شرکت ملی نفت ایران دیروز سه‌شنبه تفاهم‌نامه‌ای استراتژیک با غول گازی روسیه، گازپروم، امضا کرد که ارزش تقریبی آن ۴۰میلیارد دلار اعلام شده است. اگر این تفاهمنامه به قرارداد منجر شود، به بزرگترین همکاری تاریخ صنعت نفت و گاز کشور با یک شرکت خارجی تبدیل خواهد شد.
محسن خجستهمهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مراسم امضای آنلاین این تفاهمنامه گفت سرمایه‌گذاری ۱۰میلیارددلاری شرکت گازپروم به امضای دو طرف رسیده است که طی آن میادین گازی کیش و پارس شمالی توسعه می‌یابند و ۱۰۰میلیون مترمکعب به تولید گاز کشور افزوده خواهد شد. همچنین ۱۵میلیارد دلار هم توسط کمپانی روسی برای فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی هزینه خواهد شد. علاوه بر این ۶ میدان نفتی از جمله میادین منصوری، آب‌تیمور، کرنج، آذر و چنگوله قرار است توسط گازپروم سرمایه‌گذاری شوند و توسعه پیدا کنند. این تفاهمنامه شامل طرح‌های دیگری در حوزه ال‌ان‌جی، خط لوله صادراتی و انتقال فناوری نیز می‌شود. خجستهمهر همچنین زمان اجرای طرح‌ها را بین ۴ تا ۷ سال تخمین زد و ابراز امیدواری کرد مذاکرات فنی و اقتصادی در کمترین زمان با سازوکاری که در دو شرکت دیده شده، آغاز شود. به گفته وی، ایران و روسیه در حال حاضر ۴میلیارد دلار پروژه در حال اجرا دارند. «دنیای اقتصاد» برای ارزیابی این تفاهمنامه سراغ محمدعلی خطیبی، کارشناس ارشد نفت و گاز و نماینده اسبق ایران در اوپک رفته و صحبت‌های او در گزارش حاضر آمده است.
امضای بزرگترین تفاهمنامه سرمایه‌گذاری نفتی
دیروز سه‌شنبه ۲۸ تیر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و قائم‌مقام شرکت گازپروم روسیه تفاهم‌نامه‌ای راهبردی به ارزش تقریبی ۴۰میلیارد دلار امضا کردند که به‌واسطه آن سرمایه‌گذاری و توسعه میادین گازی و نفتی ایران، سوآپ گاز و فرآورده، تکمیل طرح‌های ال‌ان‌جی، احداث خطوط لوله صادرات گاز و سایر همکاری‌های علمی و فناورانه در دستور کار شرکت روسی قرار خواهد گرفت. به گزارش تسنیم، محسن خجستهمهر در حاشیه مراسم امضای این تفاهمنامه در جمع خبرنگاران اظهار داشت: «این تفاهمنامه بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی تاریخ صنعت نفت ایران خواهد بود، چرا که منجر به سرمایه‌گذاری چند ده میلیارد دلاری روس‌ها در میادین نفتی و گازی ایران می‌شود.» وی افزود: «توسعه میدان گازی کیش و توسعه میدان گازی پارس شمالی با سرمایه‌گذاری ۱۰میلیارددلاری شرکت گازپروم به امضای طرفین رسیده که با انجام این سرمایه‌گذاری و توسعه این دو میدان گازی بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب در روز به تولید گاز کشور افزوده می‌شود.»
خجستهمهر ادامه داد: «همچنین توسعه ۶ میدان نفتی توسط شرکت گازپروم در تفاهمنامه به امضای طرفین رسیده و پروژه بزرگ دیگری که با سرمایه‌گذاری ۱۵میلیارددلاری شرکت گازپروم روسیه انجام خواهد شد، بحث فشارافزایی در میدان گازی پارس جنوبی است که جهت نگه‌داشت تولید و افزایش تولید این میدان مهم گازی اتفاق خواهد افتاد.» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران مباحثی چون سوآپ گاز و فرآورده‌های نفتی و سرمایه‌گذاری برای تکمیل پروژه ایران ال‌ان‌جی را از دیگر موارد مطرح در تفاهمنامه دو طرف اعلام کرد و گفت: «در حال طراحی بسته‌ای هستیم تا بتوانیم در زمینه فناوری و انتقال تکنولوژی با مراکز تحقیقاتی شرکت گازپروم وارد همکاری مشترک شویم.» وی افزود: «میدان‌های نفتی منصوری، آب‌تیمور، کرنج، آذر و چنگوله از دیگر میادینی هستند که در تفاهمنامه فی‌ما‌بین قرار است توسط روس‌ها سرمایه‌گذاری و توسعه یابند.»
