توافق ایران و ترکیه برای افزایش فروش نفت و گاز

تازه‌ترین خبرهای دریافتی نشان می‌دهد درپی سفر هفته گذشته رجیب طیب اردوغان به تهران، ایران و ترکیه به توافقی جالب توجه برای صادرات نفت و گاز دست ‌یافته‌اند، توافقی که احتمالا ترکیه را به صدر جدول خریداران نفت و گاز ایران تبدیل خواهد کرد.
هرچند پس از آغاز دور تازه تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه صنعت نفت ایران، در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، عموما آمار فروش و صادرات نفت ایران محرمانه تلقی شده اما اطلاعات قابل اتکا تا پیش از اعمال تحریم‌ها نشان می‌دهد کشورهای چین، هند، کره‌جنوبی و ژاپن ازجمله عمده‌ترین مقاصد صادراتی صنایع نفت و گاز ایران بوده‌اند که البته به‌نظر می‌رسد در 3سال گذشته کره از این فهرست خارج شده است. ترکیه در طول 23سال گذشته مشتری ثابت گاز ایران بوده است. حالا به‌نظر می‌رسد 2کشور برای ورود به فاز تازه‌ای از تعامل و تجارت در حوزه انرژی به توافق‌های مهمی دست‌ یافته‌اند که برای اظهارنظر درباره نتایج آن باید منتظر انتشار جزئیات توافق بین روسای 2دولت باشیم.

اردوغان چه گفت؟
دیروز رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در گفت‌وگو با شبکه تی‌آرتی (تلویزیون دولتی ترکیه) اعلام کرد: باید هرچه زودتر، با افزایش میزان خرید نفت و گاز از ایران، حجم مبادلات بین ایران و ترکیه از 7.5میلیارد دلار کنونی به سطح 30میلیارد دلار برسد. اردوغان در پاسخ به پرسشی درباره نتایج نشست اخیر روسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه که در چارچوب مذاکرات آستانه در تهران برگزار شد، گفت: در حاشیه این اجلاس تصمیم گرفتیم که حجم تبادلات تجاری با ایران به 30میلیارد دلار در سال برسد. برای رسیدن به این هدف با ایران همکاری خواهیم کرد. ترکیه از ایران نفت و گاز می‌خرد. او تأکید کرد: میزان خرید نفت و گاز از ایران را افزایش خواهیم داد. اگر خرید نفت و گاز را افزایش دهیم به رقم 30میلیارد دلار خواهیم رسید. بنابراین مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
همزمان با این اظهارات، احسان خاندوزی سخنگوی اقتصادی دولت ایران هم دیروز در نشست با خبرنگاران، ضمن تأیید تلویحی اظهارات رئیس‌جمهوری ترکیه و با اشاره به مذاکرات هفته پیش بین رئیسی و اردوغان گفت: قرارداد انتقال گاز ایران به ترکیه و نیز اجماع نظر 2رئیس دولت بر افزایش سقف مراودات تجاری ازجمله مواردی بود که در گفت‌وگو با آقای اردوغان مطرح شد.

تاریخچه تجارت انرژی با ترکیه
براساس آخرین آمارهای رسمی، ترکیه واردات گاز از ایران در سال ۲۰۲۱ را نسبت به سال قبل ۷۷درصد افزایش داده و به ۹میلیارد و ۲۴۸میلیون مترمکعب رسانده و برخلاف برخی خبرهای تأیید نشده مبنی بر احتمال از دست رفتن بازار صادراتی گاز ایران، اکنون مقامات آنکارا درصدد افزایش میزان خرید گاز از ایران هستند. میانگین صادرات گاز طبیعی ایران به 2کشور عراق و ترکیه در سال گذشته 17میلیارد مترمکعب بود که عراق به‌طور میانگین روزانه 20میلیون مترمکعب و ترکیه هم 9میلیارد مترمکعب در روز گاز خریداری کرده است. این در حالی است که کشورمان ازجمله کشورهای دارای بالاترین میزان تولید و ظرفیت گاز جهان است اما به‌دلیل مصرف بالای داخلی فقط 9درصد گاز تولیدی ایران به عراق و ترکیه صادر می‌شود درحالی‌که میزان صادرات گاز کشور قطر به‌عنوان شریک ایران در میدان گازی پارس‌جنوبی 170میلیارد مترمکعب است. سیاست قطعی تهران در صدور گاز هم‌اکنون به کشورهای همسایه است اما هنوز نتوانسته به پاکستان و هند به‌رغم مذاکرات طولانی طی سال‌های گذشته گاز صادر کند. به گزارش همشهری، تعهد قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه، تاکنون ۱۰ میلیارد مترمکعب در سال و کف آن ۸.۵ میلیارد مترمکعب بوده است.
قرارداد گازی 25ساله صادرات گاز ایران به ترکیه که از بهمن سال 1380در دولت اصلاحات آغاز شده بود سال 1404به پایان می‌رسد و در این قرارداد از طریق خط لوله ۲۵۷۷ کیلومتری از شهر تبریز، گاز ایران به آنکارا ارسال می‌شود. با توجه به اتمام مهلت قرارداد گازی با ترکیه اگر دولت سیزدهم بتواند میزان تولید گاز را افزایش و جلوی رشد مصرف داخلی را بگیرد، می‌توان در تمدید قرارداد گازی با 2کشور عراق و ترکیه دست برتر را داشت در غیراین صورت ممکن است خریداران فعلی گاز ایران به سمت دیگر‌فروشندگان بروند.

رکوردشکنی در فروش نفت ایران
در شرایطی که پیش‌تر همشهری به استناد آمار بانک مرکزی از رشد قابل توجه درآمدهای نفتی ایران خبر داده بود، دیروز احسان خاندوزی وزیر اقتصاد اعلام کرد: رقم وصولی خزانه، از محل فروش نفت خام و میعانات، در 4ماه نخست امسال، نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۵۸۰ درصد رشد داشته است.
همشهری 3روز پیش گزارش داده بود ارزش صادرات نفتی ایران در سال گذشته با رشد 84درصدی به 38.7میلیارد دلار رسیده است. طبق آمار بانک مرکزی، در سال گذشته ارزش صادرات غیرنفتی ایران با رشد 40درصدی به 40.5میلیارد دلار رسید. ثبت روند رو به رشد درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته عمدتا ناشی از 2عامل، یعنی رشد میزان فروش و صادرات نفت و گاز و همچنین افزایش بهای جهانی این کالاها بوده است. از سال 1397همزمان با خروج آمریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم نفتی ایران، میزان تولید و صادرات روزانه نفت ایران به‌دلیل محرمانه بودن، منتشر نمی‌شود و به همین دلیل نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان فروش نفت خام ارائه کرد و از این منظر ایران تلاش کرده که علاوه بر افزایش صادرات نفت خام از مسیرهای خاکستری، میزان صادرات فراورده‌های نفت و گاز را افزایش دهد. رشد قیمت جهانی انرژی هم باعث رشد درآمدهای ارزی ایران ناشی از صادرات نفتی شده است.