تا چه زمانی آلاینده‌های کارون می‌خواهند پشت سد گتوند مخفی شوند؟

به گزارش پایگاه خبری اوپکس به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سید محمدرضا رضازاده در جمع خبرنگاران اظهار داشت: پتانسیل تولید انرژی برقابی در کشور حدود 30 هزار مگاوات است که اکنون 11 هزار مگاوات نیروگاه برقآبی در دست بهره برداری است، ساخت 5 تا 6 هزار مگاوات نیروگاه برقآبی در دست اجرا است و بقیه نیز تا مرز 30 هزار مگاوات در دست مطالعه است.
وی افزود: در حال حاضر حدود 14 درصد از ظرفیت نیروگاهی کشور در بخش برقآبی است که میزان استفاده از آن متناسب با شرایط آب و هوایی و نیاز شبکه برق متفاوت است.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه معمولا در ساعات پیک از تولید برق در نیروگاههای برقآبی استفاده می شود، گفت: در تابستان سال گذشته که گرمای هوا افزایش یافته بود، دیسپچینگ ملی از ما خواست تا با رهاسازی بیشتر آب، برق بیشتری تولید کنیم.
وی ادامه داد: نیاز به تولید بیشتر برق در تابستان است در حالی که نیاز به آب در بخش کشاورزی در پاییز است و زمان نیاز این دو با هم تطبیقی ندارد، یکی از سدهایی که به عنوان کلید تطبیق نیاز آبی و برقی کشور فعالیت می کند، سد گتوند است؛ این سد که در ادامه سلسله سدهای کارون بر روی این رودخانه احداث شده، پس از رهاسازی آب از سدهای بالادست کارون و تولید برق، از ورود این آب به خلیج فارس جلوگیری کرده و با جمع آوری آبهای رهاشده، نیاز دشت خوزستان را به آب در پاییز برطرف می کند.
رضازاده خاطرنشان کرد: از دیگر دستاوردهای بهره برداری از این سد، کنترل سیلاب هاست، سیلابی که در روزهای گذشته در رودخانه کن به وقوع پیوست و متأسفانه جان تعدادی از هموطنانمان را گرفت در مقابل سیلاب که فروردین ماه سال جاری در خوزستان اتفاق افتاد بسیار کوچک بود.
وی افزود: رودخانه کارون به صورت طبیعی در بیشتر میزان قابلیت انتقال 2 هزار مترمکعب دبی لحظه ای آب را دارد، اما سیلابی به بزرگی 6 هزار مترمکعب در بیشتر دبی لحظه ای در خوزستان رخ داد که اگر سد گتوند نبود، اهواز را به زیر آب می برد و این سد، خوزستان را در برابر سیلاب، ایمن کرد.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه به دلیل تغییرات اقلیمی بازنگری بر روی طرح های سدسازی در کشور آغاز شد، گفت: تعدادی از طرح ها از جمله طرح سد و نیروگاه سازبان، سد و نیروگاه گرشا و سد و نیروگاه کرخه 2 که در مرحله مطالعات بودند، از اولویت خارج شدند.
وی افزود: همچنین، برخی طرح ها مورد تغییر در اهداف قرار گرفتند، از جمله طرح سد و نیروگاه بختیاری که ارتفاع آن از 325 متر به 275 متر و حجم مخزن آن از 5 میلیارد مترمکعب به 2.7 میلیارد مترمکعب و ظرفیت نیروگاه آن از 1500 مگاوات به 750 مگاوات کاهش یافت، اما ساختگاه قبلی آن مورد تأیید مجدد قرار گرفت و این تغییرات ابلاغ شده است.
رضازاده از مذاکرات شرکت آب و نیرو با شرکت های خارجی برای تأمین مالی طرح بختیاری خبر داد و گفت: تاکنون با یکی از شرکت های خارجی MOU به امضا رسیده که این طرح را به صورت فاینانس تأمین مالی کند اما همچنان مذاکرات با شرکت های خارجی که تمایل به سرمایه گذاری در طرح بختیاری دارند ادامه دارد.
این مقام مسئول در خصوص طرح انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی گفت: این مسئله که از چندسال پیش مطرح شده بود، در طول سال گذشته مطالعات آن به پیش رفت اما برای سال جاری اعتبارات برای مطالعات ان نیز تخصیص پیدا نکرد.