خجستهمهر با بیان اینکه در این روز با یکی از بزرگترین غول‌های انرژی دنیا در حال امضای تفاهمنامه و همکاری هستیم، گفت: «ایران و روسیه در مجموع بالغ بر ۷۰ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی دارند که این مقدار ۳۰درصد ذخایر گازی جهان را شامل می‌شود؛ از این رو این دو کشور نقش بسیار مهمی در تامین پایداری انرژی جهان ایفا می‌کنند.» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه آیا نگرانی بابت تحریم‌ها در تحقق این همکاری مشترک وجود دارد، تصریح کرد: «ما پیش از این امضای دو قرارداد نفتی با دو شرکت روسی و تفاهمنامه با شرکت‌های روسی را در اواخر سال گذشته و در زمانی که تحریم‌ها وجود داشت داشتیم و مذاکرات فعلی نیز در ادامه روند مذاکرات گذشته است و هیچ نگرانی از بابت نقش تحریم‌ها در به سرانجام نرسیدن این تفاهمات و قراردادها وجود ندارد.»
وی خاطرنشان کرد: «در یک برنامه ۸ساله، تا افق ۱۴۰۸ با سرمایه‌گذاری ۱۶۰میلیارد دلاری ظرفیت تولید نفت کشور به ۷/ ۵میلیون بشکه و ظرفیت تولید گاز کشور به ۵/ ۱میلیارد مترمکعب در روز خواهد رسید و تمام جهت‌گیری‌ها در دولت سیزدهم به منظور توسعه و رشد اقتصادی کشور است و در این زمینه از سرمایه‌گذاری خارجی در چارچوب‌های کسب حداکثری منافع ملی استفاده خواهیم کرد و امروز شاهد هستیم که با شرکت‌های بزرگ و صاحب‌نام بین‌المللی در حال مذاکره و امضای قرارداد و تفاهمنامه هستیم.»
ایران از بازار نفت حذف‌شدنی نیست
به گزارش «شانا»، خجستهمهر با بیان اینکه نفت ایران قابل حذف از بازارهای جهانی نیست گفت: «جهان به نفت ایران احتیاج دارد و سهم صادرات نفت ایران از بازار جهانی حذف‌شدنی نیست و همین مساله نشان می‌دهد که ایران کشوری مطمئن و باثبات جهت تامین انرژی جهان است.»
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: «امیدواریم پس از امضای این تفاهمنامه مذاکرات فنی و اقتصادی در کمترین زمان با سازوکاری که در شرکت ملی نفت ایران و گازپروم دیده شده، آغاز شود.» وی تحقق رشد اقتصادی کشور را رویکرد دولت سیزدهم دانست و افزود: «امروز مولفه رشد اقتصادی در دولت سیزدهم سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفت و گاز به‌ویژه میدان‌های مشترک است که با جهشی قابل‌ملاحظه روبه‌روست.» معاون وزیر نفت همکاری با شرکت‌های بزرگ و صاحب‌نام را یکی از جهت‌گیری‌های شرکت ملی نفت ایران دانست و ادامه داد: «به این منظور بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران را با سهم ارزنده و مهمی برای شرکت گازپروم تعریف کرده‌ایم.» خجستهمهر افزود: «امیدواریم با ادامه روند تحولی انجام سرمایه‌گذاری و افزایش تولید نفت و گاز در دولت سیزدهم، نقش مهمی در ارتقای اقتصاد ایران ایفا کنیم.» او زمان اجرای این پروژه‌ها را بین ۴ تا ۷ سال عنوان و اظهار کرد: «قالب قراردادها می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد، از معمولی‌ترین قراردادها همچون EPC و EPD تا تازه‌ترین الگوها از جمله الگوی تازه قراردادهای نفتی ایران.»
ویتالی مارکلوف، قائم‌مقام شرکت گازپروم هم در این آیین از شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان یکی از شرکت‌های کلیدی در ایران نام برد و اظهار کرد: «محورهای همکاری بین ما بسیار وسیع است و برای توسعه میدان‌های نفت و گاز، خطوط لوله گاز، توسعه و انتقال فناوری و مسائل دیگر امروز تفاهمنامه امضا می‌کنیم.»
