برخلاف جهش قیمتی نفت که در ابتدای جنگ روسیه و اوکراین رخ داد و بهای طلای سیاه در مقطعی حتی به ۱۳۹ دلار هم رسید، این کامودیتی اکنون رشد آهسته و پیوسته‌‌‌ای را پیش گرفته است. نفت حالا ۵ هفته است که صعودی است و شاخص برنت به یک‌قدمی ۱۲۰ دلار رسیده است. دو عامل تقاضای بالا برای سوخت پیش از تعطیلات تابستانه و احتمال تحریم نفت روسیه، هرچند ناقص، به رشد قیمت نفت کمک شایانی کردند. حالا بانک آمریکا(Bank of America) می‌‌‌گوید در صورت انقباض شدید صادرات نفت روسیه، بهای برنت می‌تواند از ۱۵۰ دلار بر بشکه هم بگذرد. این بانک همچنین هشدار داده فقدان صادرات روسیه ممکن است بحرانی کاملا شبیه به آنچه در دهه ۱۹۸۰ اتفاق افتاد را کلید بزند. در آن زمان انقلاب ایران و جنگ ایران ـ عراق موجب کاهش عرضه جهانی نفت، دوبرابر شدن قیمت و سپس رکود اقتصادی شد. با این حال، از یک‌سو عرضه روسیه با شدت بیشتری به سوی آسیا منحرف شده و از سوی دیگر، به نظر نمی‌رسد کشورهای اتحادیه اروپا بتوانند در اجلاس پایان ماه مه به یک بسته تحریمی کامل علیه نفت روسیه برسند. به همین دلیل است که این کشورها حالا به دنبال معاف کردن خط لوله نفت دروژبا هستند تا از این طریق مجارستانِ مخالف را راضی کنند.
طلای سیاه در قله ۱۱هفته‌‌‌ای
نفت پنجمین هفته پیاپی صعودی خود را ثبت کرد و به بالاترین سطح قیمتی بستهشده از اوایل ماه مارس (۱۱ هفته پیش) رسید. شاید بتوان عامل اصلی ادامه رشد قیمت‌ها در هفته گذشته را نشانه‌‌‌های بیشتر از موجودی پایین انبارهای سوختی پیش از شروع فصل گرم رانندگی تابستانی در آمریکا دانست. به گزارش بلومبرگ، وست تگزاس اینترمدییت جمعه در یک جلسه معاملاتی پرنوسان در نهایت پیش از تعطیلات روز یادبود (دوشنبه) بالای ۱۱۵دلار بر بشکه بسته شد. این نفت ۵/ ۱درصد رشد هفتگی را ثبت کرد. علاوه بر این شاخص جهانی برنت با بیش از ۲ دلاری که در آخرین روز کاری هفته ثبت کرد، ۶درصد در کل هفته بالا رفت و با قیمت ۴۳/ ۱۱۹دلار بر بشکه بسته شد.
رانندگان پیش از ورود به فصل داغ سفرهای تابستانه با هزینه فزاینده‌‌‌ای مواجه شده‌‌‌اند، چراکه انبارهای بنزین در پایین‌‌‌ترین سطح فصلی از سال ۲۰۱۴ قرار گرفته است. بهای آتی بنزین در نیویورک نیز برای اولین‌بار از ۱۶ مارس، به بیش از ۴ دلار بر گالن صعود کرد. این در حالی است که میانگین قیمت خرده‌‌‌فروشی بنزین در این کشور به رکورد ۶/ ۴دلار در هر گالن هم رسیده است.
بازارهای سوخت در سراسر جهان پس از تهاجم روسیه به اوکراین در اواخر فوریه با محدودیت عرضه رو‌‌‌به‌‌‌رو شد و هم بر جریان‌‌‌های تجاری اثر گذاشت و هم تورم جهانی را شعله‌‌‌ور کرد. گفته می‌شود دولت جو بایدن سراغ شرکت‌های نفتی رفته تا در مورد پالایشگاه‌‌‌های بستهشده تحقیق کند. نفت طی چهار هفته گذشته نیز پیشروی داشت و دستاورد قیمتی آن از ابتدای سال به بیش از ۵۰درصد رسیده است. در همین حال، بسیاری از تحلیلگران چشم‌‌‌انداز فوری نفت را صعودی می‌‌‌بینند. ساختار تکنیکال بازار آتی نیز در وارونگی (backwardation) قرار دارد. این ساختار مالی که در آن بهای معاملات با سررسید نزدیک از قراردادهای دورتر بالاتر است نشانگر کمبود عرضه است. لیویا گالاراتی، تحلیلگر ارشد نفتی در انرژی اسپکتس، با اشاره به این ساختار معتقد است ریسک ته کشیدن موجودی انبارهای نفتی هاب «کوشینگ» وجود دارد.