وی افزود: تاکنون با محیط زیست استان مازندران اقداماتی مطالعاتی برای بررسی روش های مختلف شیرین سازی آب انجام شده است و پیش بینی می شود مطالعات آن تا سال 96 ادامه خواهد داشت.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه این شرکت در بحث انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه فقط کار مطالعات مرحله شناخت را انجام می دهد، گفت: اگر در مرحله شناخت به نتیجحه برسیم که امکان اجرای این طرح وجود دراد، مطالعات ادامه خواهد یافت در غیراین صورت مطالعات یان طرح نیز متوقف می شود.
وی ادامه داد: در ارتباط با دریاچه ارومیه هم اکنون انتقال آب از سد کانی سیب با احداث تونلی 36 کیلومتری به این دریاچه در حال انجام است که قطعات TBM حفاری این تونل در حال ورود به کارگاه است و امیدواریم در اوایل پاییزن کار حفاری این تونل آغاز شود. دستگاه TBM دومی نیز برای حفاری این تونل در بهمن ماه سال جاری وارد بندرعباس می شود و با احداث این تونل، 650 میلیون مترمکعب در سال آب ازکانی سیب به دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه در سال جاری از منابع مالی صندوق توسعه ملی به 11 پروژه تزریق خواهد شد، گفت: در قانون آمده که بهای برق تولیدی در نیروگاههای برقابی باید به ما داده شود، بهای برق تولیدی نیروگاههای برقآبی نیز پس از کسر هزینه باید به بخش توسعه داده شود و از آنجایی که توسعه نیروگاههای برقآبی نیز با شرکت اب و نیرو است باید این مبالغ به ما داده شود، از سوی دیگر نیز طبق قانون به میزان صرفه جویی ای در با تولید انرژی برقابی در مصرف سوخت فسیلی می شود باید به ما پرداخت شود؛ در مجموع از تولید برق تاکنون به جز مقادیر تولید شده در سال جاری، بیش از 400 میلیارد تومان از وزارت نیرو طلب داریم، حدود 300 میلیارد تومان در طرح های برقآبی به پیمانکاران بدهکاریم و از بابت فروش اوراق مشارکت نیز 3 هزار میلیارد تومان به سیستم بانکی کشور بدهکاریم که امیدواریم با پرداخت پول تولید برق، بتوانیم این میزان بدهی را پرداخت کنیم.
وی افزود: پیشنهاد ما این است که مثل چندسال قبل، بدهی شرکت های بزرگی چون آب و نیرو به دولت منتقل شود.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در پاسخ به سوالاتی در خصوص سد گتوند و حواشی مطرح شده پیرامون آن گفت: در خصوص سد گتوند در کل می توان چند سوال را مطرح کرد، اینکه چرا سد گتوند ساخته شد؟، چرا در این ساختگاه ساخته شد؟، آیا سازند گچساران دیده نشده بود؟، و در نهایت با بهره برداری از این سد در کارون چه خبر است؟
وی ادامه داد: همانطور که گفتیم سد گتوند به عنوان تبدیل و تطابق نیازهای برقی و آبی کشور در رودخانه کارون عمل می کند و اگر مخزنی به بزرگی مخزن سد گتوند نباشد، آبی که از سدهای بالادست برای تولید برق رهاسازی می شود به خلیج فارس می ریزد و تابستان با بی آبی مواجه می شویم.
رضازاده تصریح کرد: ساختگاه فعلی سد با بررسی تمامی نقاط ضعف و قوت نقاط مختلف، تعیین شده است و اگر هرجای دیگری این سد احداث می شد ما مخزنی 5 میلیارد مترمکعبی نداشتیم.
وی ادامه داد: سازند گچساران از ابتدا در این طرح دیده شده بود، پنل های بین المللی برای ان برگزار شده بود، مدل سازی شده بود و راهکارهای متعددی به صورت کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت رد این خصوص اندیشیده شده بود، از جمله اینکه در راهکار کوتاه مدت ما باید نرخ انحلال نمک را که تنها 18 درصد از سازند گچساران را نمک تشکیل می داد، کاهش دهیم که بدین منظور احداث پتوی رسی انجام گرفت به طوری که پیش از هر مرحله آبگیری تا 10 متر بالاتر از تراز نهایی، پتوی رسی ایجاد می شد.