خطیبی: روسیه توان فنی و مالی کافی دارد
محمدعلی خطیبی، کارشناس حوزه نفت و گاز و نماینده اسبق ایران در اوپک در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» درباره اینکه آیا تحریم‌های فعلی مانعی برای اجرای این تفاهمنامه است یا خیر، گفت: «روسیه و ایران در قالب کلوب تحریمی‌ها می‌توانند با هم کار کنند. البته روسیه هم توان فنی و هم توان مالی را دارد. اما باید دید که این تفاهمنامه منجر به قرارداد خواهد شد یا نه. زیرا در گذشته هم تفاهم‌نامه‌هایی داشتیم که برخی به قرارداد تبدیل شده‌اند و بعضی نشده‌اند.» خطیبی همچنین با اشاره به اینکه می‌توان دلار و یورو را از مبادلات مالی دو کشور حذف کرد و ارزهای ملی را پذیرفت، عنوان کرد: «هم آنها مایل هستند و هم ما که ارزهای همدیگر را قبول کنیم. در این صورت می‌توان به همکاری امیدوار بود.» این کارشناس ارشد حوزه بین‌الملل انرژی افزود: «اکنون روسیه به‌دلیل تحریم‌های اعمالی بر اقتصادش محدودیت‌هایی دارد و مانند گذشته نمی‌تواند با هر کشوری همکاری داشته باشد.»
خطیبی در پاسخ به اینکه آیا تفاهم‌نامه‌ای با این حجم از سرمایه‌گذاری و گستره پروژه‌ها، آن هم با یک شرکت، از نظر راهبردی درست است یا خیر، با اشاره به اینکه خود مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از نیازمندی بخش نفت و گاز کشور به ۱۶۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری طی ۸ سال سخن به میان آورده، گفت: «۴۰میلیارد از ۱۶۰میلیارد به معنای این است که برای بقیه شرکت‌ها هم فضای سرمایه‌گذاری وجود دارد. بنابراین، از این طریق بخشی از سرمایه‌گذاری لازم که قابل‌قبول هم هست، انجام خواهد شد.» وی در مورد اینکه استراتژی روسیه برای کمک به رقیب خود در بازار گاز چه می‌تواند باشد، با بیان اینکه افزایش تولید گاز به معنای این نیست که آن را به اروپا صادر کنیم، تاکید کرد: «هم مناطق دیگری برای صادرات وجود دارند که منجر به رقابت با روسیه نشود و هم اینکه کسی مخالف رقابت سالم نیست. نیازی هم نیست که ایران سراغ بازارهایی برود که روسیه روی آنها حساس است. علاوه بر این، مصرف داخلی نیز به‌شدت در حال افزایش است. بنابراین، بخشی از تولید اضافی می‌تواند صرف نیاز داخلی از جمله صنایع و خوراک پتروشیمی‌ها شود.»
خطیبی با ذکر اینکه برخی میادین گازی با افت تولید مواجه هستند، گفت: «اگر بتوانیم افت تولید را جبران کنیم، نیاز داخل و صنایع، پتروشیمی‌ها و پتروپالایشگاه‌ها را تامین کنیم و گاز بیشتری به کشورهای همسایه صادر کنیم، گام مهمی برداشته‌ایم.» خطیبی همچنین در مورد بازار گاز اروپا گفت: «تمایل چندانی در اروپایی‌ها برای دریافت گاز ایران نمی‌بینم. اگرچه برخی از آنها به ایران سفر کرده‌اند اما اگر در این مورد جدی بودند، باید برای سرمایه‌گذاری و تولید بیشتر گاز ایران قدم برمی‌داشتند.» وی افزود: «با بحث‌های پیش‌آمده در مورد اتکا به گاز خط لوله، اروپایی‌ها احتمالا به سمت ال‌ان‌جی بروند تا وابستگی دیگری ایجاد نشود.» او در جمع‌بندی این بخش گفت: «اگر روسیه برای توسعه تولید گاز در ایران اقدام کند، از یک سو مقداری از نگرانی برای تامین نیاز داخل رفع می‌شود و از طرف دیگر، صادرات به کشورهای همجوار هم افزایش می‌یابد. در این حد هم از نظر من کافی است.» خطیبی در مورد بخش نفتی معتقد است از آنجایی که بازار به‌شدت با کمبود عرضه مواجه است و اوپک‌پلاس ۵/ ۲میلیون بشکه در روز زیر سقف خود تولید نفت دارد، این موضوع نشان‌دهنده این است که چندان رقابتی در بازار نفت از حیث سهم بازار نیست. به گفته خطیبی، اگر تولید نفت ایران افزایش پیدا کند، ایران به دنبال بازارهای خود خواهد رفت و رقابت زیادی بین ایران و کشورهای دیگر شکل نخواهد گرفت، چراکه بازار در تنگنای عرضه است.