جمعه بعد‌از‌ظهر افزایش قیمت نفت همچنین به دلیل انتشار اخباری مبنی بر توقیف دو نفتکش یونانی توسط ایران رخ داد. یونان پیش از این نفت ایرانی موجود در یک نفتکش روسی مصادره‌شده را به آمریکا تحویل داده بود. در همین حال گروه ۷ از اعضای اوپک خواسته نفت بیشتری به بازار عرضه کنند، اما این سازمان پیش از این در مقابل درخواست‌‌‌های مکرر آمریکا و دیگر کشورها برای باز کردن شیرهای نفت مقاومت کرده بود. عامل منفی در بازار که همچنان بر چشم‌‌‌انداز تقاضای نفت فشار می‌‌‌آورد، شیوع ویروس کووید-۱۹ در چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت بوده است.
بازار شبیه به بحران دهه ۱۹۸۰ می‌شود؟
بانک آمریکا در اظهارنظری هشدار داده است که فقدان صادرات نفت روسیه پس از حمله این کشور به اوکراین می‌تواند «یک بحران تمام‌‌‌عیار نفتی به سبک دهه ۱۹۸۰» را کلید بزند. از جهاتی می‌توان گفت بازار و شرایط ژئوپلیتیک شبیه به آن دوره شده است. این بحران که به عنوان دومین شوک نفتی پس از شوک سال ۱۹۷۳ نیز از آن یاد می‌شود، از سال ۱۹۷۹ با انقلاب ایران آغاز شد و تا چند سال بعد در دهه ۱۹۸۰ مخصوصا با وقوع جنگ ۸ساله ایران و عراق ادامه داشت. انقلاب ایران موجب کاهش یکباره عرضه جهانی نفت شد که با وجود نه‌‌‌چندان بزرگ بودن این فقدان، خرید هیجانی باعث دو برابر شدن قیمت نفت طی ۱۲ ماه و رسیدن آن به ۵/ ۳۹دلار بر بشکه شد. اختلال عرضه جهانی بنزین و دیزل مخصوصا در بهار و اوایل تابستان سال ۱۹۷۹ شدید بود. در برخی ایالت‌های پرجمعیت آمریکا مانند کالیفرنیا، نیویورک، پنسیلوانیا، تگزاس و نیوجرسی بنزین سهمیه‌‌‌بندی شد؛ به این ترتیب که رانندگان بر اساس زوج و فرد بودن آخرین رقم پلاک خودروشان یک روز در میان اجازه خرید بنزین داشتند. کمبود بنزین همچنین باعث هراس از کمبود نفت گرمایشی شد.
در سال ۱۹۸۰ نیز با شروع جنگ بین ایران و عراق نیز تولید نفت دو کشور به‌‌‌شدت کاهش یافت و با بدتر شدن شرایط، رکودهای اقتصادی در سراسر جهان کلید خورد. قیمت نفت اواسط دهه ۱۹۸۰ به سطوح پیش از بحران بازگشت. در حال حاضر نیز کمبود عرضه جهانی مشهود است. این امر مخصوصا در سطوح بسیار پایین انبارهای نفت و فرآورده‌‌‌ها آشکار شده است. حتی پیش از آغاز جنگ اوکراین هم با کاهش تعداد موارد ابتلا به کرونا و حرکت جهان به سمت شرایط عادی، مصرف سوخت به‌‌‌طور پیوسته‌‌‌ای بالاتر رفت و همزمان کشورهای تولیدکننده، از اوپک و متحدانش گرفته تا تولیدکنندگان آمریکایی و دیگر نقاط، اقدام به کاهش عرضه کردند که هنوز به طور کامل بازیابی نشده است. جنگ در شرق اروپا بر روند کاهشی موجودی انبارها افزود، چراکه تولید نفت و صادرات روسیه کاهش یافته است. هرچند این کشور تلاش می‌کند نفت بدون مشتری در اروپا را به سمت آسیا به‌‌‌خصوص چین و هند سرازیر کند. مجموع این شرایط باعث شده بهای فرآورده‌‌‌ها رکوردهای تاریخی را مرتبا جابه‌‌‌جا کند و حتی اختلاف قیمت نفت با فرآورده‌‌‌ها به‌‌‌حدی زیاد شده که حاشیه سود پالایشگاه‌‌‌ها به بالاترین سطح رسیده است. مصرف‌کنندگان عادی اما از این موضوع خوشحال نیستند، چراکه قیمت‌ها به‌‌‌سرعت در بهای خرده‌‌‌فروشی دیده می‌‌‌شوند و بخشی از تورم کشورها ناشی از این موضوع است.
