴۰ مایلی با هزینه ساخت تخمینی ۵ تا ۷ میلیارد دلار حدود نصف خط لوله ناباکو طول دارد و هزینه ساخت آن نیز حدودا نیمی از هزینه ای است که برای ساخت ناباکو تخمین زده شده بود .
بر خلاف ناباکو که جلب موافقت برای اجرای آن بیش از یک دهه زمان برد ،مراحل اولیه اجرای خط لوله تاناپ بسیار سریع پیشرفت کرده است .
در سال ۲۰۱۱ میلادی ترکیه و آذربایجان یک تفاهم نامه همکاری برای آغاز کار کنسرسیوم ساخت تاناپ امضا کردند . در ماه ژوئن سال گذشته سلیمان قاسموف رئیس شرکت ملی نفت آذربایجان ( سوکار) به شرکت کنندگان در کنفرانس بین المللی نفت و گاز باکو اعلام کرد که با احتساب پروژه خط لوله ای گاز ترانس آناتولیا میزان سرمایه گذاری سوکار در ترکیه از ۱۷ میلیارد دلار فراتر رفته است .
اما اینکه چرا آذربایجان تمایل پیدا کرد به جای ناباکو در تاناپ حضور داشته باشد، دلائل مختلفی دارد که اصلی ترین آن می تواند از دست رفتن صبر باکو در برابر حامیان ناباکو باشد ، حامیانی که در گفتار آرزوهای بزرگ داشتنند اما در عمل بسیار ضعیف عمل کردند .
در پایان این گزارش آمده است آنچه مسلم است اینکه تاناپ نه تنها انرژی بلکه حوایج سیاسی مشتریان اروپایی را نیز تامین می کند .
یکی از مهمترین اهداف اروپا کاهش وابستگی این قاره به گاز روسیه و خلاصی از مونوپلی گازپروم است که ۴۰ درصد واردات گازی اروپا را به خود اختصاص داده است .
از سوی دیگر برخلاف ناباکو که برای تمام مراحل تصمیم گیری باید منتظر توافق عمومی یک کنسرسیوم می ماند تاناپ تنها دو عضو دارد : شرکت بوتاش ترکیه که ۲۰ درصد در این پروژه سهم دارد و الباقی نیز به شرکت سوکار تعلق دارد .