وی افزود: زمانی در رسانه ها منعکس شد که پتوی رسی نشست کرده است، از ابتدا نیز قرار نبود پتوی رسی بر سر جای خود ثابت بماند، ما این پتو را از جنس رس انتخاب کرده بودیم که قابلیت انعطاف داشته باشد و با انحلال نمک با نرخ آهسته، پتوی رسی نشست کند تا همپوشانی رخ دهد.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران خاطرنشان کرد: فروچاله هایی که طی قرن ها در بدنه سازند گچساران اتفاق افتاده بود را با دوغاب رس پر کردیم و به جای 3 تخلیه کننده، 6 تخلیه کننده در بدنه سد در نظر گرفتیم که بتوانیم با مدیریت مخزن، آب را زا لایه های مختلف خارج کنیم.
وی ادامه داد: در کف مخزن نیز یک خط لوله ایجاد کردیم که بتوانیم آب را از کف مخزن خارج کنیم.
رضازاده با بیان اینکه دولت تصمیم گرفت برای پایان دادن به تمامی حواشی و شایعات پیرامون سد گتوند، یک نهاد علمی و خارج از بدنه دولت به بررسی این پروژه اقدام کند، گفت: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با موسسه آب دانشگاه تهران با همکاری دانشگاههایی چون دانشگاه چمران پروژه ای را به منظور بررسی مجدد راهکارهای اندیشیده شده تعریف کردند که این موسسه تاکنون گزارش هایی ارائه داده اما هنوز این گزارش ها به تصویب نهایی برای ابلاغ نرسیده اند.
وی افزود: طبق گزارش هایی که تاکنون موسسه آب دانشگاه تهران به عنوان نهادی علمی و بی طرف ارائه کرده، مدیریت مخزن که اکنون نیز اجرا می شود به عنوان راهکار اول و انتقال آب از لایه های پایینی مخزن سد با خط لوله ای که تعبیه شده به حوضچه هایی تبخیری به عنوان راهکاری تکمیلی اعلام شده است.
این مقام مسئول با بیان اینکه آب رهاسازی شده از سد گتوند در مقطع سد تنظیمی EC مشخصی دارد، گفت: مقدار این EC به صورت مجاز در ماههای مختلف سال اعلام می شود، اما به طور متوسط این رقم در مرز 1200 است، این عدد در اهواز به دوبرابر و در آبادان به سه برابر می رسد، چرا کسی پیگیر رشد 2 تا 3 برابری EC در رودخانه کارون پس از سد گتوند نیست؟
وی افزود: چرا کسی پیگیر ورود پساب های نیشکر و حوضچه های پرورش ماهی به کارون نیست, تا چه زمانی آلاینده های کارون می خواهند پشت سد گتوند مخفی شوند؟
رضازاده اذعان داشت: رودخانه راین که یکی از رودخانه های مهم اروپا است در سالهای گذشته رودخانه ای الوده بود که با همت چند کشور در این قاره و اعمال قوانین سختگیرانه احیا شد، کارون نیز رودخانه مهمی برای ایران است که باید با اعمال قوانین سختگیرانه احیا شود.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه هر دستگاهی باید مسائل زیست محیطی را در اجرای پروزه های خود مورد توجه قرار دهد، گفت: جایگاه سازمان محیط زیست جایگاهی مهم در اجرای پروژه های کشور است، که در فرآیند اجرای هر پروژه ای باید نظارت این سازمان اخذ شود که این نظرات در صدور مجوز زیست محیطی هر طرح جمع بندی می شود.
وی افزود: وقتی پروژه ای مجوز سازمان حفاظت محیط زیست را می گیرد به این معنی است که از نظر زیست محیطی بررسی های لازم روی آن انجام گرفته است.
رضازاده در پاسخ به اینکه برخی می گویند عمر سدسازی در جهان به پایان رسیده، گفت: اینکه کشورهای پیشرفته اقدام به ساخت سد نمی کنند به این دلیل است که اکثر کشورهای پیشرفته 70 یا 80 سال قبل از ما تمامی سدهایی که می بایست را احداث کرده اند و کشوری چون امریکا 60 تا 70 هزار سد دارد و در هیچ کجای دنیا به جز یک مورد که عمر بهره برداری از سد به پایان رسیده بود، سدی با ارتفاع بالاتر از 30 متر تخریب نشده است.
وی ادامه داد: ما در غرب و شمال کشور رشته کوههای زاگرس و البرز را داریم که بیشتر بارندگی های کشور در این بخش های کوهستانی است در حالی که بقیه کشور را دشت ها و بیابان های کم باران فرا گرفته است و ما راهی جز مهار آبهای سطحی در مناطق کوهستانی برای مدیریت مناب ابی کشور نداریم؛ در غیراین صورت این آبهای روان از دسترس ما خارج می شوند.