بانک آمریکا: احتمال ۱۵۰دلاری شدن نفت هست
بخش پژوهش جهانی بانک آمریکا جمعه در یک یادداشت گفت که شاخص جهانی برنت می‌تواند در صورت انقباض شدید صادرات نفت روسیه از ۱۵۰دلار بر بشکه هم عبور کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، این بانک تاکید کرد: «حالا که هدف ۱۲۰دلار بر بشکه برای برنت در دیدرس است، اعتقاد داریم انقباض شارپ صادرات نفت روسیه می‌تواند... برنت را کاملا از ۱۵۰دلار عبور دهد.» کمیسیون اروپا تحریم نفتی روسیه را پیشنهاد داده است اما مذاکرات در این مورد به هیچ نتیجه‌‌‌ای نرسیده است، چراکه مجارستان این اقدام را وتو می‌کند. بانک آمریکا متوسط قیمت برنت را برای امسال ۱۰۴دلار و برای سال ۲۰۲۳، ۱۰۰دلار بر بشکه پیش‌بینی کرده است. تحلیلگران ریکاوری کامل تقاضای نفت به سطوح پیش از کووید را در سال جاری میلادی پیش‌بینی نمی‌‌‌کنند، زیرا فکر می‌کنند مشکلات عرضه پایدار خواهد ماند. به گفته این بانک، افزایش ۳۰دلاری قیمت با پشتوانه (کمبود) عرضه در سال جاری موجب پاک شدن ۵/ ۱میلیون بشکه در روز از تقاضا شده است که از بازگشت آن به دوره پیشاکرونایی جلوگیری می‌کند.
تقلای اروپا برای تحریم نفت روسیه
پیش‌بینی ۱۵۰دلاری شدن نفت و وقوع یک بحران شبیه بحران دهه ۱۹۸۰ که توسط بانک آمریکا مطرح شده، برای تحقق نیازمند کاهش شدید صادرات روسیه است. داده‌‌‌های شرکت تحقیقاتی کپلر نشان می‌دهد صادرات روسیه به آسیا در آوریل بیش از دو برابر سطح آن پیش از آغاز جنگ روسیه شده است. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا برای تحریم کامل نفت روسیه به مشکل برخورده است و حالا مقامات اتحادیه اروپا اعلام کردند نفت روسیه تحریم خواهد شد، اما خط لوله دروژبای این کشور که نفت را به مجارستان می‌‌‌رساند، برای مدتی از تحریم‌‌‌ها معاف می‌شود تا کمیسیون اروپا و مجارستان زمان کافی برای حل این مشکل داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از رویترز، کشورهای اتحادیه اروپا تلاش کردند در روز جمعه به قراردادی برای تحریم واردات دریایی نفت روسیه برسند، اما قرار است واردات نفت این کشور از طریق خط لوله همچنان ادامه داشته باشد تا بتوانند مجارستان را به امضای این قرارداد راضی کنند و تحریم‌‌‌های جدید علیه مسکو اجرایی شود. این قرارداد پس از شکست یک‌ماهه مذاکرات، احتمالا در اجلاس ۳۰ و ۳۱ ماه مه توسط سران دولت‌‌‌های اتحادیه اروپا امضا خواهد شد. مقامات اتحادیه اروپا برداشتن نفت روسیه از این بسته تحریمی به خاطر مخالفت مجارستان را بسیار تحقیرآمیز می‌‌‌دانند. خط لوله دروژبا از اسلواکی، جمهوری چک و مجارستان می‌‌‌گذرد، یعنی ۳ کشور اتحادیه اروپا که محصور در خشکی هستند و بیشترین مشکل را برای پیدا کردن جایگزین برای نفت روسیه دارند و مخالف تحریم نفتی این کشور هستند.